Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1971, Side 9

hluta íslands fyrir þúsund ár-
um, ’kunnuglega fyrir sjónir.
Ég ýki kannski eitthvað, en
ekki um mjög mörg ár. „Ég er
einn þeirra Islendinga, sem
lifðu það að sjá stökkbreyting
una frá elleftu öld til tuttug-
ustu aldar á einni ævi,“ sagði
miðaldra Reykvíkingur við mig
að kvöldi ferðalags mins út í
sveitirnar. „Ég fæddist á sveita
bæ hér fyrir norðan árið 1911
og ég sá bændurna fara ríð-
andi hjá með smjör og kjöt í
sjávarplássin og koma aftur
sömu leið með harðfiskklyfjar,
alveg eins og þeir gerðu fyrir
þúsund árum.“ Á síðari tímum
hafa jeppar komið í stað hest-
anna sem aðalflutningatæki
landsbyggðarinnar og enda
þótt kunningi minn hafi haldið
því fram, að tuttugasta öldin
hafi nú að fullu haldið innreið
sína, held ég að hann hafi einn
ig ýkt nokkuð.
Áætflunarferðir eru farnar
til allra hluta þessa torfæra
lands, í velfjöðruðum ökutækj
um með risahjólbörðum sem
fara yfir hvað sem fyrir er, svo
sem óbrúaðar ár, er svella ytf
ir vegina í rigninguim og geta
bundið endi á ökuferð í venju
legum bíl. Farið er framhjá
vellandi sjóðheitum hverum og
öðrum náttúrufyrirbærum sem
Island hefur uppá að bjóða. En
þennan geislandi laugardags
morgun í miðjum júlí var ég
einhvern veginn ekki x skapi
til hópferðar og batt því trúss
mitt við umgan sjóliðsforingja
frá herstöðinni í Keflavík, sem
var í helgarfrii og langaði til
að reyna þolrifin í nýjum Voíks
wagen, sem hann átti.
Við vorum skammt komnir út
fyrir borgina, er við ókum
fnam á tvo unga menn hjá
bensínstöð, sem virtust eiga í
vandræðum og veifuðu okkur.
Þetta voru Islendingar og það
sem þá vantaði var far á hesta
mót einhvers staðar í sveitinni.
Svo þeir settust upp i bílinn,
hreiðruðu um sig í aftursætinu,
ræddu við okkur á lipurri
ensku og supu á kók-flöskum.
Þegar þeir réttu aðra fram í
komst ég að raun um við að
dreypa á henni, að þeir voru að
gera skil þjóðardrykknum,
kóka-kola og vodka. Eiturlyfja
menningin hefur lítinn usla
gert á Islandi og raunar voru
þeir Jón og Eggent — báðir há
skólastúdentar, annar í við-
skiptafræði hinn í læknisfræði
—- að furða sig á því að nokk-
ur skyldi geta haft meiri
ánægju af að reykja hasspipu
en að hrista saman flösku af
þessari gullnu gleðiveig.
Sagt er að ísland hafi 15.000
kílómetra vegakerfi (þar af
eru aðeins um 90—100 kílómetr
ar steyptir eða malbikaðir) og
eftir klukkustundar akstur fer
manni að finnast að maður hafi
yfirfarið það allt — en landa-
bréfið sýnir að við erum að-
eins komnir rétt út fyrir borg-
ina og nálgumst fyrsta fjörð-
inn norðan hennar. En sé
manni sama um himinhá ryk-
ský og stöðuga nauðsyn þess
að skipta niður í beygjum er
aksturinn stórátakalaus; vega
eftirlit i-íkisins sér um að
hefla vegina með vissu millibili
og slétta úr verstu ójöfnunum.
Þegar litið er yfir bláan
fjörðinn upp í grænklæddar
hlíðarnar hinum megin, verður
manni á að halda, eins og mér,
að enga stund taki að aka
kringum f jarðarbotninn, en þáð
er öðru nær. Til allrar ham-
ingju fyrir þá Jón og Eggert,
var veitingasala á leiðinni sem
seldi kók. Eftir nokkra kíló-
rnetra námum við aftur staðar
til að rannsaka hvað ylli all-
magnaðri lykt, sem barst til
okkar frá húsaþyrpingu á milli
klettanna. Þetta var hvalstöð,
ein af fáum við Norður-Atlants-
haf, í fullum gangi við að
draga á land búrhvalaafla. Á
bryggjunni, sem var sleip af
blóði, lágu hrúgur af spiki, inn
ýflum og hvelju í tonnatali.
Hvalirnir, sem skutlaðir eru
einhvers staðar innan 200
milna frá stöðinni (þar eð
skrokkarnir þola ekki lengri
heimferð) voru dregnir úr sjón
um upp steinflá og um leið og
þeim er dembt á bryggjuna
taka hópar manna til við skurð
og rista eins og skurðlæknar
með risaverkfæri.
