Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1971, Síða 15

Óstöövandi
við drykkju
I'ramli. aí bls. 9
vatnið og snævi krýnd fjöll í
fjarska eins og til að minna á
að lifið vseri annað en eilíft
sólskin á Islandi. f>egar við vin
ur minn úr sjóliðinu fórum að
búast til brottferðar, voru þeir
Jón og Eggert eins og negldir
við jörðina, supu á og sváfu til
skiptis, staðráðnir í að vera um
kyrrt allan daginn — og hver
veit, ef til vffl nóttina líka
þarna einhvers staðar í
óbyggðum íslands. Þeir höfðu
engu að kviða, útbúnir með
stóran vínkút í tágakörfu ef
vera kynni að kókið og vodk-
að gengi til þurrðar.
í sömu veðurbliðunni á
sunnudagsmorgun lagði ég upp
í síðustu ferð mína út í sveit-
irnar áður en ég héldi áfram
fljúgandi til Kaupmannahafn-
ar. Ætlunin var að veiða lax,
en það hafði mér mistekizt með
öllu undanfarin sumur. fyrst í
Thurso-ánni í Norður-Skot-
landi, þar sem drottningarmóð-
irin sjálf stundar veiðar, og
síðar í hinni marglofuðu Flamá
í Noregi. Á hvorugum staðnum
hafði ég orðið var. Mér var
sagt að heppnin myndi áreiðan
lega verða með mér á Islandi,
sem er eitt af fáum löndum í
heiminum þar sem laxveiði hef
ur aukizt — með auknu kiaki
í hinum mörgu ám og með þvi
að banna veiðar undan strönd-
inni. ,,Þú tekur einn lax og svo
hættum við,“ sagði maðurinn
við stýrið um leið og við ók-
um út úr borginni, sömu
leiðina og daginn áður. Ein-
hvers staðar i nánd við hval-
stöðina námum við staðar hjá
veitingasölu til að hitta annál-
aðan veiðimann og ljósmynd-
ara, Rafn Hafnfjörð að nafni.
Hann hafði síðustu dagana ver
ið leiðsögumaður forseta Finn-
lands, Urho Kekkonen, sem
komið hafði til Islands gagngert
til að veiða og hvila sig.
„Þarna sérðu hversu lýðræðis-
ieg við erum á lslandi,“ sagði
kunningi minn gamanlaust.
„Rafn hafði mælt sér mót við
okkur og átti því einskis ann-
ars úrkosti en að láta Kekkon-
en sigla sinn sjó.“
Um laxveiðar gilda svo
strangar reglur á íslandi, að
maður verður að taka á leigu
vissan kafla úr á, yfirleitt
marga mánuði fyrirfram, greiða
allt að 7.000 krónur fyrir
veiðileyfi í einn dag (þar í er
innifalin gisting, fæði, aðstoð-
armaður, jeppi o.s.frv.) og
halda lögboðin tímatakmörk,
sem eru frá klukkan sjö á
morgnana til hádegis og frá
tvö e.h. til níu á kvöldin. Við
námum slaðar hjá á, er Laxá
nefnist, en þar á Hafnfjörð of
urlítinn veiðikofa, og þar sem
varla var liðið fram yfir há-
degi, áttum við ekki um annað
að velja en koma okkur fyrir
á árbakkanum, snæða nestisbit
ann okkar, bægja frá okkur
ágengum skordýrum og bíða
eftir því að klukkan yrði tvö.
Það voru engir afarkostir.
Hressandi andvari lék um dal-
inn og loftið angaði af blóð-
bergi.
Þetta átti þó ekki áð vorða
neitt letilíf, sýndist mér á
Rafni Hafnfjörð, þegar hann
tók að sér að troða mér í vöðl-
ur, draga mig út i straumharöa
ána og hjálpa mér að fóta mig
þar, taka báðum höndum um
veiðistöngina hjá mér og setja
mig inn í byrjunarstigin. Það
skipti engum togum, ég — við
— kræktum þarna í vænan lax
en þegar Hafnfjörð hafði tog
að mig á land og fært sig frá
til að kalla til mín fyrirmæli,
stökk fiskurinn upp úr vatn-
inu og sleit sig lausan. Annarri
atrennu, þar sem lærimeistari
minn og tveir vinir hans stóðu
á árbakkanum æpandi hvatn-
ingarorð, (Gefðu línuna út!
