Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1971, Side 8

Óstöðvandi
við drykkju
Framhald af forsíðu
hafnarborg með hvitum stein-
húsum og rauðum og grænum
þökum, er nývöknuð til meðvit
undar um reykháfa nálægrar
malbikunarstöðvar og fiski-
mjölsverksmiðju, en að öðru
leyti er festing himinsins heið
og óspillt, ekki sizt á sólrikum
júl'ídegi í hægum sumarblæ.
Heimilin eru upphituð með eðli
legum jarðvarma, sem leiddur
er i, þau úr heitum hverum í
iðrum jarðar utan við borgina.
Og hvergi sést örla á flækings
hundum.
„Hundahald hefur ekki verið
leyft í borginni um margra
ára skeið,“ sagði Kristján. „Við
áKtum þá óheilnæma og óþrifa
lega smitbera, en persónulega
er mér næst að halda að lög
þessi séu til marks um góðsemi
okkar í garð dýra: Hundar
myndu ekki kunna vel við sig á
íslandi, vegna þess að hér eru
engin tré.“
Gróðurleysi Islands hefur
löngum verið viðbrugðið, en
nú undanfarið hefur ríkis-
stjórnin tekizt á hendur að
gróðursetja milljón tré á ári og
þessi stefna virðist hafa vak-
ið landgræðslumanninn í mörg-
un þegnanna. Islendingur
nokkur leiddi mig um garðinn
við sumarbústað sinn einn dag
inn og benti mér á tugi plantna
eins og hann væri að sýna mér
nýfæddan erfingja.
Eins og Finnar og aðrir Norð
urlandabúar ríghalda íslending
ar í hvern sumardag þar til ör-
mögnun — eða ölvun — rekur
þá í háttinn. 1 Reýkjavík eru
tvær stórar útisundlaugar upp
hitaðar með hitaveituvatni, og
hvernig sem viðrar má sjá þar
unga sem gamla svamla i vatn
inu. Ferðahópur okkar staldr-
aði við hjá annarri sundlaug-
inni og þegar Kristján sá
glampann i augum mér, krafð-
ist hann þess eindregið að ég
fengi mér sundsprett og hitti
hópinn síðar. Áður en ég fengi
rönd við reist, hafði hann náð
í handklæði og hvít baðföt, sem
liktust lendaskýlu Tarzans og
ég var lagður af stað eftir leið
sögumerkjunum inn í búnings-
klefana, steypiböðin og tii
sundlaugarinnar. Hitinn var
ekki yfir 15 stig á Celsíus en
sólin skein og fólkið lá þarna
á skáhöllum borðum. Sé hægt
að tala um þjóðariþrótt á ís-
landi, þá er það sund, sem er
skyldunámsgrein hjá hverju
skólabarni. Siðurinn er sá að
stökkva út í laugina, synda góð
an sprett og fá sér síðan hvíld
í eins konar heitu setbaðkeri,
þar sem fólk safnast saman,
spjaliar og gerir að gamni sínu.
Þaðan er svo haldið í heit og
köld vixlböð undir berum
himni en að þeim loknum er
byrjað að nýju.
Sundlaugarnar í Reykjavik
eru opnaðar klukkan hálf átta
á morgnana, en um það get ég
borið þar sem ég var kominn í
biðröð klukkan sjö tuttugu og
fimm daginn eftir í fylgd með
miðaldra kunningja mínuim sem
tekur sér þennan kúr fjórum
til fimm sinnum í viku. I bið-
röðinni með okkur voru aðal-
lega menn á hans aldri, fasta-
gestir sem koma stundarfjórð-
ungi fyrir tímann til að verða
sér úti um sögur dagsins og fá
sér í neðið á milli. ,,f>ú gerir
þér hvergi betur grein fyrir lýð
ræðinu í þessu landi en með
því að fara í sundlaug,“ sagði
vinur minn. „Sá sem situr næst
þér í heita kerinu getur verið
forsetinn eða fjárbóndi, gömul
kona eða yngismær."
Orð hans sönnuðust mér einn
ig á ferðinni um borgina þegar
við höfðum viðdvöl í vinnu-
stofu hins sjötíu og sjö ára
gamla myndhöggvara Ásmund-
ar Sveinssonar, sem stóð á með
al hornhvassra verka sinna úr
steini, málmi og tré, tók í nef-
ið og ræddi við hvern þann
gest sem skildi íslenzku,
sænsku eða frönsku en kinkaði
kolli til þeirra, sem það gerðu
ekki. Hann var klæddur blárri
peysu, verkamannabuxum, og
strigaskóm og líktist meira um-
sjónarmanni en einum helzta
listamanni fslendinga.
