Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1965, Blaðsíða 9

É,
l g átti þá 'h-eima hjá ömimu minni.
Á hverj'U kvöldi va,r hún vön að koma
upp í vin.nius'!|oiSuma mína og sjá, hvað ég
ihefði gei-t yfir da.girm. Myndrænu and-
litsmyndirnar mína,r höfðu farið í taug-
e.rnar á henni. En undir eins og ég tók
til við hitt, kunni hún ve.1 við iþær mynd
»r.
Ég saigði Pablo frá þessu einn diaig s-íð-
ctegis, áður en hann tók til að mála.
H-ann hiló. „Auðvitað“, sagði hann. „Non
íígúratív miáil-arailist er aidjreii byLtingar-
Ein af litógrafíunuir. sem Picasso gerði a f Frangoise.
mt etta er eins og Hegel. Hegel er
mjöig eftirtektarverður m-aðuir, en það
eru fæstir, sem nenna að gera sér það
ómak að les-a hann og fá þá næringu,
sem þar finnst. En ef maður vill veita
slíka næringu í málaralistinni, varður
að beita einhverskonar brögðum. Allur
þorri manna hefur enga sköpunar- eða
uppfinningagáfu. Hvernig er þá farið
að því að kenna þeim eittlhvað nýtt?
Með því að blanda saman því sem það
Framhald á bls. 14
2. tlM. 1905.
-LESBÓK MORGUNBLAÐSINS g
trversstaðar fyrirskrifað, einnig innihaild
hennar og ending. Ef maður kemst í mik
inn æsing fyrsta daginn, getur henni
orðið lokið samdægurs. Þessvegna er
það, að ef hún er eitfchvað, sem þú vilt
hafa sem lengst, verðurðu að vera sér-
lega varkár og heimta ekki óhófil-ega,
því a-ð þa-ð gæ-ti hindrað, að hún næði
Ihámarkslþroska og langri endingu."
L oksins hættum við að tala. Við
láguim þarna, án þess að segja orð, og
ég fann, að þetta var upphafið að ein-
hverju dásam-legu — í þess orð-s réttu
m-erkingu. Ég vi-ssi, að þetta voru en-gin
up-pgerð-arlæ-ti hjá honum. Hann sagðist
vekki elska mig — tíminn til þess va-r
enn ekki kominn. Hann sýndi það bæði
í orði o-g verki, en ekki fyrr en mörg-
um viku-m síða-r. Ef hann hefði te-kið
imig þá og b-eitt til þess líkamllegum
krö-ftuim sínum, éða ■ liey-st úr læðin-gi
mikinn tilfinnin-gastraum með því að tjá
m-ér ást sína, hefði ég hvor-ugu trúað.
En eins og var, trúði ég honum full-
Fram til þ-es-sa tíma h-afði h-an-n í mín-
um augum verið hinn mikli málari, sem_
allir þekktu til og dáðust að, bráðgreind
ur m-að-ur og fyndinn, en ópersónuleg-
ur. Frá þe-ssari stundu ■ va-rð hann að
persónu. Fram að þessu hafði ihann vak-
ið áh-uigia minn og orðið mér umhuigsun-
©refni. En nú voru tilfinninigar mina-r
og ást ko-min með í spilið. Fyrr h-afði
mér ekiki dottið í hug, að ég gæti nokk-
urntíma els-kað hann. En nú vissi é-g,
að það gat ekki öðruvísið fairið. Hann
var greinileg-a fær um að víkja út frá
ölLum viðteknum re-göum í umgengni
sinni við aðra, engu síður en í list sinni.
Það er hægt að þekkja allar þessar end
urteknimgar, án þess að hafa reynt þær.
Hann tók málið í sínar hendur með því
að stöðva skynsemisiLeik og víkja fyrir
hinum erótiska, og kcima sa-mskiptum
okkar á hin-n eina grundvöll, sem til
þess vair hugsanleg-ur að hafa þýðingu
fyrir hann og mig iílka — og það gerði
ég mér þá þegar ljóst.
loksins vissi ég, að tími var til kom-
inn, að ég færi og sa-gði honum það.
Hann sagði: „Við meguim ekki hittast
of oft. Ef vængirnir á fiðrildimu ei-ga
að varðveita gljáa sinn, má ekiki ko-ma
við þá. Við meguim ekki misnota það,
sem á að be-ra birtu inn í líf okkar. AiHt
annað í lífi m-Ln-u gerir ekiki annað en
þyngj-a mig niðu-r og skyggja á birtuma.