Haltu stönginni upp!) lauk ein
hvem veginn með þvi að fimm
punda lax hlunkaðist á land
við fætur mér. Svo sem til að
sanna að þetta væri ekki sett
á svið, reyndum við neðar í
ánni og ég dró annan fimm-
pundara.
Þetta varð ekki beint sá stór
kostlegi hildarleikur, sem ég
hafði átt von á — engar blóð-
ugar hendur, engin tognuð bök
— og þó fylgdi spenna og hrifn
ing hvorri viðureigninni um sig.
Og þegar Hafnfjörð tók við,
sýndi hann leikni og lipurð,
sem var handan við allar ver-
aldlegar bollaleggingar um
veiði eða ekki veiði. Hann stikl
aði fram og aftur um bakkann,
með beygjum og sveigjum, fett-
um og brettum, handlék veiði-
stöngina eins og skylminga-
meistarinn sverðið og þegar
laxinn gafst að lokum upp, rak
hann upp fagnaðaröskur, á ís-
lenzku, eins og hann væri að
ly draga í land fyrsta laxinn á
ævi sinni.
Til Reykjavíkur lá leiðin
síðla þennan dag um nýtt lands
lag, yfir lyngheiðar, sem voru
í þann veginn að blómgast,
klettaurðir þar sem Suður-Da-
kotabúi hefði kunnað vel við
sig og víðáttumikil engjalönd,
þar sem aðeins voru að störfum
alklæddir kaupamenn, því mið-
ur. Þar sem afleggjarar tengd
ust aðalveginum og umferðin
jókst, risu rykskýin hátt I loft
og liðu niður i dalina eins og
haustþoka. Vinur minn við stýr
ið hélt sig í öruggri fjarlægð
frá næsta bíl á undan til þess
að rykið byrgði okkur ekki
sýn yfir hið síbreytilega lands-
lag. Úr fjarlægð hlýtur bílalest
in að hafa minnt á það er skrið
drekar Pattons brunuðu yfir
eyðimerkur Norður-Afríku.
Gegnum fjallaskarð komum
við í grænan dal umgirtan
hraunklettum en þann stað
nefna Islendingar Þingvelli,
þar sem elzta löggjafarsam-
kunda sem enn er við lýði, Al-
þing kom saman á hverju
siunri í átta aldir eða þar til
það var flutt til Reykjavíkur
um 1800. 1 enda dalsins liggur
stærsta stöðuvatn Islands, Þing-
vallavatn. Þarna eru mörg
minnisatriði samankomin. I
vatninu, sem sums staðar er
milli 90 og 100 metrar á dýpt,
er mikið um smáan silung, sem
kallaður er murta, en hann má
veiða með minni kostnaði og
viðhöfn en hinn gullvæga lax.
Við hefðum ef til vffl reynt við
murtuna, en vorum þegar bún-
ir að fá veiðitöskurnar fullar
af laxi.
UNDANFARNAR vikur hafa leikskóla-
og dagheimilismál verið ofarlega á baugi
og ekki má gleyma stundatöflunum, miklar
og heitar umrœður hafa farið fram á ýms-
um vettvöngum; engu er líkara en áldrei
hafi fyrr verið samdar stundarskrár á
íslandi. Allar slíkar umræður og skoðana-
skipti eru í senn vekjandi og hvetjandi og
þjóna áreiðanlega sínu hlutverki. Þau
hreyfa málum, sem annars væru ef til
vill látin liggja meira eða minna í lág-
inni.
