Lesbók Morgunblaðsins - 06.09.1964, Blaðsíða 12

SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3
j8. Á öðru aldursári Bjúsa litla fæddi
mjðir hans á ný afkvæani. Sú gamla
vildi fá hann á brjóst eins og fyrri
skiptin, en þá hafði Bjúsi litli stein-
gleymt þvi, hvernig fara ætti að því
að sjúga. Mamma elti dóttur sína á
röndum, en hún vildi ekkert við móð-
ur sína kannast, snéri upp á sig og
klifraði upp á sófabrík. Sammi gekk
mjóslegin léttum þófum til húsmóður
sL.nar, mændi til hennar tindrandi gul-
um augum, opnaði og lokaði munnin-
um til skiptis án þess að koma nokkru
hljóði upp. Nú viðurkenndi Samúél
aftur eymd sína og smæð. En Bjúsi sat
á sófabríkinni með belging og miklum
kattarlátum. Einhvern veginn fannst
mér ég hafa lifað þetta áður, þó ég
rr.yi di ekki stund og stað. Þó fékkst
Bjúsi litli til að sofa aftur hjá mömmu
sinr i og létti þannig með dótturlegri
skyldu undir byrði hennar.
Upp frá þessu fóru mæðgurnar að
sofa oftar saman. Uppáhaldshvílur
þeirra voru skrifborðsskúffa, eldhús-
borðsskúffa og þröngur kassi, þar sem
þær gátu rétt troðið sér niður hlið við
hlið Kettir þurfa oft að breyta til um
hvilustað. Þegar þeim datt í hug að
sofa í skrifborðsskúffunni, kom Sam-
úei venjulega og tók í handfangið mjög
iöuslega með loppunni. Hann vissi sem
var, að ég mundi strax koma og opna
nana Og það var eins og þeim væiri
sama, hvort handritin mín, sem voru
undiisængin, væru gömul eða ný. Þeg-
ar þær voru búnar að koma sér fyrir,
íóru þær að þvo sér. Þá sá ég að kett-
irr.ir fara öðru vísi að en mennirnir.
Þær þvoðu hvor annarri. Þó tók ég
eftir því, að það kom ósjaldan fyrir,
að Bjúsi litli varð hyskinn og fór að
fitla við tærnar á sér. Hvernig sem á
því stóð, var nú engri refsingu beitt,
og mamma þvoði, þangað til öllum
hreinlætisreglum var fylgt. Síðan sofn-
uðu móðir og dóttir hvor í annarrar
kryppu.
K.ettir eru svefnþung dýr. Aftur
á móti geta þeir verið árrisulir. Fyrir
allar aldir var Samúel farinn að þæfa
húsmóður sdna undir fótum sér með
háværu mali. Þessi blíðu’æti hans áttu
auðsjáanlega að kosta morgunverð. Ef
ekki var brugðið strax við, lagði Sam-
úel sig ofan á sængina við höfðalagið.
Og ef það dugði ekki heldur, þá var
farið yfir í rúmið til húsbóndans, og
þá var troðinn marvaðinn, allt upp í
höfuðhár. — En Bjúsi litli treysti sér
ekki upp í rúm. Hann lét sér nægja að
stjákla aftur og fram um gólfið og horfa
niður á tærnar á sér eins og blindir
kettir gera. — í morgusárinu getur
manni orðið á að hugsa: Hver ræður
lifi og dauða yfir hverjum? Því á þeirri
stundu, sem mér þótti vænst um þessa
tvo hrafntinnusvarta ketti, — bruggaði
ég þeim banaráð.
Samúel og 3júsi litli voru ekki að-
eins ástríkir hvílunautar. Ef Sámúel
var ekki í einhverju duttlungakastinu,
sem greip hann öðru hvoru, fann hann
upp á því að fara í leiki við dóttur
sína Þeir eltu hvor annan úr svefn-
herberginu, eftir ganginum og inn í
eldhús og svo aftur til baka. Auðvitað
var Samúel á undan. En Bjúsi litli
fylgdi furðufast eftir án þess að reka
sig á. Það var ekki fyrr en Sammi
fann upp á því að stökkva upp á stóJa
eða borð á leiðarenda, að Bjúsa litla
brást bogalistin. Þá nam hann staðar
og skildi ekkert í, hvað orðið hafði af
mömmunni. En hún trónaði einhvers-
staðsr fyrir ofan hann og horfði á hann
spurulum augum og botnaði ekkert í
þvl heldur, hvers vegna Bjúsi litli
stykki ekki á eftir henni. Þessi aum-
ingjaháttur dótturinnar var henni hrein
asta ráðgáta, svo að hún missti alia löng
un tii þess að leika sér við hana áfram.
