Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1968, Blaðsíða 14

Bœkur frá Bonniers
Framhald af bls. 9
únistastjórn Ungverjalands 1919, en
dvaldist síðan í Vín og Berlín og i
Moskvu frá 1933 til 1945. Þá sneri
Lukács til Ungverjalands aftur og
vai prófessor við háskólann í
Búkarest og jafnframt hugmyndafræði-
legur og bókmenntalegur ráðunautur
kommúnistastjórnarinnar. Hann studdi
þó uppreisnina 1956 og varð mennta-
máíaráðherra í stjórn Nagys. Rússar
tóku hann til fanga og fluttu til Rúm-
eníu, en árið 1957 var honum aftur leyft
að fara til Ungverjalands.
Bók Ljungdals skiptist í fjóra kafla.
Nefnist sá fyrsti Mannen och myterna,
en þar tekur höfundurinn ti'l meðferðar
þær sögusagnir,
er gengið hafa um
Lukács og greiði
úr ýmsu, sem
áður var óljóst
um verk hans og
viðhorf. í ö'ðrum
kafla, sem heitir
Lukács, alienation
en oCh konsten,
gerir Ljungdal
grein fyrir verk-
um Lukács um
fkrringH, en með verki sínu „Saga og
stéttarvitund“, sem kom út 1923, komst
Lukács að svipuðum niðurstöðum um
firringarfyrirbrigðið og Marx hafði gert
í æskuritum sínum. Það merkilega í
þessu máli er það, að þessi æskuverk
Marx voru Lukács ekki kunn, því að
þau voru ekki gefin út fyrr en um 1930.
Avantgardism och alienation heitir
þriðji kafli bókarinnar, en síðan eru
niðurstö'ður dregnar saman í lokakafla.
Er bók þessi einkar fróðleg og vel þegin
nú þegar'firring er svo mjög á dagskrá.
J. H. A.
jr
A
erlendum
bókamarkaði
Brave New Victuals. An inquiry into mod-
ern food production. Elspeth Huxley. Fore-
word by Peter Schott. An Panther Book
1967.
Höfundur álítur að svo geti verið, að
meginhluti mannkynsins megi vænta eyði-
leggingar og dauða vegna hægfara eitr-
unar, sem stafi af nútíma maitvælafram-
leiðslu. Auk þessa aukist stórlega eitrun
hafsins vegna eitraðs úrgangs frá verk-
smiðjum og iðjuverum og auk þess sé
engan veginn öruggt að umbúðir um geisla-
virk úrgangsefni, sem kastað er í hafið,
séu öruggar. Þetta er hrollvekjandi bók
og tímabær hugvekja.
Ilumanism. H. J. Blackhman. Penguin
Boöks 1968. 5/
Bókin er rituð að frumkvæði Penguin
útgáfunnar. Höfundurinn hefur fengizt við
margt, hvarf ungur af skólabekk til þess
að geta sinnt áhuga sínum á hrossum og
vann að hrossarækt um tíma, síðar fór
hann í háskóla og á stríðsárunum var hann
slökkviliðsmaður í Lundún-um, síðan hefur
hann fengizt við ritstörf. í bók sinni skil-
greinir hann orðið „humanismi" Hann tel-
ur að fylgjendur mannúðarstefnunnar telji
manninn aðeins ábyrgan gagnvart sjálfum
sér og skynsemin hljóti að vera þeirra
æðsta leiðarstjarna. Dogmur og kreddur
hljóti að vera hverjum góðum húmanista
andstæðar og einkenni þeirra sé opinn hug
ur, óbundinn öllum kenningum, og virðing
fyrir náunganum og rétti hans til andlegs
frelsis og sjálfstjáningar.
VANDRÆÐI SVEJKS
Framh. af bls. 3
svo hræddur, að hann var mállaus í
háifan mánuð, og hann fékk ekki málið
aftur, fyrr en hann kom í heimsókn
til Vaneks, garðyrkjumanns nokkurs í
Hostivar, þar sem hann lenti í áflogum,
og þeir brutu svipuna han,s. — Þetta
skeði, sagði Svejk — í maímánuði árið
1912.
Járnbrautarþjónninn opnaði náðhús-
dyrnar og læsti sig þar inni.
En eftir urðu Svejk og lestarstjórinn,
sem reyndi áð lokka 20 krónur út úr
Svejk í skaðabætur, annars sagðist hann
neyðast til að leggja málið fyrir stöðvar
stjórann í Tábor.
— Ágætt, sagði Svejk — ég hefi
ekkert á móti því að tala við menntaða
menn, og hlakka til að hitta þennan
stöðvarstjóra í Tábor.
Svejk dró pípu upp úr hermannakáp-
unni og kveikti í og um leið og hann
blés frá sér reyknum hélt hann áfram:
— Á sínum tíma var maður að nafni
Wagner stöðvarstjóri í Svitava. Hann
var harðstjóri við undirmenn sína og
kúgaði þá, eins og hann gat, en verstur
var hann við Jungwirt, þangáð til vesl-
ings maðurinn drekkti sér í fljótinu af
örvæntingu. En áður en hann gerði það,
skrifaði hann stöðvarstjóranum -bréf og
sagðist myndi ganga aftur og gera
reimt í kringum hann á nóttunnni. Og
hann stóð drengilega við loforð sín, það
er synd að segja annað. Um nóttina sat
okkar ágæti stö'ðvarstjóri við ritsíma-
áhaldið. Allt í einu hringja klukkurnar,
og stöðvarstjórinn tekur á móti svo-
hl.jóðandi skeyti:
„Hvernig líður þér, þorparinn þinn?
Jungwirt.“
Þetta skeði á hverri nóttu í viku, og
stöðvarstjórinn var farinn að senda svar
skeyti til draugsins í allar áttir:
„Fyrirgefðu mér, Jungwirt.“
Og nóttina eftir kemur svohljóðandi
svarskeyti:
„Hengdu þig í stoðinni við brúna.
Jungwirt."
Og stöðvarstjórinn hlýddi. Seinna var
símritarinn á stö’ðinni í Svitava tekinn
fastur út af þessu máli. Þama getið þér
sé'ð, að fleira er milli himins og jarðar,
en heimspekina dreymir um.
Lestin rann nú inn á stöðina í Tábor,
og áður en Svejk fór út úr lastinni undir
leiðsögn lestarstjórans, vék hann sér að
Lukás höfuðsmanni og sagði: — Herra
böfuðsmaður, nú á að leiða mig fyrir
s1 öðvarstjórann.
Lukás höfuðsmaður svaraði ekki.
Þegar lestin fór af sta'ð aftur varð hon-
um litið út um gluggann og sá hann þó
Svejk standa á stéttinni, í samræðum
við stöðvarstjórann, en umhverfis þá
hafði safnast múgur og margmenni.
Lukás höfuðsmaður varpaði mæðinni.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. október 1968