Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1968, Blaðsíða 10

OFSAVEÐUR OG
ROKKURINN BÚINN
AÐ GEISPA GOLUNNI
Rœtt við Gunnar Marel, skipasmið í Vestmannaeyjum
Gunnar Marel Jónsson í slipp
Við heimsittum fyr'r skömmu
Gunnar Marel Jjnsson skipa-
smið í Vesimannaeyjum. Gunn-
ar he ur smíöað á annan tug
nýrra skipa um ævina, sem alls
eru á 5. hundrað tonn. Þá hef-
ur IjU nar baeöi st inJað sj >-
mennsku og útgerð og er lík-
lega elzti ú.gerðar.Mnður í Ey^-
um í dag. íiunnar ka‘ n frá
mörgu aö se ja tg við robWð-
um við' hann um svaðilfarir
hans a sjo og athafnir á landi.
Fer við -alið hér á eftir:
— Hver er uppruni þinn,
Gunnar?
— Ég er fæddur 1891 í Fram
nesi við Evrarbakka og var al-
inn upp á B' ggðarborni í Fl j-
anum fram til 17 ára aldurs.
Ég vann ]>a*' við öll almenn
sveitastörf eins og gengur og
geris', s átt, hevskap ogskepnu
liirðingu. Nú, 14 ára gamall fór
ég til sjós á vet-arvertíð í Höfn
um og réri á áras,ripi næstu
3 vertíðir. Árið 1908, þá 18 ára
gamail, fluttist ég til Vestmanna
evja og hér hef ég átt heima
síðan.
Ég kvæntist S'g’rlaugu Páls
dóttur frá Ilvolsnesi árið 1914
og við höfum átt 12 börn, en
3 börn eignaðist ég áður en ég
kvæntist.
— Þú varst til sjós framan
af?
— Já, ég var til sjós og var
sjómaður á mót"rb:>tum, ýmist
vélstjóri eða formaður í 15 ár,
en þá hætti ég að r ia. I»á snéri
ég mér að bátaviðgerðum, en
reyndar hafði ég í og með stund
að bátaviðgerðír áður í Eyjum
á milli vertíða. Árið 1925 var
ég einn af stofnendum Dráttar-
sínum og sona í Eyjum.
brautar Vestmannaeyja og þar
hef ég rekið skipaviðgerðir og
skipasmíðar síðan.
— Lentir þú ekki einhvem-
tíma i svaðilförum á árum litlu
skipanna?
— Ja, það er nú vart hægt
að segja það, o, jú, revndar
tvisvar kemur mér í hug.
Það var líklega árið 1923 að
við vorum að fara frá Siglufirði
til Eyja með viðkomu í Reykja-
vík, en við vorum þá að koma
af síid, á Þorgeir VE. Við lest-
uðum frosna síld í Reykjavík,
sem átti að fara til Eyja og
frá Reykjavík héldum við, sem
leið liggur í smá gutlanda. Út
af Reykianesinu st >ppaði vélin
og við vorum að bra>«a við
r-'kki' n í tvo tima, en þá fór
hann í gang. Ég var þá 2. vél-
stjóri á bátnum, en Eyvindur
Þórarinsson var skipstjóri.
Eftir því sem við komum vest
ar þyngdi veðrið og var kom-
ið helvítis hífandi rok áður en
langt leið. Við komumst austur
fyrir Þrídranga, sem eru liðlega
klukkutima stím frá Eyjum, en
þá var kominn leki að bátnum
svo mikill að dælurnar höfðu
ekki við. Þá var tekið það ráð
að létta bátinn og tókum við
því hluta af síldinni úr lest-
inni og hentum fyrir borð. Að
þessu loknu lokuð"m við lest-
ínni og snérum við undan veðr
inu. Með miklum látum gátum
við haldið í horfinu, og þegar
við komiim út af Sandgerðl mætt
um við biörgunar'kipinu Geir,
sem hafði verið fengið til að leyt
okkar.
Geir tók. okkur i slef og dró
okkur til Reykjavíkur. Þar var
gert við bátinn og um síðir kom
umst við til Eyja með frost-
síldina óskemmda, en þá höfðum
við verið 3 daga með bátinn til
viðgerðar í Reykjavík. llpp úr
þessu komst Þorgeir svo í eigu
Gunnars Ólafssonar O Co., en
Gunnar kallaði bátinn oft „Þor
geir draug' vegna þess að bát-
urinn var svartur að lit.