Jafnaðarandinn á Islandi
kemur einnig fram á hverju
kvöldi á vinveitinga- og
skemmtistöðunum, þar sem karl
ar pg konur koma saman og all
ir virðast jafn réttháir. Amer-
iskur kunningi minn, sem bros
ir undirfurðulega í hvert sinn
sem Island ber á góma, hafði
gert mér aðvart um næturfyrir
komulag þar sem konur, hvort
heldur væru giftar, lofðar eða
óbundnar þyrptust á bari og
dansstaði og ættu frumkvæði
að kunningsskap við karl-
menn. Kristján kvað þessa
kenningu hina furðulegustu,
en samkvæmt reynslu af heim-
sóknum á gistihúsin Loftleiðir
og Sögu, sem samanlagt taka
megnið af helgarviðskiptunum í
borginni myndi ég lýsa um-
gengni karla og kvenna á Is-
landi frjálslegasta og feimnis-
lausasta atferli sem ég hef
lengi augum litið. Eins og að
líkum lætur með jafnréttið, á
Saga laugardagskvöldið en
Loftleiðir föstudagskvöldið. Á
minn mælikvarða voru báðir
staðirnir yfirfullir, en Islending
ar fuMvissuðu mig um, að at-
hafnalifið færðist allt í aukana
hina löngu, köldu vetrarmán-
uði, þegar fólkið væri ekki úti á
landi í útilegum og veiðiferð-
um.
fslendingar virðast óstöðv-
andi við drykkju — nema þeir
eigi von á að þurfa að aka
sama kvöldið. Þá beygja þeir
sig fúslega undir hin ströngu
viðurlög gegn ölvun við akstur
og fást ekki til að þiggja ann
að en tár af Campari. Ætla
mætti að bjór væri vinsæll, en
af einhverjum ástæðum fæst að
eins veikur innlendur bjór.
Einn dag í viku, á miðvikudög
um, er áfengissala bönnuð á fs
landi, sem gefur mönnum kost
á útvötnun fyrir helgina.
Sé l’ífið á fslandi ekki farið
að virðast dæmalaust, gefið þá
gaum að hvað fólkið borðar
þar, auk undirstöðufæðunnar,
sem er fiskur, soðnar kartöfl-
ur og gúrkur. Við hádegisverð
arborð Loftleiða, „kalda borð
ið“ svokallaða, getur maður
fengið fylli sina af iaxi, síld,
dökku flatbrauði og öllum hin-
um venjuiegu réttum en auk
þess sjaldgæfu hnossgæti eins
og hákarlsbitum, sem kæstir
hafa verið grafnir í jörð (og,
svo ég noti orð íslenzks kunn-
ingja míns „eru djöflinum
daunillari") hrútspunga og
Guð má vita hvað annað.
Á eftir máltið fær fslending
urinn sér kaffibolla og hefur
sykurmola uppi í sér á meðan
eins og Rússar gera þegar þeir
drekka te. Þetta er hvorki
kvittur né kviksaga gerð með
rangfærslum úr ferðamannapés
um. Ég horfði sjáifur á aðai-
eskimóann gera það, skipaði
honum jafnvel að opna munn-
inn til að geta séð kaffibrún-
an sykurmolann bráðna á
tungu hans.
Ég reyndi þetta allt sjálfur
til þess eins að fá innsýn í
sálu og hugarheim framandi,
fjarlægrar þjóðar. Mér tókst
það ekki og þér mun ekki tak-
ast það heldur, ekki á þremúr
dögum, en viðleitnin gæti orð-
ið ómaksins verð. Ef til vill er
svarið, ef eitthvert svar er tii,
vandlega geymt í fornsögunum.
Að fara úr Reykjavík og aka
út i sveitir íslands er eins og-
að hafa aldaskipti. Eitt af því
fáa, sem gamaldags er við höf-
uðborgina er hið tæra loft. En
óðara og komið er yfir borgar-
mörkin hristist maður eftir rylt
ugum vegi niður í öld sem gæti
komið sj'álfum Leifl Eirikssyni,
fæddum á bóndabæ í vestur-
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
17. október 1971