Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1972, Blaðsíða 14

Við norðvesturhorn 'f jarnarinnar. Bís borg'arleikliús þarna?
Davíð Oddsson, leikhúsritari
BORGARLEIKHÚS
Hvenær - hvar?
Saga húsbyggingarmáls Leik
félags Reykjavíkur er orðin
löng og blóði drifin eins og
sagt er um stríðin. Fljótlega
eftir að Ijóst varð að stofnun
Þjóðleikhúss myndi ekki leiða
til dauða Leikfélags Reykja-
— víkur, en það höfðu margir ótt
azt, kom fram fastmótuð hug-
mynd um að reyna að fá við-
unandi húsaskjól yfir starf-
semi félagsins.
Á aðalfundi 3. júlí 1953 bar
Brynjólfur Jóhannesson, þáver-
andi formaður L.R. fram eftir-
farandi tiííögu fyrir hönd
stjórnar félagsins: ,,Af hagnaði
leikársins 1952—53 leggist kr.
25.000, — inn á reikning er
heiti: Húsbyggingarsjóður Leik
félags Reykjavikur." Þessi til-
laga var samþykkt samhljóða
og var sem hverhvöt fyrir
Leikfélagsmenn. Kom i þá mik
iU hugur og vann hver að mál-
inu sem hann gat. Sumir héldu
að nýtt leikhús væri ef til vill
* ekki langt undan. En jafnvel
þeim svartsýnustu í hópnum
feom aldrei í hug hversu lengi
þeir mættu biða án þess að
nokkuð raunheeft gerðist, og
satt bezt að segja hefur enn
ekki rofað svo fyrir heið-
glugga að hilli undir lausn.
Borgaryfirvöldum var þegar
gert orð um að L.R. þarfnaðist
lóðar undir leikhús, sem það
vildi byggja. Borgin brást höfð
inglega við og á 60 ára afmæli
félagsins 1957 færði hún Leik-
félaginu lóð á Skólavörðu-
holti að gjöif. Ekki löngu síðar
íhófu-st byggiingaframkvæmdir
á lóðinni og þar stendur nú
imyndarlegt leikh. . . . nei þar
- stendur templarahöliin.
Þá kom til tals að byggja
leikhúsið á Klambratúni — nú
yerandi Miklatúni — og þar
stendur nú Myndlistarskáli
borgarinnar.
En þó lóðamálin væru óviss
var söfnun í Húsbyggingarsjóð
inn haldið sleitulaust áfram.
Leikfélagsmenn höfðu í frammi
margs konar kúnstir til að afla
fjár. Þeir efndu til happdrætt-
is, gerðu sérstaka gefendabók,
þá stofnuðu þeir til sýninga
hist og her út um bæ og land.
Allt var þetta gert í sjálfboða-
vinnu leikfélaganna. Þá urðu
ýmsir velunnarar félagsins til
að færa þvii gjafir — bæði stór
ar og smáar, allt eftir getu
hivers og eins. Þannig söfnuð-
ust álitlegar upphæðir sem síð
an hafa átt í hörðum átökum
við verðbólgu og gengisföll og
oftast orðið undir.
1959 glæðast vonir um að
senn fari eitthvað raunhæft að
gerast. Borgin gefur Leikfé-
lagi Reykjavíkur kost á lóð
við götu i hverfi, sem þá var
nýskipulagt og skyldi kallast
Háaleitishverfi. Var þessu til-
boði vel tekið af Leikfélagi
Reykjavíkur og samþykkt á
aðalfundi þess með öilorn
greiddum atkvæðum. Háaleitis
hverfið mun nú nær albyggt
en þar hefur þó ek'ki risið leik
hús svo að vitað sé með neinni
vissu.
Nú ýmsar lóðir eru kannað-
ar úr þessu og víða borið nið-
ur. Til að mynda kom svo
nefnd isbjarnarlóð við Tjörn-
ina til greina um tíma og fleiri
lóðir, sem of langt yrði að
telja upp.
1964 koma borgaryfirvöld
fyrst fram með þá hugmynd
sína að farið verði með Leikfé-
lagið inn í svokallaðan ,,Nýja
Miðbæ“. Leikfélagsmenn tóku
þessari hugmynd vel í fyrst-
unni, enda sýndist þeim að þar
væri loks tryggt að fram-
kvæmdir gætu hafizt. En eft-
ir að þeir höfðu athugað þær
áætlanir og hugmyndir, sem
lágu fyrir um þennan Nýja
Miðbæ misstu þeir aftur gleði
sína, því að þær virtust æði
ómótaðar og í iausu lofti. Enda
hefur síðar komið á daginn að
flestum þeim aðilum, sem
planta skyldi í þenna „drauma
reit“ hafa verið ófúsir að fara
þangað. Er því ekki laust við
að maður haldi að Nýi Miðbær
inn verði orðinn háaldraður,
þegar (og ef) hann verður að
veruleika.
Leikfélag Reykjavikur hefur
átt samastað við Tjörnina all-
an sinn aldur og hugum
margra er þetta tvennt órjúf-
anlega tengt. Þvú hefur Leikfé-
lagið ætíð knúið á um að það
fengi að verða í nálægð
Tjarnarinnar áfram. Um tima
lá fyrir ráðagerð um að reisa
ráðhús oní Tjörnina og reynd-
ar gerði borgarstjórn um það
samþykkt. Inn i það ráðhús
hafði verið teiknaður stór ráð-
stefnusalur, og þótti mörgum
vafasamt að borgin gæti full-
nýtt hann. Kom þá til álita að
hola leikhúsinu inn i ráðhúsið
og slá þannig tvær flugur í
einu höggi. Sem betur fer var
þessari hugmynd burtkastað,
eins og reyndar ráðhúshug-
myndinni allri að því er virð-
ist.
Þó að þessi hugmynd væri
bölvuð þá fékkst þó með henni
óbein viðurkenning á að Leik-
félag Reykjavikur hefði sögu-
legan rétt til lóða við Tjörn-
ina umfram aðra.
Glæddust nú vonir L.R um
að fá mætti að reisa Borgar-
leifchús á norðvestur horni
Tjarnarinnar — á svonefndri
Bárulóð. Virðist flestum, að
þar yrðu leikhúsinu gerð göð
skil og reyndar lóðinni líka,
því að þetta horn hefur ætíð
verið eins og fleygur inn í um-
gierð Tjarnarinnar.Líkast er
því að þessi stóru steinhús, sem
þar eru, séu nú að sliga fal-
legu timburhúsaröðina, sem
liggur í suður frá þeiim. Stíl-
fært leikhús á Bárulóðinni
myndi liins vegar fullkomna þá
myind samræmis og smekks sem
Tjarnarumhverfið er.
Mjög fljótlega hlýtur að
verða að skrifa lokakaflann í
hinni löngu sögu Húsbygging
anmáls L.R. Oftast hefur þessi
saga likzt einna helzt farsa, og
þó að farsar séu sjaldnast
merkilegir, þá hafa þeir þann
stóra kost að enda jafnan vel.
Við skultim vona að þessi farsi
bregði ekki út af venjunni og
endi sem tragidía.
Brynjólfur Jóhannesson æfir hlutverk Galdra-Héðins.
Á grasaíjalli. Gísli Halldórsson sem Grasa-Gudda og Margrét
Ólafsdóttir sem Gvendur smali.
Æfing á Skugga-Sveini. Jón Sigurb.iörnsson þylur texta og hefur
atgeirinn lijá sér.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
9. janúar 1972