Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1970, Blaðsíða 11

Fjandafælu vera eina djofla-
anna skækju, en föður hennar
þeirra ginningarfífl og narra,
og því séu þessar Jóns Guð-
miuindssoniair dilktur djötPllun-
um hentugri grashagi en Kristí
sauðum.
Að lokum eys séra Guð-
munduir roknaskömmum yfir
Jón lærða, segir hann hæla sér
af því að hafa ó Snæfjöllum
gengið á hólm við þann draug,
sem þar kastaði sorpi, beinum
og grjóti nótt sem dag, síðan
þegið lof og laun fyrir af
geistlegu og verslegu valdi, svo
sem hjálp og aðstoð frá himna-
föðurnum send. Þó sé hann í
raun réttrd ómerkilegur skjal-
ari, sem með smekkgóðri beitu
hafi hér á kjálka (þ.e. á Snæ-
fellsnesi) að sér dregið vit-
granna menn, er meir hafi
elskað lygar djöfulsins sínum
sálum til glötunar en sann-
leik guðs orða sér til sáluhjálp-
ar.
. Eftir ádrepu þessa og árás
séra Guðmundar, jafnframt því
sem galdraorð festist nú við
Jón í auknum mæli, áræddi
hann ekki að dvelja lengur
undir Jökli. Hrökklaðist hann
þá suður á Akrianes, á náðir
Arna lögréttumanns Gíslasonar,
bróður Steindórs sýslumanns,
sem fyni’ er getið.
Svo virðist sem það hvort
tveggja, viðureignin við Snæ-
fjalladrauginn og sagan af
Spánverjavígunum, hafi orðið
einna mestir örlagavaldar í
lífi Jóns lærða, hins fyrsta ís-
lenzka náttúrufræðings, sem
með réttu mun mega bera það
heiti, þótt sjálfmenntaður
væri í þeim vísindum.
M
f’ieð Snjáfjallavísunum
fékk hann á sig sterkt galdra-
orð, þess heldur sem almenn-
ingur var þess fullviss, að með
þeim hefði hann kveðið niður
reimleikama, sem sennilega
hafa verið orðnir sveitarplóga,
þar eð Snæfjöll voru þá bæði
kirkjustaður og prestssetur og
trúlega einnig fjölmennar ver-
stöður í grenndinni. En með frá
sögn sinni af vígum hvalveiði-
mannanna, felldi hann á sig
reiði hins volduga Ara sýslu-
manns í Ögri, og hlýtur að hafa
flúið úr hóraði af ótta við hót-
anir hans og hefndanráðstafan-
ir, sem nú er þó eigi kunnugt
hverjar verið hafi.
Frá því er Jón kvongaðist
Sigríði Þorleifsdóttur í Húsa-
vík í Steinigrímsfirði, haustið
1600, og þar til hann 16 árum
síðar flýði suður á Snæfells-
nes, er ekki annað kunnugt,
en hann hafi búið búi sínu og
lifað í friði við alla menn. Því
kemur manni í hug, að þótt
hann feikn hjátrúarfullur væri
og sjálfsagt óþægilega berorð-
ur í gairð andstæðinga sinna,
gæti síðari hluti ævi hans hafa
orðið honum friðsælli og
hlýnri, hefði hann látið Snæ-
fjalladraug í friði og haft ann-
að snið á sögu sinni um Spán-
verjavígin.
S igríður á Hóli faldi eld-
inn í koksvélinni og gekk upp
ó syiefmlkxftið, þar siem þau hjón
in sváfu ásamt tveimur börn-
um sinum. Allir voru gengnir
til náða fyrir góðri stundu, en
henni hafði dvalizt við að
ganga frá í eldhúsinu, enda
hafði verið gestkvæmt hjá
henni þetta þrettándakvöld.
Siðan um nýjáir hafði verið úr
komulaust og harðfenni, og því
var nú ágætt færi milli bæja.
Hún var þreytt og háttaði í
flýti ofan í rúmið undir súð-
inni hægra megin. Varla hafði
hún fest blund, þegar henni
fannst eins og komið væri við
öxlina á sór.
