Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1972, Blaðsíða 5

reyium bráðsmellnar. I>á áttum
við menn eins og Morten Ottfi-
sen, Magnús Jochumsson, Gúst
af Jónasson, Harald Á. og Pál
Skúlason. Það voru nú karlar,
scm kunnu að koma auga á það
spaugilega og gea-a sér mat úr
þvi. Við Páll Skúlason miinnt-
umst á það fyrir nokkrum ár-
um, að nú orðið gæti enginn
samið revíu á Isiandi og hvern
ig stæði á því. „Húmorinn hef-
ur drukknað í peningum —
aliri þessari velmegun," sagði
Páll. Likast til er það
ekki fjarri sanni, að minnsta
kosti eigum við enga revíuhöí-
unda, sem frambærilegir mega
teijast, að mínum dómi.
Sem betur fer getur fólk
skemmt sér enn og það fer enn
meira í leikhús en nökkru sinni
fyrr. Og smám saman hefiur leik
húsþroski þróazt með okkur,
sem ekki var fyrir hendi áður
nema í smáum mæli. I gamla
daga vildi fólk helzt sjá eitt-
hyað léttmeti. Það sagði: „Ég
vií nú fara i leikhús til að geta
hlegið.“ Þessar raddir heyrast
enn og út af fyrir sig er ekki
nerna gott um það að segja. En
mörg leikrit, sem við sýnum
núna, alvarlegs eðlis, hefði
ekki þýtt vitundar agnarögn
að koma með fyrir nokkrum
áratugum.
Snemma byrjaði ég að nota
sumarleyfi mín til að fara út
um iand, lesa upp eða syngja
gamanvísur. Oftast var það á
vegum Sjálfstæðisflokksins. Ég
man eftir einni ágætri ferð fyr-
iir mörgum áratugum austur í
Rangárvallasýslu. Þar flutti
ræðu Jón gamli Ólafsson al-
þingismaður, ég söng gamanvís
ur við undirleik Gunnars
Thoroddsens, sem þá var korn
ungur maður og efnilegur.
Þessar ferðir margar voru
ákaflega skemmtilegar og
á þann hátt kynntist ég
mönnum og aðstaíðum sem ég
hefði ella farið á mis við.
Ekki vil ég heldur gleyma
útileikhúsinu hans Sigurjóns
heitins á Álafossi. Hann hafði
útbúið þetta ágætlega, gert
svið og svo sátu áhorfendur á
stöllunum upp frá því. Þarna
var leikið sumar eftir sumar,
Sigurjón var merkismaður og á
undan sinni samtíð, enda átti
hann ekki alltaf sikilningi að
mæta. Einhverju sinni bað
Sigurjón mig sem oftar
að koma og skemmta og taka
einhvern með. Ég fékk Al-freð
heitinn Andrésson með. Svo
mætum vjð og Sigurjón var
himinlifandi og sté fram til að
kynna okkur: „Nú koma frarri
okkar heimsfrægu leikarar,
Brynjólfur Jóhannesson og
. . .“ en svo rak hann í vörð-
urnar og kallaði til mín stund-
arhátt: „Æ, hvað heitir hann
nú, náunginn?" og hélt svo
áfram eins og ekkert hefði í
skorizt: „hinn heimsfrægi
Alfreð Andrésson.“ Hann var
ekkert að kiípa utan af því,
hann Sigurjón.
Nú hefurðu sagt að það var
ekki væniegt til gróða að
stunda leikstörf. Samt hélztu
áfram.
Ó, já. En stundum var
maður illa þreyttur á vorin. Og
hét þvi að koma ekki nálægt
leikhúsi framar. En þegar kom
fram á sum'ar og haust lét ég
alltaf lokkast aftur. Ég hef
aidrei, getað verið án leiklhúss-
ins. Og nú hin síðari ár hef-
ur það áreiðanlega haldið mér
ungum að fá enn að halda
áfram að leika. Ætti ég að gefa
ungum leikurum heilræði væri
það helzt að missa aldrei kjark
inn á hverju sem veltur. Það
er ekki alitaf neinn leikur að
leika. Það er vinna og aftur
vinna, — en hugljúf og svo
yndisleg, að sá sem eitt sinn
hefiur kynnzt leikhúsinu og
andrúminu þar vill alltaf snúa
þangað aftur. Ég verð að segja
að ég hef ákaflega mikla trú
á ungu leikarakynslóðinni okk
ar, þetta er bæði áhugasamt og
reglusamt fólk. Ég skal ekkert
um það segja, hvort það þýldi
það álag, sem við gömlu jálk-
arnir tókum á okkur. Enda
elrki sanngjarnt að taka mið af
því sem fyrrum var.
