Lesbók Morgunblaðsins - 03.01.1971, Blaðsíða 8

Konunglegt
f j árhættuspil
vitnastúkunni. „Ég man að Sir
William hafði lagt 5 pund undir
í þetta skipti. Lafði Coventry
fékk fulla hendi og spilin voru
lögð á borðið. Ég sá Sir Villi-
am líta á spilin en síðan
ýtti hann með blýantinum 10
punda peningi beint fram á
borðið — svo augljóslega að ég
furðaði mig á því að enginn
hinna skyldi sjá það. Réttur
hans til greiðslu var ekki vé-
fengdur á nokkur hátt“.
Berkeley Levett hafði „vilj-
andi forðazt" að horfa á Gor-
don Cumming síðara kvöldið og
sá ekki neitt. Þegar kvöldið var
á enda hafði Gordon Cumm-
ing unnið 225 sterlingspund —
hundrað pundum meira en
nokkur annar og mestmegnis af
prinsinum af Wales.
Næsta dag barst sú fregn að
bróðir frú Wilsons væri lát-
inn. Gestirnir buðust til að
halda heimleiðis, en þrátt fyrir
að frú Wilson hefði orðið vitni
að spilasvikum Gordons Cumm
ings kvöldið áður, taldi hún þá
á að vera um kyrrt. Þeir gerðu
það og fóru, sorgarklæddir, með
lest til Doncaster-veðreiðanna.
Lycett Green var í vagni með
Edward Somerset, lávarði og
er þeir voru komnir á leiðar-
enda, hafði hann sagt lávarð-
inum upp alla söguna og spurði
hann ráða. Eftir að hafa hugs-
að sig um hálfan daginn réð
Somerset honum að fara og
finna að máli Coventry lávarð,
hinn gamalreynda konunglega
hirðmann og aidursforseta sam
kvæmisins að frátöldum prins-
inum. Lycett Green fór til Co-
ventrys lávarðar, sem lét kalla
á Williams hershöfðingja.
Þeir ræddu fram og aftur um
úrræði til að þagga niður það
sem þeir vissu að myndi valda
allsherjarhneyksli og komu sér
saman um hefðbundna aðferð:
að fá Gordon Cumming og vitn
in til að skrifa undir yfirlýs-
ingu, þar sem þagmælsku væri
heitið með því skilyrði að Gor-
don Cumming lofaði að snerta
aldrei við spilum framar. Þetta
var sama og syndajátning, óaft-
urkallanleg og undirbúin af
tveimur elztu vinum Gordons
Cummings að honum forspurð-
um.
Fyrst komu þeir að máli við
prinsinn og tjáðu honum hvað
gerzt hefði og frá því áformi
sínu að gefa Gordon Cumming
tækifæri til undankomu. Segir
ekki frá viðbrögðum prinsins.
Coventry lávarður sagði síðar:
„Prinsinn af Wales hafði heiðr
að Sir William Gordon Cumm-
ing með vináttu sinni um
margra ára skeið. Okkur fannst
ekki að við gætum látið þá vin
áttu halda áfram án þess að
hans konunglegu hátign væri
sagt allt af létta". Ekki svo
mikið sem hálfa klukikustund!
Þeim hefur varla leikið mikill
efi á raunverulegri sekt Gor-
dons Cummings.
Þeir fundu Gordon Cumming
I reykherberginu. Coventry lá-
varður hóf máls vandræðalega
með óbeinni ákæru. Vissir sam-
kvæmisgestir hefðu verið með
athugasemdir við hegðun of-
urstans í baccaratspilinu, sagði
hann. „Guð minn góður! Hvað
eigið þér við? Hvað segja þeir?“
spurði Gordon Cumming. „Þeir
saka yður um spilafals", s'agði
Coventry. „Það er blákaldur
uppspuni“, svaraði Gordon
Cumming. „Hverjir eru það sem
ásaka mig?“ Er nöfnin voru
talin upp, hrópaði Gordon
Cumming: „Hvað þá? Ætlið þið
að leggja trúnað á staðhæfing-
ar hálfvaxinna unglinga?" Síð-
an bað hann leyfis að mega tala
við prinsinn og bera af sér
ásakanimar, en borðbjallan
glumdi i þeirri andrá og hann
fór til að skipta um föt.
1 óútgefnu leikriti, sem sjald
an er sett á svið en skrifað af
Jack Russel um Tranby Croft
hneykslið, er hálfsönn lýsing
Sir Edward Clarkes á kvöld-
verði þeim sem á eftir fór:
„Kvöldið leið við samræður og
tónlist í samræmi við þann ein
stæða eiginleika Englendingsins
að geta setið á eldfjalli salla-
rólegur á yfirborðinu á meðan
neðri hlutinn brennur til ösku.