Hún leit upp. Framan við rúm
ið stóð maður, sem hún kaninað
ist ekkart við. Hann var of illa
búinn til að geta verið langt að
kominn, en þó var hann ekki
úr sveitinni.
f svefnrofunum hafði Sigríð-
ur haldið að þarna væri kom-
inn álfamaðuir. En meðan hún
sniaraðist í fötin, skildi hún
ekkert í sjálfri sér að vera með
þessa vitleysu. Þetta hafðist af
af því að vera alin upp á af-
skekktum bæ, við gamlar sögur.
Gesturinn hafði gengið fram-
fy-rir meðan húsfreyja klæddi
sig. Hún fann hann úti á hlaði.
Án þess að gera frekari
grein fyrir sér, skýrði hann
henni frá því, að konan sín
hefði teikið iéttaisóttina og væri
viti sínu fjær af skelfingu. Hún
hefði heyrt talað um að fund-
in væri í mannheimum einhver
ný aðferð til að fæða án sárs-
auka. Nú heimtaði hún að beitt
yr®i bæðá gömiium oig nýjum að
ferð'um til að linna þjáningarn
ar. Hún hefði ekki iátið sig í
friði fyrr en hann lagði af
stað til að sækja mennska
konu, sem bæði gæti lagt hend
ur á hana samkvæmt gömlu
aðferðinni og kennt henni að
slappa af. Sennilega væri þetta
bara óhemjuskapur, en ef Sig-
ríður vildi koma með sér, skyldi
hún ekki þurfa að sjá eftir því
Hanin bemiti Sigríði að setjast
upp' i grunna, spegilgljáandi
málmskál, sem stóð í hlaðvarp-
anum, kom sér síðan fyrir við
hliðina á henni og þrýsti á
hnapp. Skálin tókst umsvifa-
laust á loft og sveif í stórum
boga yfir ísi lagt vatnið og
stefndi á hamrana í fjallinu
hinum megin.
Þetta vair tunglskinsbjört nótt
og hvarvetna glytti á spegil-
gljáandi málmskálair, sem geyst
ust framhjá, ein og ein, eða í
flokkum.
Sigríðuir baifðd heyrt að í
kaiuipstöiðuinium vænu til bíiMcúr
ar, sem opnuðust þegar bíll
nálgaðist. Og nú sá hún hamra
vegginm opnast á sama hátt.
Þau flugu inn í einhvers konar
framhelii og settust á kletta-
sillu.
Maðurinn leiddi Sigríði inn í
gegnum háhvelfdan sal, þar sem
dvergair léku á palli nýjustu
dægurlögin, sem henni fannst
hún kannast við úr „Á nótum
æskunnar“ í útvarpinu. Og á
gólfiinu siveifluðiu uinigiir og
skartklæddir sveinar konum
með gullbönd um sig miðjar.
En hér var ekki til setunnar
boðið. í hliðarherbergi lá sæng
Aldrei liafði Sigríður séð annað eins eldluís.
Málmskál
yfir
Langavatni
Nýtt ævintýri
urkonan og gekk illa að fæða.
Sigríður lagði á hania hendur
eins og hún hafði heyrt í æsku
að konur úr mannheimum ættu
að gera við álfkonur. Hvort
sem það hafði úrslitaþýðingu
eða var bara eðlMiegur gangur
málanna þá leið ekki á löngu
áður en konan fæddi svein-
bann.
— Heitt vatn, sagði Sigríðuir,
sem ekki var vön að skilja við
börnin, sem hún tók á móti
ólauguð.
— I heitavatnski-ananum í
eldhúsinu, svaraði maðurinn.
Enigin koma var þartnia sjáan-
leg. Se'niniiega vonu al'liir, sem
vettlingi gátu valdið,' á þnett-
ándadansleiknum, eða á þeysi-
reið um geiminn í málmskálun-
um.
— Hafið þið hitaveitu? sagði
Sigriður og gætti öfundar í
röddinni.
— Auðvitað! Við álfarnir
þekkjum auðlindir fjallanna og
kunnum að notfæra okkur þær,
engu síður en mennirnir — og
þó ívið betur.
