Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1970, Blaðsíða 7

Pompidou gælir við klárinn
sinn.
Pompidou forseti hefur glugg-
að nokkuð í rit Guevara, Maos
og Marcus, en hvergi hefur
hann fundið þar vísbendimgu
um hvemig þjóðfélagið skuli
vera. Hims vegar lagði Karl
Marx fram tillögur að því þjóð-
félagi, sem hann vildi koma á,
þó að þeasar hugmymdir eéu nú
úreöltaír. Thcxmas Mcxne og Rouss
eaiu sebbu einnág fraan áfcveðmar
hugmyndir að þjóðfélögum.
Pcxmpidou hefur yfiir ljóðlinu
eftir Rimbaud: „Heimurkun
mun deyja“. Rimbaud, sem seg-
ir að ' heimurinn sé til í dag
einungis vegna þesa, að hann
hafi verið til áður. Fyllast
menn ekki örvæntingu, þegar
þeir hugleiða að: „Hættan
á gjöreyðingu er að minnsta
kosti jafn mikil og likurnar fyr-
ir enidunfæðiMgu. Ef svo fier,
að mönnum mistekst, að skapa
það þjóðfélag sem hæfir ein-
staklingnum og heildinni getur
leitt til algerrar tortimingar
heimsins. Á vorum tímum þarf
ekki mikið til að svo illa farL“
Pompidou vill sem sé breyta
hinu franska þjóðskipulagi.
Hann ætlar bráðlega að leggja
fram „drög að nýju þjóðfélagi".
Hann trúir á, að samskipti
manna muni fara batnandi. Þeir
lifnaðarhættir, aem nú eru i
tízku gætu brúað bilið, þó að
þeirra gæti mest í þvi sem litlu
dkiptir, avo sem frjálslegum
klæðaburði, eða þó að menn
haetti að garxga með hvitt um
hálsinn og einkennisbúningarn
ir hvenfi, og þátttalfca i iþrótt-
um sé orðin a imerrn og firítLmi
fólks samræmdur.
Þá hefur orðið breyting í
bílaiðnaðinum. Ódýrari gerð-
irnar líkjast meir og meir dýr-
ari geirðunum. Á baðstað er bað
vörðurinn ekkert öðru vísi í
framkomu við einn gest heldur
en annan, verkfræðingar, pró-
fessorar og verkamenn, alltr
eru þeir eins á stuttbuxum og
svo er baðvörðurinn líka á
stuttbuxum. Munur á bílum
eins og t.d. R 6 og 404 er orð-
inn svo lítill, að ekki er gott að
vita hvort við stýrið er hátt-
settur eða lægra settur maður í
iþjóðféiaigiiniu. Að vísu, eru RoMb
Royoeaimir emm í umÆerið, en
þeir verða bráðiega þjóðsaga.
Fólki, sem býr í höllum finnst
það vera orffið gamaldags. Það
sækir um byggingairieyfi til að
bireyta hótelum sínum í venju-
legar byggingar.
Ef að trúin á eilíft lif hverf-
ur, sú trú, sem hefur ekki ein-
vörðungu innblásið mönnum
samvizku, heldur einnig verið
siðferðilegt leiðarljós þeirra,
þá hverfur mikilvægt markmið
úr lífi manna, jafnvel ef til vill
lifið sjálft. Þetta veit unga
fólkið ekki, þvi að það trúir
efcki á dauðann.
Þetta er mjög mikið alvöru-
mál, ekki aðeins pólitískt, held-
ur varðar það sjálfa tílver-
una. Einn þáttur trúarinnar er
löggæzlan. Verði löggæzla lögð
niður munu menn ganga á rétt
hver aminiairs. Samafélaiginiu
verður því að vera stjórnað af
einhvens konar pólitísku valdi,
sem getur haft taumhald á fólki
og staðið gegn óskynsamlegum
kröfum.
KIRKJUFERÐIR í
„PÓLITfSKU" SKYNI
„Manninum getur ekki varið
ætlað það hlutskipti, að vera
tortímingartæki sjálfs sín“.
