Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1972, Blaðsíða 9
I Kultiirhuset. Sumir tefla skák.aðrir lesa eða hiusta á plötur.
ar með þetta hrikatega góss og
lögreglan er vanmáttug gagn-
vart því flutninga- og dreif-
ingarneti, sem útsmognir fant-
ar hafa komið upp. Einn þess-
ara eiturlyfjakómtga hefur ver-
ið nafngreindur og sænskt
vikublað átti samtal við hann
á hóteli í London. Þar gerði
hann sænsku lögreglunni það
einstaka kostaboð, að hann
fengi á einu bretti 4 milljón-
ir sænskra króna (72 milljónir
íslenzkra króna) og i staðinn
bauðst hann til að steinhætta
öllum eiturlyfjaflutningum tii
Svíþjóðar.
Ein afleiðing fíkniefnasöl-
unnar eru innbrot og rán sem
fjölgar óhugnanlega. Eink-
um og sér í lagi kemur fyrir
að ráðizt sé á gamalt fólk. 1
marzmánuði sögðu blöðin frá
meiriháttar ofbeldisverkum
annan hvem dag; m.a. þvi að
ungur og hraustur leigu-
bílstióri reyndi að hjálpa
'konu, sem hafði orðið fyr-
ir árás á einni fjölförnustu
götu Stokkhólms. Árásarmaður
inn stakk leigubílstjórann með
hní'fi í hjartastað og komst í
burtu, en bilstjórinn lézt þegar
í stað.
Ofbeldisverkin eru skýrð
með þvi, að ánetjaðir vesaling-
ar fíkniefnana séu næstum
aldrei í vinnu. Þeir þurfa
mikla peninga til að kaupa sér
þessa fróun og þvi verða þjófn
aðir og rán helzta úrræðið. Það
er einnig á almennu vitorði,
að einhversstaðar í nánd við
Sergelstorg og nýja þinghúsið
séu miðstöðvar, sem taka við
stolnum varnin-gi af þjófum og
selji aftur. Þetfca er skugga-
hlið velferðarþjóðféiagsins og
þvi miður virðist ekkert stórt
þjóðfélag ráða við þennan
vanda, nema þá helzt harðsvír-
uð lögregluríki, þar sem ger-
ræð’sstjórn ríkir.
Ókeypis kúltúr
í Kulturhuset
1 kjallara nýja þinghússins
er eitt merkilegt fyrirbrigði
Ávextir neyzluþjóðfélagsins birtast glæsilega í einu hinna stórn
vöruhúsa í StokUhólnii.
alþjóðlega úniformi: peysum og
mollskinnsbuxum. Þar var
sægur af negrum, sem striða
við það sérstaka vandamál, að
bítlahár þeirra sækir nokkurn
veginn beint upp eins og trjá-
gróður i stað þess að falla nið-
ur á axlirnar. Innanum og sam-
anvið voru svo smávaxnir og
snyrtilegir Japanir og siangur
af öðru Austur-Asíufólki, lík-
lega frá Vietnam eftir útliti að
dæma.
Andrúmsloftið í Kulturhuset
er merkilega afslappað og nota
legt; það ber eindregið merki
þess, að þar sé enginn að flýta
sér. Þetta er kjörinn sama-
staður þeirra, sem lítið hafa
fyrir stafni eða þurfa að drepa
tímann stundarkorn. Og
svo eru vitaskuld þeir, sem
koma í þeim fróma tilgangi að
drekka i sig ókeypis kúltúr.
Kulturhuset er líka óskastað
ur þeirra, sem verða leiðir á
göturöltinu og eru of blankir
til að geta leyft sér setur á
vertshúsum. Og það er fróðlegt
að virða fyrir sér hina mislitu
hjörð: Negri svartur sem bik
situr með pappírskilju, en eldri
kona við hlið hans er með
heyrnartól og Mozart í eyrun-
um; hún rær sér eftir hljóðfall-
inu unz húin sofn'ar. Prestur,
sem líklega er utan af lands-
byggðinni situr með Expressen
og les um nýja skattafrumvarp-
ið. Hér ríkir fullkomið afskipta
leysi og kannske er það
merkilegast að fólk á öllum
aldri er hér saman; ekkert kyn-
slóðabil verður greint i þess-
ari baðstofu menningarinnar.
Nútíma listasafnið
og svínin
Á nútíma listasafninu i
Stokkhólmi var allstór ljós-
myndasýning í sérstökum sal.
Myndir af venjulegum Svíum
við störf, fólki á götunni, líka
börnum og gömlu fólki. í raun-
inni ósköp hversdagslegar
biaðamyndir, en stór yfirskrift
vakti athygli mina. Þar stóð;
PIGS —• (svín), og undirtitill:
Við lifum í svínaþ.jóðfélagi.
Sem sagt; allir þessir venju-
legu Sviar, ungir sem gamlir
Öllum öldriiðiun Svíuni hefur verið tryggð fjárliagsleg afkoma,
en stærsta vandaniál ganila fólksins er óleyst: Einmanaleikinn
og sú tilfinning, að lífið hafi ekki tilgang lengur.
sem raunar er skilgetið
afkvæmi krataflokksins og vel
ferðarinnar. Það er Kulturhus-
et svonefnda, þar sem öllum
standa til boða ókeypis menn-
ingarávextir. Þar er hægt að
lesa blöðin, setjast niður með
bók úr bókasafni, tefla skák,
njóta myndlistar, hlusta á
hljómplötur. horfa á sjónvarp-
ið — allt án endurgjalds. Þetta
er merkileg tilraun; hvort al-
menningur í Stokkhólmi venur
komur sinar þangað er ef til
vill annað mál. Einhvern veg-
inn virtist mér, að svo mundi
ekki vera. En þeim mun meira
var þar af útlendingum í þessu
Sigfús Erlingsson veitir for-
stöðu skrifstofn Flugfélags fs-
lands i Stokkliólmi.
voru svín að mati ljósmyndar-
ans. Líklega ber að skilja það
svo, að Svíar séu kapítalísk
svin, þrátt fyrir allan þeirra
sósialisma, en líkt og hjá mörg-
um róttækum boðberum, verð-
ur mannhatrið yfirsterkast og
kæfir sjálft trúboðið. 1 raun-
inni felst virðingarverð við
sýni í því að teyfa uppheng-
ingu á slíkri sýningu á opin-
beru safni. Ef sýnandinn fær
útrás fyrir óánægju sina, er til
ganginum náð og þessi örygg-
isventill er tiltölulega ódýr
miðað við að hinn hatursfulli
kúnstner tæki upp á að
sprengja dýnamit eða molotov-
kokteila í staðinn. En kannske
er þetta þó bara ný tegund af
snobbi.
Nútíma listasafnið ber vott
um hressilega kaupgetu; þar
eru Picasso og Dali, Kandin-
sky og Klee og yfirleitt öll
meiriháttar heimsfræg nöfn úr
myndlist aldarinmar, allt til
frumkvöðla popplistarinnar á
síðasta áratug. Ef dæma má eft
ir því sem þarna var að sjá,
skipta Norðurlönd engu máli í
myndlist og sá sem fer í safn-
ið til að sjá sænska nútímalist
Venjuleg- stofa, búin venjnlegnni húsgfögniini, sem oftast eru létt,
einföld, smekkleg- og fremur ódýr.
21. mai 1972
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9