Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1965, Blaðsíða 6

George (kemur með glösin handa Hon-
ey og Nick): Hvað sem því líður, í
gamla daga þegar ég var í thhuga-
lífinu með Mörtíhu, þá bað hún um
ólíklegustu hluti! Þið getið eklki trú-
að því! Við -fórum kannske inn á
bar .. . þið vitið, bar ... viský, öl og
brennivíns-bar . .. og hvað haldið þið
hún geri, hún rekur upp snjáldrið,
brýtur heilann svo brakair í, og svo
kemur pöntunin ... Alexanders-kon-
íak, rjóma-súkkuilaði-ísdirykkir, gló
andi púnsbollur ... sjöfaldir líkjörar.
Martha: Þeir voru góðir ... þeir runnu
ljúíi.ega niður.
George: Reglulegir dömudrykkir.
Martha: Hvað varð af aikohólinu mínu?
George (snýr aftur að hjólabarnu.m):
En aldurinn hefur kennt Mörthu að
greina kjarnann frá hisminu .. kennt
henni að rjómi á að fara í kaffi, sít-
rónusafi í búðinga... og alkohól
(fæ-rir Mörtihu glasið hennar) hreint
og óflekkað.. . hérna, engilllinn
minn ... í þá sem eru hreinir og ó-
flekkaðir. (Lyftir glasi sínu.) Skál
fyrir vorum blindu hugarsjónum,
fyrir rósemi hjartans og sarpi iifr-
arinnar. Skál í botn!
Martha (við öll hin): Skáil, vinir. (Þau
drekka öll.) Þú hefiuir skáldaæð,
George . . einhvem Dylan Thomasar-
straum sem hittir mig beint á við-
kvaemasta blettinn.
George: Skepna! Mundu eftir gestunum!
Martha: Ha, ha, ha, HA! (Við Honey
og Nick): Hæ; hæ! (Syngur, slær
tektinn með glas í hendi. Honey tek-
ur undir í lokin).
Hver er hræddur við Virginíu Úlf,
Virginíu Úlf,
Virginíu Úlf,
hver er hræddur við Virginíu Úlf.. .
(Martiha og Honey hi.æja; Nick bros-
ir.)
Hloney: Ó, var þetta ökki fyndið? Þetta
var svo fyndið....
Nick (snöggt): Já . . . já, það var það.
Martlia: Ég hélt að botnlanginn í mér
mundi springa af hliátrinum; svei
xnér þá . ... ég hélt að botnLanginn
í mér mundi springa. George þótti
það ekkert fyndið, ekki minnistu vit-
und.
George: Ja hérna, Martha, á nú að end-
urteka þetta?
Martha: Reyndu þá að skamimast til að
teka smá gamni, engillinn minn.
George (með ýktri þolinmæði, við Hon
ey og Niok): Mörthu þótti ég ekki
hilæja nó-gu hátt. Martha he-ldur að
ef maður ... eins og hún kernst svo
kurteislega að orði ... ef maður
„sprengir ekki í sér botnlangann,“
þá þyki manni eklkert gaiman. Þið
skiljið? Ef maður vælir eikki eins og
hýena þá heldur hún að maður
skemmti sér ekkert.
Hioney: Ja, ég skemmti mér sannarfega
... þetta var dásamleg veizla.
Nick (með uppgerðar áhuga): Já.........
vissulega.
Honey (við Mörthu): Og faðir þirrn! Ó!
Hann er stórkostlegur!
Nick (eins og fynr): Já . . . já, hann er
það.
Honey: Alveg knosandi.
Martha (einlæiglega hreykin): Hann er
nú býsina seigur, skal ég segja þér.
Hann er nú býsna seigur.
George (við Niok): Og þú skalt ekki ef-
ast um það!
Honey (áminnir G-eorge); Ohhhhhhlhhh!
Hann er dásamlegur miaður.
George: Ég er elkki að reyna að draga
hann niður. Hann ér guð, það vitum
við öll.
Martha: Láttu föður minn í friði!
George; Já, ástin. (Við Nick) Ég á bara
við það .. . að þegar,. þú verður bú-
inn að vera í eins m-örgum af þess-
um háskólaboðum eins og ég .. ..