Þetta mieð þér finn-st m-ér vera eins og
glugigi, sem opn-ast. Og ég vil h-afa h-ann
opinn. Við verðum að sjást, en ekki of
oft. Þegar þi-g langar að hitta mig þá
hringdu mig up-p og segðu til.
Þegar ég fiór þaðan þennan dag, vissi
ég, að hvernig sem a-Ll-t yrði — d-ásam-
legt eða sárt eða hvorttveggja í senn —
yrði það mér geysilega mikilvægt. I s-ex
xn-ánuði höfðum við verið að hringsóla
Ihvort krinigum annað á háilf-háðslegan
hátt, en nú, á einni klukkustu-nd, höfð-
um við í rauninni hitzt í fyrsta sinn
au-gliti tiJl auig'.itis. Hæðnin var horfin
og samb-and olckar va-r orðið eðiilegt,
einskonar opinberun.
Það var grár og k-ald-ur fiebrúardagur,
en endurminningin um hann er hjá mér
fuOl miðsumiarsólsikins.
Aður en ég hittí Picasso og í no-kkra
mánuði eftir það, málaði ég myndrænt
og var að prófia mig fraim á því sviði.
En snemima árs 1944 tók ég að málla non
fígúratiív’t. .
Frangoise Gilot er nú þekktur málari í París. í vinnustofu hennar hangir hið fræga málverk Picassos, „Femme-Fleur“
fyrsta myndin sem hann málaði af henni, 1946, og sú eina sem hún á enn.
g-etuir séð lar-dslag í Aix eins og Céz-
anne og landslag í Arles eins og van
Gogh. En almennt tekið viil-1 fóLk ekki
láta rug-la neitt náttúrunni. Ef þú tekiur
almenna sjónaraðferð og reynir svo að
breyta einh-ve-rju minnsta atriði, æpir
fóik upp og segir: „Nei, svona á þetta
ekki að vera. Þetta er ekki myndin af
henni öimimiu minni“.
„Þegar ég miála, reyni ég að gefa
mynd, sem fólk e-r ekki að búast við, og
ennfremur einhverja, sem það forkaista.r.
Það er það, sem ég hef svta gam-an af.
Ég reyni alltaf að vera byöting.ark.ennd-
ur. Það er að segja, ég ge-f m.a.nni mynd
af honum sjálfum, þar sem simáatriðun-
um hef-ur verið safnað sairnan út frá
venjulegri aðferð til að sjá hl-utina í
liefðbundinni máilaralist, og síðan safn-
að saman á þann hátt, sem er óvæntur
og nægileiga trufil-andi til þess, að han-n
getur ekki sloppið undan spurningunni,
sem myndin vekur.
É-g hef aldrei trúað á það að mála
fyrir „hina fáu ánæ-gðu“. Ég hef jafn-
an h-aft þá trú, að málaralistin verði að
vekja eitthvað, jafnvel hjá manni, sem
venjulega lífiur ekki á myn-dir, rétt eins
og að hjá Mo-liére er ailtaf eittihvað til
að koma greindu fólki til að hlæja, en
ein-nig þeim, ssm ekkert skilja. Og
saima er að segja um Shakespeare. Og
í mínujm verkum, ailveg eins og hjá
honum, er oft margt skrýtið og jafnvel
dón-al-egt. Þannig næ ég til all-ra. Það
ei- ekki af þvi að mig langi að falla
fiiatur niður fyrir almenningi, heildiur vil
ég útvega eitthvað hv-aða teg-und h-ugs-
unarlháttajr sem er.
kennd. Hún er alltaf einskonar poki,
sem skoðandinn getur fleygt í hveirjiu,
sem hann vill Losna við. Þú getur ekki
pralkkað hugsun-um þínum upp á fólk,
ef ekkert samba-nd er með myndlist-
inni þinni og sjónvenjum þess. Hér
er ég ekki að tala um listþekkjara. É-g
á við meða-l.m,anninin, sem h-efur ósköp
alvanaleg-a-r sjónvenjur. Hamn sér tréð
á vissan hátt, í samræmi við venjurn-
ar, sem hann lagði sér tiL í ba-rnæsku.
Einhver, sem hefur mjög þróaða sjón,