Þessi hugsun er ef til vill lyk-
illinn að verki forsetans. Þetta
er vafasöm hugsun og neikvæð,
en fcainmski hefiur hanm þessa
skoðun á lífi einstaklinga og
því þjóðféliagi og póldtísikiu liífi,
sem hann ber ábyrgð á. Hvað
viðvíkur persónulegum skoðun
um Pompidous þá er hann lítdð
fjrrir að flíka þeim. Hann talar
aldrei um sjálfan sig sem ein-
stakling og ekki yrði auðvelt að
sálgreina hann. Ef lagðar eru
fyrir hann persónulegar spum
ingar svarar hann almennt.
Hann er nú farinn að sækja
messuir opinberlega og telja
menn hann gera það í pólitísk-
um tilgangi. Eitthvað er líklega
hæft í því. Okkur finnst þó lík-
legra að annað og meira búi á
bak við, svo sem, að hamm vidji
einskis láta ófireistað, heldur
kanna alla möguleika á hvar
finna megi manninum sálu-
hjálp.
f myrkviði 20. aldarinnar
fylgir hann sömu stefnu og
margir aðrir, sem vilja reyna
að tryggja áframhaldandi lif
mannkynsins. Hann viU halda
áfram á þeirri braut að brejrta
heiminum. Þessi vilji skin úr
hreinum svipnum og meitluðum
andlitsdráttunum. Ríkur þáttur
í fari þessa fjölþætta persónu-
leika eru tengsl hana við f jöl-
skyldu sína, sú nærri örvænt-
ingiarfuillia ástúð, sem hamm sýn
ir hemni. Þar finnur hann ör-
yggi og von.
Maðurinn verður að þrosk-
ast, ná lengra en það að vera
einstaJdinigur, hiomium eru lika
lagðár á herðar pólitískar
skyldur gagnvart öðrum.
f febrúar 1969 skrifar Georg-
es Pompidou: „Frakkland finm-
ur hjá sér köllun til að leggja
sitt af mörkum til framþróun-
ar heimsins. Það vill leggja
ríkulegan skerf til þessarar
þróunar. Mér dettur ekki i hug,
að ffcakkland sé eina eða fyrsta
landið, sem hefur þetta mark-
mið. Eg lít svo á, að í þeirri
þróun, þar sem Bandarikin eru
bæði aflgjafi og tákn, þurfi
heimurinn að öðlast skilning á
lífi, byggðu á þeim verðmætum,
sem lönd Vestur-Evrópu hafa
miklu meiri þekkingu á, vegna
þess, að þau eru firumkvöðlar
að þeiirri iðnþróun, sem þar hef
ur orðið, og vegna þess, að ein-
mitt í þessum löndum, og um
það er Frakkland gott dæmi,
hafa margir menm andúð á þjóð
félaigi, þar sem peningahyggjan
er allaráðandi."
Nú hefur Pompidou fengið
stjóim mála í símar hendur og
mun hanm gera grein fyrir
hvaða aðferðum hann hyggist r
beita til að breyta hinu
franska þjóðfélagi. Það hefur
hejTzt, að eitt af vamdamálun-
um séu þrepin í mannfélags-
stiganum, sem ekki má rugla
saman við bætt lífskjör. Núver
andi þjóðfélag mun þróast og
lifskjörin batna, það gengur
næstum því af sjálfu sér. En
vandamálið er og verður manna
munurinn í þjóðfélaginu. En
hvað er hægt að gera til að
draga úr honum. Menn verða
að varpa fyrir borð öllum titl-
um, til að sýna að þeir hafni
manngreinaráliti.
HIÐ „NÝJA ÞJÓÐFÉLAG"
Pcxmpidou er þeiinrar sikoðun-
ar, að meiri líkur séu til þess,
að almenningur í Frakklandi
fengist til „þátttöku" í að
breyta þjóðfélaginu, heldur en
t.d. almenningur í Bandarikjun
um. Frökkum lætur samvinna
vel, að áliti forsetans, en í
Bandaríkjunum er einstaklings
hyggjan mjög sterk. f Frakk-
landi vinna hinir ýmsu starfs-
greinahópar mjög vel saman,
samheldni innan fjölskyldna er
steirk cxg trúairQieg saimstaða er
mikil. f Ameríku hefur verka-
maður takmarkaðan áhuga á
stéttarsamtökum. Frakkar hafa
sterka lömgun til að vera heið-
arlegir. Þegar starfsgreina-
hópar vinna saman, er minni
hætta á að einhverjir njóti for-
réttinda. Forsætisráðherrann
Jacquies Chabam-Deknias von-
ast til að fyrsti þáttur hins
„nýja þjóðskipulags" geti haf-
izit x haiust, en sSdpulagið bygg-
ist mjög á þvi, sem drepið hef-
ur verið á hér að framan.