Ekki var minnzt einu orði á
hina hræðilegu ásökun, sem
hékk yfir höfði Sir Williams
Gordons Cummings. Er klukkan
var hálf ellefu var hann kall-
aður á fund Hans konunglegu
hátignar prinsins af Wales“.
Viðtalið var stutt. Gordon
Cumming hélt fram sakleysi
sínu og sagðist vona að prins-
inn legði ekki eyru að „hinum
viðurstyggilegu ásökunum á
hendur sér“. Prinsinn sagði:
„Hvað annað er hægt að gera?
Þú hefur fimm vitni á móti
þér.“ Gordon Cumming kvað
sér næst skapi að svívirða þess
ar fimm manneskjur svo um
munaði næst er fundum þeirra
bæri saman — við veðreiðarn-
ar daginn eftir ef ekki annars
staðar. Síðan yfirgaf hann her-
bergið. Þá yfirheyrði prinsinn
ákærenduma fimm hvern í sinu
lagi og fékk Berkeley Levett,
sem vonazt hafði eftir að fá að
standa álengdar, til að gefa
ákveðna yfirlýsingu.
Gordon Cumming fór aldrei
fram á það, hvorki á Tranby
Croft né þá níu mánuði sem
liðu þar til réttarhöldin hófust,
að fá að tala við ákærendur
sína og verja sig fyrir sögu-
burðinum. Hafi hann raunveru
lega verið borinn röngum sök-
um, var þetta mikil hernaðar-
leg skyssa og þögn hans varð
honum til falls.
Klukkan hálf tólf kom Gor-
don Cumming aftur inn. Hon-
um var sagt að eina ráðið til
að forðast „hryllilegt hneyksli"
væri að hann skrifaði undir yf-
irlýsinguna. Ef hann undirrit-
aði ekki heitið um að hætta við
spil yrði sagan komin út um
allar jarðir daginn eftir og
hann útbásúnaður sem svika-
hrappur á hverjum skeiðvelli.
Herdeild hans og heiður voru i
veði, var honum sagt, og nafn
prinsins af Wales yrði bendlað
við málið.
„Þetta myndi jafngilda viður
kenningu á sekt minni," sagði
Gordon Cumming. „Ég neita
þvi eindregið, sem ég er sakað-
ur um“. Williams sanvúnnti því
en sagði að þetta væri eina
leiðin út úr ógöngunum. Er
Goixion Cumming bað um að
mega bera málið fyrir yfirmann
sinn, eða hertogann af Cam-
brigde, svaraði Williams: „Það
er yður fullkomlega frjálst, en
ég læt yður vita, að hvorugur
þeirra mun reynast yður væg-
ari dómari en við Coventry lá-
varður“. Gordon Cumming hik
aði við drykklanga stund, en
skrifaði siðan undir. Þvínæst
spurði hann hvort spilabannið
næði yfir fimmaura-whist í her
deildinni. Það myndi vekja
grunsemdir, ef hann þráaðist sí
fellt við að taka i spil með liðs-
foringjum sínum. Coventry
svaraði því til að ekki yrði um
neinar undantekningar að ræða
— samþykktin gilti um öll spil.
Gordon Cumming hafði ætlað
sér að dvelja á Tranby Croft
þar til veðreiðunum yrði lokið
daginn eftir, en eftir ráði Willi
ams og Coventrys hélt hann
brott snemma næsta morguns
og skildi eftir bréf til frú Wil-
son, þar sem hann bað hana
kurteislega að hafa sig afsak-
aðan. Samkvæmið leystist upp
sama dag.
Hvað sem leið undirritun sam
þykkta var óhugsandi að
hneykslinu yrði haldið leyndu.
Aðrir samkvæmisgestir, sem
ekki voru bundnir af sam-
þykktinni hlutu að verða þess
varir, að eitthvað vaxr að. Og
ekki getur farið hjá því að við
veðreiðamar um daginn hafi
eitthvað verið vikið að svo
mergjaðri slúðursögu, án þess
þó að nokkur segði neitt ákveð
ið, þar sem þjóðfélagsstaða
manna var metin eftir gæðum
slúðursagna þeirra. Hvar væri
Sir William? Hvers vegna hafði
hann farið svo skyndilega: „Ef
ég aðeins gæti sagt þér það,
góða mín. . . .“ kynni frú Wil-
son að hafa sagt og andvarpað.