-i— Hefurðu leikið mikið í út-
varpi?
— Dálitið, en þó hef ég
aldrei verið sérlega spenntur
fyrir þvi. Ég hef alltaf þurft
að hafa fólkið. Maður finmur
á hverri sýningu undrafljótt
hvernig áhorfendur eru.
Stundum er undursamlegt að
leika, naasta kvöld getur verið
„erfitt hús“ eins og við sagjum,
svo að maður verður að taka
á öllu sem til er til að ná tii
áhorfendanna. Þetta þekkja all
ir leikarar. Poul Reumert
spurði einu sinni hvern-
ig áhorfendur væru eitthvert
tiltekið kvöld. Honum var sagt
að þeir værd erfiðir. „Jeg skal
nok tæmme dem,“ sagði Reum-
ert og það hefur honum áreið-
anlega tekizt.
Nei, ég á ekkert eftirlætis-
hlutverk. Ég hef tekið eftir
því, að fólk mah mig í ákveðn-
um hlutverkum öðrum fremur.
Þar með er ekki sagt að ég
hafi haft meira yndi af þeim
en öðrum, sem fallin eru í
gleymsku og dá. En ég neita
því ekki að Jónatan i Hart í
bak verður mér löngum hug-
stæður — og sumir Jónarnir
mínir, Jón í Gullna hliðinu og
Jón Hreggviðsson í ísliands-
klukkunni. Eftir frumsýning-
una á Islands'klukkunni sagði
Laxness við mig: „Ö-hö, þú hef
ur þá á lager, þessa kalla,
Bfýnjólfur."
Það getur vel verið að svo
virðist sem mér sé þetta fyrir-
hafnariaust. En það er öðru
nær. Sjaldnast gerist það að
persónan stökkvi alsköpuð
fram á fyrstu œfingunum. Hún
öðlast venjulega ekki líf og lit
fyrr en innt hefur verið af
hendi mikil vinna, umþenking-
ar, heilabrot bæði á æfingum
og heima. Maður reynir að átta
sig á þessari persónu og svó
eykur maður við myndina
svona smátt og smátt. En þetta
kemur ekki í einu vet
fangi, það er nú eitthvað ann-
að.
Eins og ég sagði er ég sann-
færður um að það hefur hald-
ið mér ungum að fá að halda
áfram að ieika svona lengi. I
flestu hef ég verið gæfumaður.
Ég hef búið við gott fjöl-
skyldulíf. Ég vann með ágætu
fiótki i íslandsbanka og siðar i
Útvegsbanka áratugum sam-
an. Og síðast en ekki sízt
hef ég haft tækifæri til að
vinna að því, sem mér hefur
fundizt skemmtilegast um dag-
ana — leiklistinni. Það eru
ekki allir jafn mikiir lukkunn
ar pamfílar og ég. .
li.k.
Regína Þórðardóttir
LEIKÁRIÐ 193(i—37 lók Regína Þórðardóttir
fyrstu hlutverk sín í lðnó, Systur Ölniu í „Reikn-
ingsskil" eftir Carl Gandrup, Marie i „Liliom“ eft
ir Fr. Molnar og Helenu í „Gervimenn" eftir Cap-
ek. Upp frá því lék hún f.jölmörg hlutverk hjá L.R.
og yrði of langt að telja þáu upp hér, en geta
má eftirininnilegs leiks hennar sem jómfrú
Ragnheiöar í sýningu L.R. á Skálholti Kambans
leikárið 1945—46.
Regína Þórðardóttir er fædd í Reykjavík þann
26. apríl 1906. Foreldrar hennar voru þau Þórð-
ur Bjarnason, stórkaupmaður í Reykjavík, en
fettaður frá Reykhóluin og Hansína Linnet.