3júsi litli hringsnérist svolítið á gólf-
inu, settist síðan niður og laut höfði.
Leikur hans fór út um þúfur eins og
endvanær, þegar hann stóð sem hæst.
A. nnars hafði Bjúsi litli lag á því
að kiifra upp á sófann, af því að hann
var fóðraður, svo að kló festi á. Verra
var að klifra niður aftur, einkum ef
hann þurfti að flýta sér, þegar glamur
í diskum heyrðist úr eldhúsinu. Það
var of áihættusamt að stökkva, þar sem
ekki var hægt að sjá fallhæðina. Hann
komst þá á það lagið að síga. Með
framloppunum hélt hann sér fast í sófa-
bríkina, en afturfæturnir fikuðu sig
niður. Svona smáþokaði hann sér nið-
ur á við, með því að grípa í sófa-
hliðina nokkru neðar með annarri fram
loppunni og síðar með hinni. Oft stöðv-
aðist hann á miðri leið og gerði leik-
íimisæifingar, sem fólust í því, að hann
kerrti hausinn nokkrum sinnúm aftur á
bak. Síðan hélt hann áfram, unz hann
nam við gólf og gat sleppt takinu.
Eftirlætisskemmtun Samma var að
leika sér með glerkúlu frammi á loft-
inu. En þá vildi stundum brenna við,
að kúlan ytli fram af skörinni og niður
stigann og hoppaði á hverju stigaþrepi.
Samúel þaut á eftir henni í hendings-
kasti og var oftast eins fljótur niður
og kúlan. En þá fór að vandast máiið.
Harn stóð ráðþrota yfir kúlunni og gat
ekki komið henni upp. Einhver varð þá
auðvitað að koma til hjálpar og kasta
kúlunni upp. Þá tók Samúel loftköst
á eftir henni upp stigann. En það leið
ekki á löngu, áður en sama sagan end-
urtæki sig. Það var því nokkuð þreyt-
andi verk að vera skósveinn Samúels.
Einn daginn gerði hann mikla uppgötv-
un, þegar ég hafði ekki tíma til að sinna
honum. Hann fann upp ráð til að vera
ekki upp á aðra kominn. Hann tók kúl-
una upp í sig og bar hana sjálfur upp
stigann og hélt síðan áfram leik sínum.
Hann var stoltur þann dag. í fyrsta
skipti, sem hann fann upp þetta bragð,
sleppti hann Jtúlunni ekki strax út úr
sér, heldur horfði á mig með borgin-
manniegum svip, sem ég hlaut að skilja
þannig, að hann viki mér hér með úr
þjónustu sinni. Ég samgladdist honum í
sigri har„, sigri sem fyllti mig dapur-
leika um leið, því sigur ber ósigur í
skauti sér og minnir á að hátindinum
sé náð. Sigurinn er andhverfa fallvalt-
leikans og um leið tákn hans.
egar Samúel hafði náð þessum
áfanga, reyndi hann að kenna Bjúsa
Jitlí sömu Iist með stökustu þolinmæði.
En Bjúsi litli gat ekki leikið sér að
kúiu. Kúlan rann alltaf frá honum, og
haim horfði vonavikinn rauðum tóttun-
um úc í myrkrið. Samúel mjakaði kúl-
unm hvað eftir annað fram á pallskör
og ætlaðist til að Bjúsi fengi ánægjuna
af að velta henni fram af. En Bjúsi
Jitli fór í stórum boga í kringum skör-
ina, því hann hafði nokkrum sinnum
oltið niður um nokkur þrep og haldið
sér þar rígfast af hræðslu, þangað til
bann var borinn upp aftur. Þessi
hræðsla við stigann var ein af ráðgát-
um mömmu hans. Hún vissi hvað Bjúsi
var þrákelknislega ertinn uppi á palli,
því óskiljanlegri var henni heigulshátt-
ur hans nú. Hún settist því bara á gólf-
ið og horfði undrandi á þann litla
spena e^run og rýna niður í gólfið, þar
sem ekkert var að sjá.
Þegar við dnikkum kaffið eftir mat-
inn, sagði ég við konu mina, að þetta
gengi eliki lengur.
— Nei, þetta gengur víst ekki Jengur,
sagði hún.
— Við förum þá í dag.