I fyrra skiptið, sem ég lenti
í hrakningum vorum við að fara
frá Eyjum til Stokkseyrar í
september. Við vorum á bátnum
Rán, en skipstjóri var Þor-
valdur Guðjónsson, eða Vald'i
Guðjóns, eins og hann var allt-
af kallaður.
Eftir að vera búnir að lesta
bátinn á Stokkseyri, náttuðum
við þar, en lögðum síðan af
stað til Eyja í bítið næsta morg
un í góðu veðri. Við vorum
með fullan bát af vörum og með
al annars jarðávexti í lest og
hey, mó og töðu á dekki. Bát-
urinn var því kyrfilega lestað-
ur og auk þess höfðum við II
farþega, 9 ungar stúlkur og 2
karlmenn.
Nú, við sigldum af stað í
himinsins blíðu og gekk svo um
sinn á kyrrum sæ. En innan
tíðar fór hann að kræla á sér
og þegar við vorum komnir aust
ur fyrir Loftsstaði þyngdi vind
inn og gangtruflunar fór að
verða vart í rokknum. Skömmu
seinna fór vélin að stoppa og
gekk aðeins annað veifið. Þann
ig gekk dagurinn, það var keyrt
smá tíma og þá stanzaöi vélin
og það varð að hreinsa síur
og Sitthvað fleira áður en hægt
var að gangsetja aftur.
llm nóttina vorum við komnir
austur fyrir Þrídrang, einmitt
á svipaðar slóðir og á Þorgeir
og þá var komið ofsaveður og
vélin búin að geyspa golunni
fyrir fullt og allt. Þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir fékkst rokk-
urinn ekki e'inu sinni til að
hiksta og þá var ekkert annað
að gera en grípa til seglanna.
Við settum upp stórsegl, klýf
ir og fokku og ætluðum að ná
vestur flóann, upp undir ham-
arinn við Eyjar. Það var kom-
in bullandi ágjöf og við skár-
um utan af nokkrum heybögg-
um og settum ofan í lúkarinn.
Niður í lúkarinn rákum við síð
an kvenfólkið hvort sem það
vildi eða ekkí og síðan hreins-
uðum við allt í hafið af dekk-
inu. Eftir að þessu lauk og við
höfðum siglt í nokkra tíma, rifn
uðu forseglin bæði og þá var
ekki um annað að gera en að
snúa við. Við tvírifum stórsegl-
ið og sigldum á því sem t«k til
lands þar til Við töldum okkur
fría af Þrídröngum
Þá snerum við bátnum út i til
þess að reyna að komast nógu
djúpt á Reykjanesið. Um nótt-
ina klukkan 2 fór stórseglið
líka í tætlur og þá settum við
út drifanker og létum bátinn
reka fyrir því. Astandið var
samt prýðilegt um borð og stúlk
urnar stóðu sig eins og hetj-
ur í volkinu.
Báturinn varði sig nokkurn
veginn í áföllunum alla nótt-
'ina, en við birtu næsta morgun
lygndi austanáttinni og gekk í
suðvestur með hanga. Hvessti
þá allmikið af hafi, en þá var
ekkert eftir til að sigla með
nema afturseglið og hom af
fokkunni, sem við tjösluðum
saman.
A þessu sigldum við á land
án þess að hafa skyggni, en
um 4 leytið um daginn sáum við
Eldey á stjórnborða og eftir því
miði sigldum við áfram þar til
við höfðum gott lenz gegn um
„hullið, eða Reykjanesröstina.
Nú, við sluppum slysalaust í
gegn um „hullið, og þá hitt-
um við kútter Ihoe, sem var á
leið til Eyja, en hafði beðið af
sér veðrið undir Kistubergi. Við
fengum hjá þeim olíu á brúsa
og eitt brauð, því að við vor-
um algjörlega orðin kostlaus.
Þegar við höfðum tengt olíu
Framh. á bls. 13
Vélbáturinn Helgi, sem var 119 tonn og sigldi m.a. 120 ferðir á milli íslands og Englands
í síðari heimsstyrjöldinni.
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. október 1968