Gordon Cumming skildi eftir
bréf á Tranby Croft til Willi-
ams hershöfðingja, þar sem seg
ir að hann geri sér fyllilega
ljóst, að ómögulegt hefði verið
fyrir sig að komast vel frá
ákæru, sem borin væri á hend-
ur honum af fimm manneskjum,
og umfram allt yrði að forðast
hneyksli. „Það er mikið reiðar-
slag, að nokkrir menn skuli
geta haldið þvi fram viljandi
að ég hafi svikið þá i spilum. . .
og að Hans konunglega hátign
og Coventry trúi því ef til vill
vegna undirskriftar minnar að
ég sé á einhvem hátt óhæfur
til að umgangast yður og yðar
líka". Nú var hann að byrja að
sjá fyrir afleiðingarnar af þvi
sem honum kann í fyrstu að
hafa virzt bærileg málamiðlun.
Þann 11. september svaraði
Williams: „Við höfum enga
löngun til að sýna yður óþarfa
hörku. . . en það er til einskis
að neita ákærunni. 1 þessu máli
höfum við komið fram sem vin-
ir yðar og yður í hag en við
segjum það umbúðalaust að við
álítum okkur hafa sýnt yður
eins mikla vægð og mögulegt
er undir þessum leiðu kringum-
stæðum".
Gordon Cumming skrifaði um
hæl: „Ég hafði vonað að þér, að
minnsta kosti, sæjuð yður fært
að láta mig njóta efans i þessu
efni en því virðist ekki vera að
heilsa. Allt of margir eiga að-
ild að málinu til að þvi verði
haldið leyndu til lengdar, og ég
sé fátt framundan, sem geri líf-
ið þess virði að lifa því. Ég
býst við að ðg verðl að reyna
að halda áfram sem horfir".
Hann var þess óafvitandi, að
afstaða Williams til hans hafði
harðnað. En allan sept., okt-
óber og nóvember bar ekkert
til tíðinda og Gordon Cumm-
ing hélt áfram að sækja klúbba
sína.
Þá var það 27. desember að
sprengjan féll. Gordon Cumm-
ing fékk nafnlaust bréf frá Par
is, sem blés nýju lífi í glæðum-
ar. Það var undirskrifað „Einn,
sem vorkennir yður“, og var á
þessa leið: „Hér er nú mikið
rætt um það sem gerðist í New
market (?) í sumar og um hin
illu örlög yðar. Ef þér komið
til Parísar eða Monte Carlo
skuluð þér hafa mjög hægt um
yður og snerta ekki á spilum.
Of mikið hefur verið rætt um
þetta". Bréfið var sent frá
Place de la Concorde nr. 4, en
það var klúbbur, sem SirWilli
am var meðlimur í. Miklar bréfa
skriftir hófust á ný milli hans,
Williams hershöfðingja og Co-
ventrys. Um 20. janúar var sag-
an orðin svo útbreidd að Gor-
don Cumming afréð að ræða
málin við yfirmann herdeildar
sinnar, Stracey ofursta, áður
en hún næði eyrum hans. Hann
skrifaði honum fyrst og sendi
um leið inn skilriki sín og bað
um að verða leystur frá her-
þjónustu á hálfum launum.
Jtracey hitti hann að máli 25.
i't ' - '■ ■>n'1m að fram-
burður fimm vitna ásamt undir
skrift hans sjálfs yrði ekki
sniðgenginn og hann ætlaði að
leita ráða Sir Redvers Bullers,
aðstoðarhershöfðingja um hvað
gera skyldi.
Sama dag átti Gordon Cumm
ing fund með Berkeley Levett
og bað hann að draga ákæruna
til baka, en Levett neitaði.
Tveimur dögum síðar fengu Le
vett og hinir ákærendurnir f jór
ir bréf frá lögfræðingum Gor-
dons Cummings og var þeim
tjáð að hafið yrði meiðyrðamál,
nema þeir féllu frá ákæru sinni.
Sama dag mætti Levett Gordon
Cumming af tilviljun á Picca-
di'lly og sagði honum að hann
hefði ftengið bréfið frá lögfræð
ingunum. Gordon Cumming
svaraði: „Ójá, en það þarf ekki
að fara lengra. Hvers vegna er
ykkur öllum svona hræðilega
uppsigað við mig?“
Á meðan voru tilraunir Gor-
dons Cummings til að fá sig
lausan frá herþjónustu heftar
af prinsinum af Wales, Willi-
ams og Coventry sem vildu að
málið færi fyrir herrétt. Sir
Redvers Buller samþykkti að
hef ja málsrannsókn, í þeirri trú
að almenn málshöfðun yrði
ómöguleg eftir að herréttur
hefði fjallað um málið, en lét til
leiðast að fresta rannsókninni
fyrir atbeina lögfræðinga Sir
Williams, sem nú vildu berjast
til þrautar fyrir borgaralegum
dómstóli.