Nick (stöðvar hina fyrirhuguðu
skýrslu): Mér þótti vænt um þetta
boð. Ég mieina, mér þótti það ekki
aðeins skemmtilegt, mér þótti líka
vænt um það. Þú skilur, þegar mað-
ur er nýkominn á einhvem stað....
(George 'litur Dortryggnislega á
hann.)
Maður hittir ailla, maður er kynnt-
ur fyrir þeim ... og kynnist sumum
þeirra nónar ... Þegar ég var kenn-
ari í Kansas....
Honey: Þið trúið því etoki, en við urð-
um að brjótast áfram alveg alein ....
er það ekki satt, góði?
Nick: Jú, það er satt.... Við . .
Honey: ... Við urðurn sjálf að brjóitast
áfram .... Ég varð að ráðast á kon-
umar ... í bóikasafninu, eð-a í búðun-
um ... og segja við þær, „Halló, ég
er nýkomin hingað ... eruð þér ekki
frú NN, kon-an hans doktor NN?“
Það var h-reint ekki sivq þægilegt.
Martha: Nei, en Pabbi kann nú tökin á
hlutunum.
Nick (ekki nógu hrifinn): Hann er ó-
venjuiLegiur maður.
Martha: Já, það geturðu reitt þig á.
George (við Nick ... í trúnaði, en h-vísl-
ar þó ekki): Ég slcal trúa þér fyrir
ein-u leyndarmáli, drengur minn. Það
er ýmislegt auðveldara hér í heimi,
ef þú slysast til að kenna við háskó-la,
það er ýmislegt auðveldara en að
vera giftur dóttur rektorsins við
þann hin-n sama háskóla. Það etr ým-
islegt auðveldara, skail ég seigja þér.
Martha (hátt... ekki við nein-n sérstak-
an): Það ætti að vera óvenjulegt
tækifæri ... fyrir suma menn mundi
það opna stórkostlega möguleika!
George (við Nick ... alvarlega): Það er
ýmislegt auðveldara, því máttu trúa.
Nick: Já, ég get skilið að það geti vald-
ið dálitlum ... óþægindum, kannske
... það er hugsanóegt, en ....
Martha: Sumir menn mundu g-efa hægri
handlegginn fyrir slíkt tækifæiri!
Geprge (lágt): óhó, Martha mín, í reynd
inni verður það nú svo að þeir fórna
venjulega öðrum og leyndari líkams-
hluta.
Martha (urrar fyrirlitiega og þa,gg-
andi): Öööööfffff!
Honey (stendur snöggt á fætur): Fyrir-
gefið, viljið þið sýna mér hvar...
(Röddin deyr út.)
George (við Mörthu, bendir á Honey):
Martha....
Nick (við Honey): Er noklkuð að?
Honey: Nei, nei, elskan. Ég þarf að
... púðra nefið svolitið.
George (þegar Marth-a rótar sér ekki):
Martha, viltu ekki sýna henni hvar
það er ... þetta sem ekki má nefna?
Martha: Hm? Hvað? Ó! Sjálfsaigt! (Rís
á fætur.) Fyrirgefðu, komdu með
mér. Ég skal sýna þór húsið.
Honey: Ég he d mig langi til að . ...
Martha: . .. þvo hendurnar? Sjálfsaigt. ..
komdu með mér. (Tekur undir hand-
legginn á Honey. Við karlmennina):
Þið getið talað um einkamál karl-
man-na á meðan.
Hloney (við Nick): Við komum undár
eins, góði.
Martha (við George): Svei mér þá, Ge-
orge, þú gerir mig gegigjaða!
George (ánægður); Sei-sei.
Martha: Þetta er sannleikur, George.
George: Jæja, jæja, Martha ... komdu
þér nú af stað.
Martha: Þetta er sannleikur.
George: Rífðu nú bara ekki sundur túl-
anm á þér ... um ... þú veizt hvað.
Martha (furð-ulegia æst); Ég ta-la um all-
an andskotann sem mér sýnist!
George: Jæja, jæja, jæja. Út með þig.
Martha: All-an andskotann sem mér sýn-
ist! (Dregur Honey bóikstaflega með
sér út.) Komdu nú....