Við bjuggum okkur í skyndi, til að
hætta ekki lengur við þessa fyrirhug-
uðu för og hringdum í bil. Ég fór niður
til að íriða bílstjórann, meðan konan
mín var að ganga frá öllu, og svo ók-
um við af stað. Veðrið var dásamlegt og
það giampaði á þök húsanna. Þegar við
komum inn á Miklúbraut tók ég upp
sígarettupakka og sagði henni að fá
sér sígarettu, það róaði.
— Taktu þetta eins og hvert annað
jobb, sagði ég.
Ég sagði hið útlenda orð „job“ vilj-
andi Mér fannst ekkert annað orð eiga
við. Síðan kveikti ég mér sjálfur í síg-
arettu.
E g fór að hugsa um, hvað það
hefði verið einkenni.egt í gær, þegar
svörtu kettirnir lágu í sófanum og
sleiktu hvor annan. Bjúsa litla varð þá
allt í einu á að bíta í mömmu sína.
Hún brást ilia við og réðist grimmilega
é hann svo að við urðum að ganga á
milli, en Samúel lailaði frá í ólund.
Bjúsi hélt áfram að sleikja sig, eins og
ekkert hefði í skorizt. En eftir nokkra
umhugsun, snéri Samúel við og lagðist
hjá dóttur sinni og aftur hófst gagn-
kvæmur andlitsþvottur. Síðan fór Samú
el að dotta. Þá féll Bjúsi litii aftur út
úr hlutverki sínu og nartaði í eyrað á
mömmu sinni. Hún vaknaði af værum
blundi, gaf Bjúsa litla utanundir með
loppunni ,hvæsti framan í hann og stökk
upp á sófabrík. Ég hugsaði, að þetta
væri honum mátulegt. En á Bjúsa litla
var enga iðrun að sjá. Hann sleikti sig
nokkrum sinnum lauslega, eins og hans
var vandi, og lagði sig. Þá kom Samúel
cnn á ný og lagði sig yfir hann eins og
í verndarskyni. Og nú sváfu þeir báðir
þarnn eins og svo oft áður í innilegri
vináttu og friði og með ró þess, sem
veit sig óhultan og í öruggri_ vernd
þeirra, sem örlögunum ráða, Ég veit
ekki enn, af hverju mér datt það í hug
á Jeiðinni inn að Eilliðaám, hvað móðir
in hefði verið óvenju þolinmóð við hina
ertnislegu dóttur sína í gær. Hún minnti
mig á elskhuga, sem snýr við aftur til
að njóta faðmlaga í allra síðasta sinn
á skilnaðarstund.
V ið ókum upp að Keldum. Sigríð-
ur Erlendsdóttir opnaði fyrir okkur og
vísaði okkur inn í stofu. Síðan náði hún
í Pól Pálsson, dýralækni. Hann kom
beint frá vinnu sinni í slopp, sem bar
ýmsar menjar af starfi hans. Ég bar
upp erindi mitt og sagði að við værum
á hraðri ferð — í bíl. Páll brá skjótt
við og tók blikkkassa í aðra hönd og
stóra flösku í hina. Síðan gengum við
til útihúss. Gólfið var steinlagt. Hann
setti blikkkassann á borðið og tók lok-
ið af Á botninum lá bómullarlagður.
Ét; setti töskuna, sem ég bar fyrir hann,
á borðið við hliðina á kassanum. Um
’eið og Páll opnaði hann, bað hann mig
að halda á lokinu. Hann tók Samúel og
lét hann ofan í kassann, en ég hvolfdi
lokinu yfir. Það er einkennilegt hvað
dauðinn virðist oft vera í rökréttu sam-
he -gi við lífið. Samúel var móðir Bjúsa
litla og hafði alltaf gengið feti á und-
an — síðasta áfangann. Mér sýndist
Páll hika svolítið við:
— Á ekki hinn að koma Líka?
— Eru þeir vanir að liggja saman?
spurði hann.
— Já, þeir sofa alltaf saman, sagði
ég.
Ég minntist dagsins í gær og svo
margra annarra daga, sem þeir hjúfr-
uðu sig hvor að öðrum. Páll lyfti Bjúsa
litia upp í kassann. Hann titraði stjarfur
eins og venjulega, þegar hann mlssti fót
festu. Svo setum við lokið á, og Páll
lét kassamn á gólfið upp við vegginn.
Þeir hrærðu sig undarlega lítið. Það
þýðir líka ekki mikið fyrir þann, sem
minnimáttar er. Kannske báni þeir enn
þá sr.ma traustið og áður til húsbónda
síns og verndara. Páll ýtti lokinu of-
urlítið til hliðar og hellti úr flöskunni
ofar. í málmkassann. Því næst setti hann
þungan dunk ofan á.