Hundruð máva hnituðu
hringa yfir aðgerðinni og
nokkrir sem hættu sér nær
syntu á blóðlituðum sjönum og
gogguðu í dauðan hval, sem
verið var að draga upp á
bryggjuna. Islenzkt hvalkjöt er
selt í kjötvöruverzlunum lánds
ins og að sögn vinar míns, sem
hefur bragðað það má „matbúa
það þannig að það verði ekki
þekkt frá nautasteik.“ Mikið
af ársaflanum (sem er um 400
hvalir, veiddir á tímabilinu frá
maí fram í september) fer í
hundafóður til Englands. Úr
spikinu eru framleidd kerti,
smjörlíki, bón og olía. Hvalur-
inn var farinn að hrannast upp
á bryggjunni. Það var ófögur
sjón og daunninn frá bræðslu
stöðinni var að eitra hið undra
ferska íslenzka loft, en ég gat
ekki að mér gert að standa
þama drykklanga stund og
virða fyrir mér þessa éinkenni
legu uppskeru á meðan ferða-
mannabílarnir komu og fóru.
Við ultum áfram eftir vegin-
um, sneiddum á milli grænna
engja og sáum þar tvær stúlk-
ur — fáklæddar stúlkur —
vera að raka sarnan nýslegið
gras í sátur. „Það hlýtur að
vera afbragð að stunda hey-
skap i bikini," kallaði ég yfir
skarkalann og dyninn. „Þær
eru ekki í bikini," var svarað
um hæl með miklum látum úr
aftursætinu. „Þær eru á nærföt
unum"! Ofar á veginum blasti
þessi fallega sjón við okkur
aftur. Það var undarlegt að
horfa á konur i heyverkum,
hvernig sem klæðnaður þeirra
var, en Jón og Eggert tjáðu
okkur að þar sem bú væri rek-
ið af einni fjölskyldu yrðu allir
að vinna. Auk þess hafa ís-
lenzkar konur oft á hendi svo
nefnd karlmannsstörf.
Handan við beygju á vegi.-x-
um komum við að þar sem
strjálingur af fólki sat i grænni
fjallshlíðinni. Þetta var ferða
mannahópur sem beið eftir lykt
um gifurlegra átaka á veginum
fyrir neðan. Áætlunarbill
þeirra stóð fastur í á þrátt fyr-
ir risahjólin, en stór vinnuvél
hvæsti og hvein á bakkanum
og reyndi að ná honum upp.
Fjórir eða fimm bilar höfðu
safnazt saman fyrir aftan áætl-
unarbilinn og gátu ekki kom-
izt framhjá. Engum virtist mis-
líka og þeir sem ekki voru að
reyna að liðsinna hrakfalla-
bálkunum í orði eða verki
höfðu tekið sér sæti í grasinu
meðal blómanna og teyguðu
bjart og tært sólarloftið. Ég
gekkst einnig friðinum á vald
— og ennfremur þeirri ertandi
þreytutilfinningu, sem læðzt
getur að ferðamanninum um há
bjartan dag svo hann veit
hvorki í þennan heim né ann-
an. Ég vissi ekki fyrr til en
Jón og Eggent stóðu yfir mér
með eindregin tilmæli um að
halda áfram hvað sem á dyndi.
Um leið og fólksvagninn okk-
ar smaug framhjá og fleytti
nánast kerlingar ofan á vatn-
inu, tók áætlunarbíllinn kipp
og brölti upp á bakkann. Með
þvi var óundirbúinni islenzkri
áningu lokið.
Eftir ein kóka-kóla innkaup
til viðbótar komum við niður á
víða græna velli, þar sem sér-
kennilegt hestamót fór fram.
Við hliðið inn á bílastæðið vor
um við stöðvaðir af nokkrum
vörðum, sem kröfðust 350
króna aðgangseyris af hverjum
okkar. I fyrstu vildi Jón, sá
hugdjarfi af skjaldsveinum okk
ar, að við skildum bílinn eftir
annars staðar og laumuðumst
inn gangandi. Svo ákvað hann
að beita heldur vinsamlegum
fortölum. Hann nálgaðist verð
ina, tjáði þeim að hann værl
ásamt vini sínum í áríðandi leið
söguferð og að við myndum að-
eins hafa örstutta viðdvöl á
meðan þeir sýndu okkur stað-
inn. I sömu andrá lágum við I
háu grasinu fyrir innan, og
horfðum á íslenzka hesta
ganga hjá að þvi er virtist fyr
ir hið óþjálfaða auga, 1 einnl
ringulreið. Öðru hverju reif
einhver smáhesturinn sig fram
úr hinum og brokkaði með
knapa sinn, sem venjulega var
maður við aldur, hringinin I
kringum þennan bráðabirgða-
skeiðvöll og vakti það nokkra
kátínu á rneðal áhorfenda.
Færi áhugi manns á aðalat-
burðunum að dofna mátti alltaf
una sér við útsýnið — blátt
Framh á bls. 15
17. október 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9