SVIPMYND
Framhald af bs. 2
Charles Rice. „Ég las hinar mörgu, stóru,
handskrifuðu arkir hans. Eitt kvöldið
kom hann með 50 skrifaðar arkir." Albee
fyllti allar kompur sínar og stílabækur
af ljóðum, sem flest voru stælingar og
full af sjálfsmeðaumkun. Hann birti eitt
ljóð í tímariti í Texas, sem nú er hætt
að koma út, og hann samdi skáldsögu,
„Hold vantrúarmanna", sem var gaman-
saga um brjálæðislega rómantískan ung-
an mann.
Þó Albee hafi oft látið þess getið, að
hann hafi einungis samið eitt leikrit á
undan „Sögu úr dýragarðinum", kynlífs-
farsann „Aliqueen“ þegar hann var 12
ára, er sannleikurinn sá að hann samdi
einþáttunginn „Schism“ 17 ára gamall og
fékk hann birtan í bókmenntatímariti
skólans.
egar hann hafði lokið námi í
Choate, fór hann til Trinity College, þar
sem hann fór að fást við leiklist og skróp-
aði svo oft í tímum, að hann var rekinn
úr skóla eftir hálft annað ár.
Þegar föðuramma Albees lézt, arfleiddi
hún hann að 100.000 dollurum. Hann fékk
ekki umráð yfir sjálfri upphæðinni fyrr
en hann var þrítugur, en þegar hann
náði 21 árs aldri fékk hann greidda vext-
ina, 50 dollara á viku. Hann sagði skilið
við heimili sitt og skólanám og settist að
í New York. Hann eignaðist vinkonu,
sem var af vellauðugum höfðingjaættum,
og var stöðugur fylgdarmaður hennar í
heilt ár, en þá slitnaði upp úr sambandi
þeirra.
Síðan kom hinn venjulegi skammtur
af ýmiss konar störfum, sem flestir
bandarískir rithöfundar virðast telja
nauðsynlegan. Albee byrjaði sem skrif-
stofusendill, gerðist síðan búðarloka í
h! Y'nplötudeild Bloomingdales og því
næst í bókadeild Gimbels. Um það leyti
lenti hann í slagtogi með hópi tónskálda
og tónlistarmanna. í tvö ár, frá því hann
var 26 ára, var hann símskeytasendill
fyrir Western Union. Meðal verkefna
hans- var það að fara með skeyti frá
sjúkrahúsum borgarinnar til aðstand-
enda látinna sjúklinga, og átti hann að
krefja um borgun á hverjum stað. Hann
hafði fyrir reglu að tilkynna aðstand-
endum að hann væri með símskeyti sem
hefði.slæmar fréttir að færa, opna það
og leyfa þeim að lesa það, en loka því
síðan aftur og skila því til skrifstofunnar
með áletruninni „Enginn viðtakandi".
Hann fékk ekki af sér að krefja þetta
fólk um greiðslu.
Hann svaf oft fram til klukkan fjögur
á daginn. Þegar hann var að semja eitt-
hvað, skrifaði hann í skorpum. Hann
sendi ljóð sín að eigin sögn til allra tíma-
rita í landinu og fékk þau ödl endur-
send. Við sum þessa-ra ljóða sömdu vin
ir hans tónlist. Hann byrjaði að sem-j a
skáldsögu og hætti við hana, reyndi
líka við leikrit án áranigurs.
T visvar á þessu skeiði leitaði hann
ráða hjá mönnum sem hann leit upp til.
Sá fyrri var W. H. Auden, ljóðskáldið
sem íslendingar kannast við. Auden
fannst ljóð hans of loftkennd og réð hon-
um til að aga sjálfan sig með því að
horfa neðar og reyna að yrkja klám. Ár-
ið 1953 hitti Albee leikskáldið Thornton
Wilder í MacDowell-listamannanýlend-
unni í Peterborough í New Hampshire.
Yfir viskí og vatni ræddu þeir verk unga
mannsins, og Wilder ráðlagði honum að
semja leikrit. „Kannski fannst honum, að
ég yrði fyrir hvern mun að hætta við
ljóðagerðina," segir Albee.
En næstu fimm árin samdi hann ekk-
ert sem máli skipti — einungis léleg
ljóð. „Sálarkraftar hans voru á þrotum,“
segir Flanagan. „Hann vissi, að fyndi
hann ekki eitthvað fljótlega, mundi hann
alls ekkert finna.“ Tveim mánuðum fyrir
þrítugsafmælið fann Albee dálítið.