Regína var við nám í Kvennaskólanuni í
Reykjavík, en hvarf þaðan vegna vanheilsu og
varð að dvelja á Vífilsstööum um hríð. Ilún var
við leiklistarnám við Ieiklistarskóla Konunglega
Ieikhússins í Kaupmannahöfn árin 1933—35, lióf
þar síðan nám að nýju árið 1939 og lauk brott-
fararprófi 1940. Á árunum 1928—33 var hún bú-
sett á Akureyri og starfaði þá með Leikfélagi
Akureyrar. Þegar Þjóðleikhúsið tók til starfa ár-
ið 1950 réðst Re'íina þangað og lék þar árum
saman við góðan orðstír og minnast margir
hennar m.a. i ýmsum Millersleikritiim. Hún sagði
starfi sínu hjá Þjóðléikhúsinu lausu 1960 og
liefur síðan aðallega leikið með I.cikfélagi
Reykjavíkur. Minnisstæða sigra hefur hún einn-
ig unnið hin siðari ár og má af mörgum glæst-
um leikafrekum hennar nú síðustu ár minna á
frammistöðu hennar í leiliriti Dúrrenmatts „Sú
gamla kemur í heimsókn“.
Regína er gift Bjarna Bjarnasyni lækni og eiga
þau eina dóttur.
Regína sem jómfrú Ragi
í Skálholti, 1945.
Leikkona
síðan
1936
Þorsteinn sem Crocker-Harris í Browning-
þýðingiinni 1956.
Fjórir
áratugir
hjá
Leikfélagi
Reykjavíkur
Þorsteinn Ö. Stephensen
ÁRIÐ 1930 lék Þorsteinn Ö. Stephensen sitt
fyrsta hlutverk hjá Leikfélagi Reykjavíkur;
Bertel í „Hallsteinn og Dóra“ eftir Einar H. Kvar-
an. Á næstu árum voru meðal hlutverka lians
titilhlutverkið i -leppa á Fjalli, Dagur Vestan í
Straimirofum eftir Laxness, Páll postuli í Gullna
hliði Davíðs Stefánssonar og eru þá aðeins fá
nefnd. Hann fékkst og talsvert við leikritaþýð-
ingar og hefur gert allar götur siðan.
Þorsteinn Ö. Stephensen er fæddur þann 21.
desember 1904 að Hurðarbaki í Kjós, en ólst
lengst af upp í Reykjavík, eftir að foreldrar lians,
Ögmundur Hansson Stephensen og kona hans,
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, fluttust til höfuðborg-
arinnar. Hann lank stúdentsprófi frá Mennfa-
skólanum í Reykjavík árið 1925 og eand. phil.
pröfi frá Háskóla Islands ári siðar. Um stund
ætlaði hann að leggja fyrir sig iæknisfræði, en
h\arf frá því og hóf þess í stað nám við Ron-
unglega leiklistarskólann í Kaupmannaliöfn.
Þorsteinn var nm hríð formaður Leikfélags
Keykjavíkur og í stjórn Bandalags isl. lista-
manna hefur hann einnig átt sæti og síðast en
ekki sízt ber þess að géta að hann var fyrsti
lormaður Félags íslenzkra leikara, sem var stofn-
að árið 1941.
Tvívegis hefur Þorsteinn Ö. Stephensen feng-
iö Silfurlainpa leikdónienda, sem er veittur fyr-
ir bezta leikafrek ársins. Árið 1957 fyrir séra
Thomas Brovvning í „Browning þýðingunni" og
árið 1966 fyrir pressarann í Dúfnaveizlu Laxness.
Frá áriiiu 1946 liéfnr Þorsteinn gegnt stöðu
li-iUlistarstjói-a Ríkisút varpsins og emla þótt
Þorsteinn hafi unnið Leikfélagi Reykjavíkur vel
og dyggilega, vteru leikferli hans gerð mögur
skil, ef ekki væri vikið sérstaklega að útvarpsleik
lians. Varla er ofmælt að hann sé bekktastur i'it-
varpsleikari okkar og e.t.v. sá fremsti og hefur
unnið þar sigra ekki minni leiksviðsafrekum.
Kona Þorsteins er Dórothea Guðmundsdóttir
Breiðfjörð. Börn þeirra eru fimm, Stefán og Ein-
ar, þekktir tónlistarmenn. og dæturnar Ingilijörg,
talkennari að niennt, Guðrún og Helga, sem báð-
ar hafa fetað i fótspor fööur síns og lagt fyrir
sig leiklist.
9. janúar 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5