Mánuðirnir liðu og réttarhöld
in hófust loksins á heitum júní-
degi árið 1891. Engum var
hleypt inn i réttarsalinn nema
gegn aðgöngumiða. „Frá því
eldsnemma um morguninn," seg
ir í Pall Mall Gazette, „höfðu
leikhúsdyrnar verið umsetnar
hópi fólks, þar sem heldri menn
og hefðarkonur stóðu fast á
sínu og sumir gerðu sér títt við
húsvörðinn. Margar frúrnar
höfðu útvegað sér leikhúskikja
eða lonjettur og styttu sér
stundlrnar áður en málið var
tekið fyrir, með því að kíkja á
hina lögfræðilegu ráðunauta".
Sir Edward Clarke, sem ef
til vill var mikiihæfasti mála-
flutningsmaður síns tíma, var
fagnað með lófataki þegar hann
hafði flutt framsöguræðu sina.
Dómarinn hrópaði á þögn og
sagði: „Þetta er ekkert leikhús".
Afstaða Clarkes var sú í fyrstu
og jafnvel eftir að réttarhöldin
hófust, að enn væri von um að
hin ákærðu tækju aftur full-
yrðingar sinar gegn Gordon
Cumming. Hann var tiltölulega
vinsamlegur í þeirra garð og
lagði megináherzlu á að gera
hugi kviðdómenda fráhverfa
því að dæma mann af sauða-
húsi Gordons Cummings, sem
væri bæði hefðarmenni og her
maður, fyrir spilasvik og hnupl
úr vösum vina sinna. Væri sá
maður, „sem aldrei hefði roðið
sverð sitt blóði annarra en
fjandmanna ættjarðarinnar og
hefði þar að auki átt vináttu
prinsins um 20 ára skeið, líkleg-
ur til að lúta skyndilega svo
lágt?" (Clarke trúði því ávallt
að Gordon Cumming væri sak-
laus.)
Hann sagði að Coventry og
Wil'liams hefðu hafizt handa á
grundvelli fullyrðingar eins
manns, Lycetts Green, með þegj
andi samþykki hinna aðilanna.
Hinum ákærðu hefði, af skilj-
anlegum ástæðum skjátlazt um
það sem þau sáu. í rauninni
hefði Sir William beitt leikað-
ferð þeirri, sem nefnd væri
„masse en avant" eða „coup de
trois", og væri i því fólgin að
skilja vinninga sína eftir á borð
inu og bæta við jafngildi þeirra
til að leggja undir í næstu um-
ferð. Þetta væri endurtekið
þrjár umferðir, en síðan byrj
að aftur með eitt 5 punda veð.
Þannig hefði getað litið svo
út sem Sir William hefði verið
að bæta við veð sitt eftir að
sagt hafði verið á spilin.
Við yfirheyrslurnar á Gor-
don Cumming spurði verjand-
inn, Sir Charles Russell, hann
þrívegis að því hvað valdið
hefði breytingunni á afstöðu
hans frá því í september árið
áður, þegar hann hefði virzt
ánægður með samkomulagið.
Lokasvar hans var: „Málið var
orðið svo opinbert, að hefði ég
ekki sjálfur gert þessar ráð-
stafanir, myndu klúbbar minir,
herdeildin og vinir mínir hafa
látið það til sín taka“.
1 framsöguræðu sinni lagði
Russell áherzlu á meginatriðin.
Hvers vegna hafði Gordon
Cumming ekki æskt þess að tala
við ákærendur sína augliti til
auglitis? Hvers vegna hafði
hann undirritað yfirlýsinguna?
Hafi það verið fyrir ráðlegg-
ingar annarra, hefðu þær ráð-
leggingar verið veittar honum
sem ærulausum manni. Gat
saklaus maður brugðið þannig
við?
En málsmeðferð Sir Edward
Clarkes breyttist hastarlega eft
ir ítarlegan framburð og lýs-
ingar Stanleys Wilsons á þvi
sem hann hafði séð fyrra kvöld
ið og eftir að prinsinn af Wai-
es hafði svarað spurningu eins
kviðdómandans með orðurium:
„Ákærurnar virtust svo sam-
hljóða að ég átti ekki anmars
úrkosti en að trúa þeirn".
Upp frá þessu reyndi Clarke
að kasta rýrð á hvem einstak-
an sakborning um sig. Kvið-
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
3. jamúar 1971