Fymsta sknefið varðar samskipti
hins opinbena og einkafyrir-
tækja við almenning í landinu.
Þessi samlkipti eigia að breyt-
ast og verða óformlegri. Pompi-
dou og Chaban-Delmas verða
að beita lagni við að fccwna
breytingunum á, forðast allar
fyrirskipanir og varast að
reita menn til reiðL Fyrir for-
seta lýðveldiæns er það mjög
mikilvægt að brjóta ekki niður
tengsl starfshópanna. Sú hætta
getur verið fyrir hendi, þegar
rikið eitt tekur að sér að
skipuleggja líf einstaklingsins,
að það leiði til einræðis.
Georges Pompidou hyggst
gera gagngerar breytingar á
kennslukerfinu, til þeas að að-
laga það nýjum þjóðfélagshátt-
um og skipulagi. Sem mennta-
maður og kennarasonur vill
hann skapa náin tengsl ríkis,
þjóðar og kennslukerfis. Hann
telur að þessa síðustu öld, frá
því! að skyldunám hófst í
FVakklandi, hafi lífsskoðanir
Frakka í stórum dráttum seuu-
ræmzt stjó rnimálastefniu fcmds-
ins. Hin samantvinnaða ætt-
jarðarást og lýðveldisstefna,
sem ríkti í ríkisskólum fjnrir
fjrrri heimsstyrjöldina var
táknræn fyrir viðhorf allra
tíma. Á millistríðsárunum þró-
uðuist firiðailhreyfi ngin og al-
þjóðastefnan svo og messíasar-
stefnan, sem Briand og eftir-
menn hans boðuðu og kenndu.
AS dómi Pompidous byggist
kennslan, í því formi sem hún
eir í nú, eingöngu á gagnrýni
og rökræðum. Hún rífur niðux
og skapar glundroða í stað þess
að vera vekjandi. Þetta er vafa
laust aðeins uppistaðan í hug-
myndum hans. En það sem
Fríi. á bis. 12.
Ingólfur Kristjánsson
Ævibrautin
i.
Frá vöggu til grafar
ertu á eilífum þönum,
allt telur velta á því:
verða fyrstur að marki
án teljandi tafar
og tryggja þér sigurorð;
uppskera arðinn,
sem öðmm gat hlotnazt
yrði hann fyrri til.
Krossburður verður
kapphlaup þetta,
kveljandi vani
og sálarmorð.
í hringiðu daganna
flýturðu að feigðarósi
fávís um tilgang og mið,
— ert þó sífellt að safna
í gnafskrift
svolitlum efnivið.
II.
En uppskera alls þíns strits
að endingu verður
sem hinna,
er gengu sömu braut:
Þú eignast máske
örfáa vmi
og einstaka skuldunaut,
er telja ság eins konar
áakrifendur
að útför þinsni,
sem aðeins er stundartöí
frá dagsins önmnn
vinum og vandamönnum,
er verða við þma gröf
— með kaffi á eftir —
kökur og blautar tertur
og kærleiksrík huggu narorð,
meða n ekkj an graetur
af hryggð
©g emtómri þakklátssemi
út af auðfeýndri samuð
©g tryggS.
m.
Svo tekur við þögnin,
er gestimir ganga á burt
og gleymskan þig hylur
— enginn fær til þíxi spurt.
Meðan fjalir kistamnar fúna
falleg blám á leiðinu
lifna hvert vor.
Og vörður garðsins
vökvar þau af og til
í velgj örðarskyni við frúna.
11. janúar 1670
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7