Maðurinn benti Sigríði hvar
hún skyldi ganga að hamrinum,
sem opnaðist umsvifalaust fram
í eldhúsið. Hún stanzaði agn-
dofa í gættinni. Aldrei hafði
hún séð annað eins eldhús.
Ekki var að furða þó álfa-
meyjair gætu gengið prúðbúnar
og með gullbönd hversdagslega.
Þær þurftu sýnilega ekki að
gera annað en að þrýsta á
hnappa. Um allt eldhúsið lágu
nenmiibönd, í horinliiniu stóð sjálf
virk kjarnorkueldavél og vask
urinn, sorpeyðingartækið og all
ar leiðslur voru úr platínu.
Sigríður þrýsti á hnapp, sem
á stóð: „Heitt vatn í bala“. Óð-
ara kom platínubali á færi-
bandi og stöðvaðist undir heita
vatnskrananum, sem opnaðist
sjálfkrafa og lokaðist aftur, áð
ur em bailiiinn var orðinm fiulíliur.
Sigríður flýtti sér að lauga
barnið. Það varð elkiki gerrt me'ð
því að þrýsta á neinn hnapp.
Síðan sneri hún séir að sængur-
konunni og ætlaði að hlynna
eitthvað að henni, en maður-
inn hennar var þegar búinn að
taka það að sér.
Hann lyfti konunni upp og
þrýsti á hnapp, sem setti kefl-
in við rúmgaflana í gang. Lak
ið vatzt upp á annað og hreint
lak ofan af hinu. Síðan blés
hann upp koddann með einu
handtaki og stillti hitann á
sænginni.
Þegar Sigríður steig upp í
málmskálina í framhellinum og
sveif heim á leið, yfir sindr-
andi hjarnbreiðuna og spegil-
gljáandi Langavatn, var hún
hálf utan við sig af öllu því
sem fyrir augu hennar hafði
borið.
Morguninn eftir, þegar hún
kom niður í hráslagalegt eld-
húsið og fór að bjástra við að
lífga við eldinm, mimmtist hún
annars eldhúss og stundi við.
Þvílík endemis vitleysa! Það
sem manm getur dreymt, taut-
aði hún og hristi höfuðið. Þenn
an draum mætti hún til með að
segja heimilisfólkinu, þegar það
kæmi niður.
En hún kom sér ekki að því
að tala um þennan kynlega
dnaum, þegar á átti að herða.
Einhvern veginn stóð hann
henni of lifandi fyrir hugskots
sjónum til að hún gæti skopast
að honum.
Dagurinn leið að kvöldi og
Sigríður var næstum búin að
gleyma þessu atviki. Hún var
alltof önnum kafin til að láta
hugann dvelja við slíkt drauma
rugl. Heimilisfólkið var sefzt
að 'kvöldverðiarborðimu í eldhús
inu og hún var að ausa á disk-
ana.
Eimhver kveikti á útvarpimu.
Þuludnn var að lesa fréttirnar.
f Reykjavík höfðu verið
þrettándabrennur. Um allt land
voru stillur og bjartviðri. Snjó-
skriða hafði fallið á útihús. ; ; .
En hvað var nú þetta? Sigríð-
ur missti ausuna ofan í pott-
inn.
„Fréttamaður útvarpsins í
Lanigafirði símar, að nokkrk'
menn þar í sveit hafi orðið var-
ir við einikennilegan gljáandi
málm'hluit á fliugi eftir miðnætti
í gænkvöldi. Tungl vair á lofti
og segjast mennirnir allir hafa
séð þerinan hlut, sem mest líkt-
ist íhvolfum málmdiski, í svo-
sem 2-—3 mínútur. Ekki ber
sjónarvottum þó fyllilega sam-
an um, hvert hluturinn hafi
stefnt, úr hvaða átt hann hafi
komið né nákvæmlega hvenær
hann á að hafa sést. Þess skal
getið, að talsvert mun hafa
verið um gleðskap í sveitinni
þetta þrettándakvöld." — E.Pá.
11. jamúair 1970
•«n
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11