— Þetta tekur aðeins tuttugu sek-
úndur til hálfa mínútu, þá eru þeir
sofnaðir, sagði Páll og rétti úr sér. Mér
þót* vænt um, að hann sagði sofnaðir,
því ef einhverjum þykir svefninn góð-
ur, þá eru það kettir. Nú heyrðum við
meira þrusk í kassanum en áðúr.
- Þetta varir aðeins augnablik, sagði
Páll. Það er vegna etersins.
]VÍ ér fannst ég vera rólegur við
aftökuna. Svo mun þó ekki hafa ver-
ið. Allt í einu heyrði ég, að ég var farinn
að tala um gasklefana frægu úr stríð-
inu. Úr kassanum heyrðist ekkert hljóð
lengur, og Fáll sýndi okkur niður í
kringlótt op á gólfinu, þar sem eilífur
eldur virtist brenna.
— Þangað læt ég þá eftir svo sem
háiftima, sagði hann.
Svo opnaði hann kassann aftur og
bætti dálitlu af eter í hann úr flösk-
umii, því að annar þeirra andaði enn-
þá, að því er hann sagði. Ég leit nið-
ur um rifuna og sá, að þeir lágu hvor í
annars kryppu, eins og þegar þeir féllu
i svefn í sófanum heima. Bjúsi litli hafði
lagt vinstri loppuna yfir hana mömmu
sina eins og hann hefði fyrirgefið allt,
jafnvel lífinu sjálfu, sem hann hafði
farið á mis við, og reynt í dauðanum
að létta mömmu sinni byrðina.
Þegar við ókum til baka að Mávahlíð
2, töluðum við hjónin ekki mikið sam-
an. Heima drukkum við kaffi. í kvöld-
fréttunum heyrði ég, að í dag hefði ver-
ið léttskýjað um Suðvesturland. Veður-
stofan orðar það svona. Þess vegna veit
eg, þegar ég skrifa þessar línur, að
það var sólskin þann dag.
(Skrifað að Skálavik, Seltjamarnesi
27.5. 1951).
SVIPMYND
Framhald af bls. 2
færi varlegar í sakimar í -Suður-Víet-
nam til að draga úr hættunni á alls-
herjarstríði við Bandaríkjamenn, hafa
samskiptin við Rússa verulega kólnað.
Þar af leiðandi hefur „Peking-armur-
inn*' undir forustu Le Dúans, fyrsta rit-
ara flokksins, nú hylli Hó Tsjí Minhs.
Sérfræðingar telja, að Hó trúi því alls
ekki að Bandaríkjamenn muni gera inn
rás i Norður-Víetnam, ef í harðbakka
slær. Og hann hefur herafla, sem tekið
gæti á móti, ef til innrásar kæmi. Al-
þýðuher hans hefur á að skipa 250.000
velþjálfuðum mönnum, búnum rússnesk
um og kínverskum léttavopnum, en
tékkneskum þungavopnum. Þessi her er
talinn bezti her í Suðaustur-Asíu að
Rauða hernum í Kína frátöldum. Og
þó Hó hafi lítinn flugvélakost, hefur
bann mjög gott loftvarnakerfi.
F n höfuðvopnin í baráttunni gegn
Baiidaríkjamönnum eru þær tugþúsund
ir skæruliða sem berjast fyrir Hó Tsjí
Minli bæði í Suður-Víetnam og Laos.
Hann hefur aldrei viðurkennt það op-
mberlega, að hann þjálfi, stjórni og
búi bæði Víet Kong og Pathet Laó vopn
um og vistum, en hann sagði samt einu
sinni- „Það er ekki hægt að vera áhorf-
andi“. Um það virðist engum blöðum
að fletta, að vingjarnlegi öldungurinn
i gúmmí-sandölunum sé staðráðinn 1
að sameina undir sinni stjórn svæðið
sem forðum var franska Indókína, og
af þeim sökum gefi hann kommúnistum
í Suður-Víetnam og Laos mjög lítið
sjálfræði eða athafnafrelsi. „Engin mik-
ilvæg ákvörðun Pabhet Laós er tekin
án samráðs við Hó“, segir brezkur em-
bættismaður sem er hnútum þar
eystra kunnugur. Og þó Víet Kong
nefni sig „fylkingu lýðræðissinnaðra
írelsisvina“, þá lýtur hún líka jám-
hörðum aga gamla mannsins í Hanoí,
sem hefur í sinni þjónustu bezt skipu-
lagða baráttulið í allri Asíu.
12 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
28. Voi. 1964