Mæddur og örvilnaður settist hann við
ritvélina sína, tók fram langar bleikar
pappírsarkir írá Western Union, og á
næstu tveim vikum setti hann saman
„Sögu úr dýragarðinum". Sjálfur segir
hann: „Ég var að verða þrítugur. Ég
gerði þetta fyrir sjálfan mig.“
E ftir að allmargir leikstjórar í New
York höfðu tjáð sig áhugalausa um þessa
nýsmíð Albees, sendi Flanagan félagi
hans handritið tii tónskálds í Florence,
Davids Diamonds. Eftir að leikritið hafði
farið eins og keðjubréf víðsvegar um
Evrópu, var það frumsýnt í Vestur-
Berlín 28. september 1959. Albee var við-
staddur, þó hann skildi ekki orð í þýzku.
Meðan Albee var í Berlín, las leik-
stjórinn Richard Barr „Sögu úr dýra-
garðinum", leizt vel á hana og setti hana
á svið i New York í janúar 1960. Upp úr
því samdi Albee hina einþáttungana
hvern á fætur öðrum með stuttu milli-
bili. Fyrir fjórum árum fór hann svo að
velta fyrir sér „Hver er hræddur við
Virginíu Woolf?“ Sum leikskáld verja
miklum tíma til undirbúningsrannsókna,
en Albee lætur hugboð eitt ráða. Hann
hugsar sér fyrst tiltekinn viðburð eða
aðstæður og setur síðan persónurnar inn
í þann ramma. í sex mánuði eða svo er
hann með hausinn fullan af persónum og
atburðum, og þegar hann sezt við ritvél-
ina hefur hann í stórum dráttum gengið
frá byggingu leiksins og mótun persón-
anna. Hann vélritar aðeins eitt uppkast,
leiðréttir það með blýanti og vélritar síð-
an endanlega gerð verksins.
S umarið 1962 kom Albee sér fyrir
á afskekktum stað á Fire Island hjá New
York, hætti að hugsa og fór að sjá leik-
ritið. Hann fór á fætur klukkan sjö á
hverjum morgni og vann fjóra og hálten
tírna á dag. Gestir ko-miu fáir,
enda kveðst hann sjá raun-
v-eruilegt fólk í ó-raiunverulegu
ljósi, meðan hann sé að samja leik-
rit, en því sé öfugt farið um persónur
leiksins, sem séu fullkomlega raunveru-
legar fyrir sér. Það tók Albee hálfan
þriðja mánuð að ganga frá „Hver er
hræddur við Virgimu Woolf?“, eða ná-
kvæmlega sama tíma og það hafði tekið
hann samanlagt að semja einþáttungana
fjóra.
Hagaiagöar
HÉR ER BÁGT UM PRESTA.
Eréf þetta var skrifaö frá hjáleiq-
unni Arnarhóli í Reykjavík fyrir
.173 árurn. Svo sem þafí ber meö
sér var þaö stílaö til Ólafs Steph-
ensens, stiytamtmanns.
Hánáðugi Herra,
Nú ætia ieg að gifta mig henni
Margréti Helgadóttur, en ieg er
vinniu Maður hiá öðrum, fátækur, og
fyrir það er mier ráðúagt að biðla
Yður, Herra minn góður, að lofa
mier að giöra það í einu, so ecki þurfi
að fara með það uppá stólinn að lýsa
því. — Ég reiði mig uppá Yðar Herra
dóm, og forblíf
Yðar
Háæruverðugheita
auðmiúkur
Jón Magnússon
Arnarhóli
þann 21. Desambris
1790
Feigin-n vil eg biðia Yður að giöra
þarna fyrir mig sem fyrst, því hier
er bágt um pnasta.
Ætíð sælir
Allt fór þetta að óskum. Ólafur
Stephensen var góður maður og skiln
ingsríkur. 10. janúar sendir hann
þeim hjón-aleysum leyfisbréf, og það
ókeypis, og 7. febrúar vforu þau Yng-
ismaðurinn Jón Magnússon og ekkj-
an Margrét Helgadóttir gefin saman
í Reykjavíkurdómkirkj u „án þesis að
fara með það upp á stólinn".
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS-
2. tbl. 1965.