Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1969, Page 15

XIV.
S unnan yfir sandfl ákana
komu regnskúrirnar hver á fæt
ur annarri; við vissum ekki þá,
að þetta átti eftir að verða róm-
að rigningarsumar. Við sáum
einstaka bíl koma að austan og
mjaka sér varfæmislega yfir
lækina á eyrunum niður af Kví
skerjum. Ferðamannastraumur-
inn í Öræfin var að byrja. Á
þessum sumardögum var verið
að ganga frá brúm yfir síðustu
kvíslarnar, sem gátu orðið smá-
bíium einhver farartálmi á leið-
inrai í Skaftafell. Allt í einu
voru Kvísker komin í þjóð-
braut, þessi afskekti bær. „Það
verður munur“, sagði ég, „nú er
einungrunin rofin“. Þ-eir bræð-
ur horfðu hljóðir fram á við um
stuind og mér skildkt að sam-
göngubótuniutm væri fagnað með
fyrirvara. Hvers vegna? Þá
ekyldist mér að ferðamenn „að
suninan“ þættu stondum fuffl að
gangsharðir í fcxrvitni sirund.
Þeir kæmu þarna heim, blá-
ókuinnir menn og vildu fá að sjá
fiðrildasafnið. „Mór þykir verst
ef þú ferð að auiglýsa þetta
mikið“, sagðá Hálfdán, „ekki
svo að skilja, að það getur ver-
ið skemmtilieg tilbreytmg að sjá
famaní fólk. En aískaktin hefur
líkia sína kosti.“
XV.
ar, sem jökudinin her við
loft, hættir landið að vera jadð-
neskt, en jörðin fær hlutdeild í
himninum, þar búa ekki framar
meinar sorgir, og þessvegna er
gleðin ekki nauðsynteg, þar rík
ir fegurðin ein, ofar hverri
kröfu.“ Svo segir Laxness í Feg
urð hiiminsins. Og ennfremur:
„Jökullinn var ekki nema seil-
ingarhæð yfir skógarásnum, ná
lægð hans nálægð alhreinnar
goðveru . . .“
Sú nálægð var þó naumast
einungis nálægð alhreinnair goð
veru, ef gáð er uim öxl. Feguirð
jökulsins hefur öllu fremur orð
ið til í viðhorfi nútimamainnisins.
Fyrr meir voru jöklar svo sem
aðrar óbyggðir heimkynni
trölla og ókinda. í sýslulýsángu
frá 1746, segir sýsilumiaðurinn,
Sigurður Stefánsson, að Máfa-
byggðir, fjallatindar uppúr jökl
inum, tilheyrir Öræfum, en tek
ur fram, að „þangað gjörist ei
reisur.“
Ekkert annað en illl nauðsyn,
sem helzt spratt af slæmuon
heimtum á sauðfé, gat rekið
menn á vit hinna torfæru trölla
slóða. Svo segir í þjóðsögum, að
eitt sinn liafi maðuir sá úr Öræf
uim, sem Þorsteinn tól var nefnd
ur, farið í sauðaleit með öðrum
og gen.gu þeir inn með Jökulisá
á Breiðamierkuirsandi og þar um
jökulínn. Og er þeir hafa litia
stund gen.gið, sjá þeir manns-
spor afar stór með blóðdrefj-
um í. Þorsteinn þessi var gleði-
maður og fer að hlægja að spor
uim þessum og reynir að glenna
sig í þaiu, en. veittist erfitt:
„Gengui' hanin svo með þessari
aðferð tímakorn eftir förunium,
en félagum hans þykir þessi að
ferð óþarfleg. Svo leið dagur að
kvöldi og þeir félagar allir
héldu heim aftur. En um nóttina
þá Þorsteinn er sofnaður þykir
honum stórvaxin kona koma til
sín og mæla á þessa leið: „IUa
gjörðir þú Þorsteinn í gær að
gienna þig í spor jóðsjúkrar
skessu og mikið kapp lagðdr þú
á að flimta sem mest um þáð allt
sem þér bar fyrir augu í gær
ásamt félögum þínwm, en þess
læt ég um mælt fyrir þér að
áður næsti dagur er að kvöldi
muni önnur eins lýti á þig kom-
in sem - á spor mín í gærdag“.
Síðan hvarf hún, en um morgun
inn er hann vaknaði, hafðá hainn
lítið viðþol í fótunum, lá svo
leriigi og kreppti síðan eins og
fyrr er frá sagt og bar kröm
sína hraustlega til dauðadags".
XVI.
N
iiú virðast skessur aldauða
á þessum slóðum sem annairsstað
ar og þeir Kvísker j abræður
þurfa ekki að óttast að lenda í
tröllahönidum í bókstaflegium
skilningi, þegar gengið er um
jöklania. En víða leynast hættur.
Jöklar eru ekki bara augnayndi
og rannsóknarefni. Það mátti
Sigurður á Kvískerjum reyna
árið 1936, þegar hamin leitaði
kinda inn með Breiðamerkur-
fjalli. Þegar minnist varði kom
snjóflóð æðamdi og hreif hann
með sér niiður í 28 metra djúpa
gjá við brún skriðjökulsins. Þar
grófst hann og mátti sig hvergi
hræra. Var sólai'hrinigiur láðinn,
þegar teitarroenn urðu hams var
ir. Þeir heyrðu eittihvað neðan
úr sprungunni og ruimnu á hljóð
ið.
Sigurðuir á Kviskerjum var að
syngja.
Steinunn Sigurðardóttir
Ljóð
Fátt er nú til gráts
og fáir gimilegir
til að deila með sálu sirmi
þótt altént sé einhver á stangli
til sín-s brúks
og þá hægt að ríða
við svolítinn einteyming
á sálnanna vit
og samt er fátt til gráts
22. diesember 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15