1 öllum umrœðunum um stundaskrárn-
ar var lítið minnzt á eina hlið máisins,
sem er þó að mínu mati, fyllilega þess
verð að henni sé gaumur gefinn. Skegg-
rætt hefur verið um þaö fram og aftur,
hversu óœskilegt sé að börn séu að hlaupa
úr og í skóla allan daginn, bent var á
stóraukna slysahœttu, sem þessum ferðum
fylgir og undir þetta er sjálfsagt að taka
heils hiigar. Á hinn bóginn virðist svo
sem foreldrar hafi gefið upp á bátinn að
fjalla um það, sem gœti leyst þetta mál
að ialsverðu leyti; þ. e. að börnin borði
hádegismat í skólunum, ef skólatíminn er
þannig að þau sœkja til dœmis einn auka-
tíma fyrir hádegi og eiga sí'ðan frí einn
tíma áöur en hinn eiginlegi skóladagur
hefst.
Ljóst er að málið er ekki eins einfalt
og ýmsir foreldrar vilja vera láta. En
það er heldur ekki jafn flókið og sumir
skólamenn telja. Fyrst ber þess að geta,
að það fer mjög í vöxt á heimilum, a.m.k.
í Reykjavík, að fjölskyldur hafi ekki mik-
ið við í hádegisverði, boöið er upp á skyr
og brauð, mjólkurglas og ávexti á eftir
á fjölda mörgum heimilum og er ekki
annað að sjá en megnið af börnum þrífisi
ágætlega á þessu fœði. Gœtu nú ekki skól-
ar gert samninga við matvöruverzlanir,
sem tækju að sér að útbúa matarbakka
af þessu tagi, sem síðan væru seldir nem-
endum á hóflegu verði. Þar af leiðandi
félli um sjálfa sig sú mótbára, að skól-
arnir hefðu ekki aðstöðu til að matreiða
ofan í nemendur sína og því sé óhugsandi
annað en senda börnin heim í hádegis-
verö. Þegar þessi mál ber á góma við
kennara eða skólamenn koma þeir því
næst með þá röksemd, að ekki sé nóg að
afhenda börnunum matarbakka, einhvers
staðar verði að hola þeim niður, svo að
þau geti neytt matarins. Vegna mikilla
þrengsla og margsetningar í flestum skól-
um sé óhugsandi að leggja margar
kennslustofur undir í þessu skyni, þó
ekki sé nema eina kennslustund. Ég leyfi
mér að benda á, að í langflestum barna-
skólum eru ágætir samkomusalir, rúm-
góðir og notalegir; væri nokkuð því til
fyrirstöðu, aö börnin fengju að hafast
þar við, meðan þau borða. Ég kem í fljótu
bragði ekki auga á að slíkt fyrirkomulag
þyrfti að hafa stórkostleg útgjöld í för
með sér, nema þá helzt í rœstingu og
vonandi vœri málið ekki látið stranda á
því.
Nú eru starfandi foreldrafélög við þó
nokkra barnaskóla í liöfuðborginni og mér
skilst að ánœgja sé ríkjandi bœði hjá
foreldrum og kennurum viðkomandi skóla
með þau auknu tengsl og kynninngu, sem
viö það skapast. Ástœða væri til að hvetja
þessi foreldrafélög til að beita áhrifum
sínum til að þessi mál næðu fram að
ganga og yrðu að veruleika. Ég efast
ekki um að ýmsir áhugasamir skólastjór-
ar væru reiðubúnir til þess að gera að
minnsta kosti heiðarlega tilraun.
Jóhanna Kristjónsdóttir. :
Björk Ben. Friðrik Guðni Þórleifsson.
Hvíta rósin Exodus
Ég gtaf þér mína Höfugt
hvítu rós, drýpur af sverðum
sem þú hampaðir faróanna
i faðmi þínum, þungum sporum
sem þú lyftir göngum vér yfir lík
að vitum þímun frumburða vorra
og teygðir ferskan mun afurð jarðar
ilm blaðanna. geyma von okkar
En þú gleymdir fólgna í sefi
að setja hana í mold — af sverðum faróanna
og lagðir hana frá þér, drjúpa líf vor
á rykuga hillu, í gósenjörð
unz hún visnaði yfir lík
og dó. frumburða vorra mun gangan þung unz von okkar fólgin í sefi heyr oss líf af sverðum faróanna
17. október 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15