Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1977, Blaðsíða 7

meðvitundarlaus, vakinn við og
barinn aftur til skiptis, en hann
neitaði að anza spurningum
Breta. Og nú var komið að mér.
Mér var sagt, að ég hefði verið
tekinn með vopn undir höndum
og væri það dauðasök. Nú yrði
dóttir mín munaðarlaus og auk
þess yrði það eina endurminning
hennar um mig, að ég hefði verið
eins og hver annar ótýndur
glæpamaður. Þetta var mér sagt
fyrst, svo sem til hvatningar. Ég
sagði til nafns og aldurs og
greindi frá fjölskyldu minni, en
neitaði að segja meira. Tveir verð-
ir munduðu þá kylfurnar og
bjuggust til að berja mig. En ég
sagði, að þeim væri hollast að láta
okkur félagana óáreitta, þvf að
aðrir biðu utan fangelsisins og
mundu óðfúsir að hefna okkar.
Yfirheyrslunni var hætt og
fmynda ég mér, að hótun mfn hafi
forðað okkur við talsverðum
hrellingum. En við fengum nú að
tala við lögfræðing. Hugðum við,
að áhrifamenn meðal Gyðinga
okkar mundu koma f veg fyrir
það, að við yrðum dæmdir. Við
sátum þó áfram í fangelsinu með-
an niáiÉ ckksr fór fram- Þar kom-
að vandamönnum
að heimsækja okkur. Hlökkuðum
við mjög til þess. Ég fyrir mitt
leyti varð fyrir miklum vonbrigð-
um. Fjölda manns dréif að. En
fólkið fékk ekki að koma lengra
en að gaddavfrsgirðingunni um
fangelsið. Rut stóð fyrir utan, en
ég fyrir innan og kölluðumst við á
svo hátt, sem við gátum. Heyrðist
naumast mannsins mál, þvf að all-
ir hinir hrópuðu líka fullum hálsi.
En allan tfmann voru arabískir
fangaverðir á þönum og ráku á
eftir okkur.
Loks féll dómur í máli okkar.
Við vorum dæmdir f 10 ára
fangelsi, en einn f lffstíðar-
fangelsi. Þetta varð fjölskyldu
minni mikið áfall. Sjálfur kostaði
ég að herða huginn og trúði ég
því, að ekki væri öll von úti. Enda
fór það svo, að við vorum leystir
úr haldi eftir eitt og hálft ár. Það
var f febrúar 1941. Ég fór aftur að
vinna að búinu heima en fór eftir-
litsferðir um nágrennið á kvöldin.
í tómstundum lék ég við Yael
litlu. Hún var yndirslegt
smábarn.
Um þetta leyti leið að innrás.
Rommel var byrjaður sókn öðru
sinni. Sýrland (og Lfbanon) var
undir stjórn Frakka. Mikil hætta
var á ferðum og enn tóku Bretar
og Gyðingar höndum saman.
Komu Haganahmenn nú fram úr
fylgsnum sfnum og söfnuðu á
skömmum tíma miklu liði um
landið. Varð ég herdeildarforingi.
I maí var mér falið að stofna
könnunarflokk til aðstoðar Ástra-
lfumönnum, sem áttu að fara fyrir
innrásarher bandamanna inn í
Sýrland. Innrásin átti að hefjast
eftir 10 daga. Ég fór strax á
stúfana og tókst mér að safna
dálitlum hópi manna. Urðum við
30 alls. Okkur voru fengin vopn
— níu skammbyssur og skot, sem
ðftki komust i þær! Fyrir
þrábeiðni fengum við fjórar byss-
ur f viðbót. Það, sem á vantaði
fengum við úr ólöglegu vopnabúri
Haganah.
A innrásardaginn áttum við að
taka tvær brýr á þjóðbrautinni til
Beirút. Við vorum þess albúnir og
lögðum við af stað um hálftíuleyt-
ið á laugardagskvöld, fimm af
okkar liði, 10 Ástralfumenn og
arabískur leiðsögumaður. Þegar
til kom var enginn vörður við
brýrnar og við þurftum ekkert að
gera nema bíða hersins. Hann átti
að koma eftir tvær stundir. Ég
lagði mig niðri f skurði og sofnaði.
Dayan hefur þótt talsvert uppá kvenhöndina og kann vel að meta
fagrar konur. Á myndinni hér að neðan sést hann ásamt fyrri konu
sinni, Ruth. Þau gengu f hjónaband 1935, þegar Dayan var tvftugur.
Til hægri er Dayan ásamt núverandi konu sinni, Rahel. Myndin er
tekin á Ben Gurion-flugvelli, þegar þau voru að leggja af stað f ferð til
útlanda.
Ég vaknaði við skothrfð. Mér varð
ekki um sel; innrásarherinn var
hvergi sjáanlegur. Leiðsögu-
maðurinn kvað lögreglustöð vera
þarna nálægt og væru þar aðeins
nokkrir lögregluþjónar. Við
afréðum að taka hana. Þegar
þangað kom sáum við enga
lögregluþjóna en aftur á móti
franska hermenn. Leituðum við
þegar skjóls og hófum skothrfð.
En Frakkarnir höfðu vélbyssu og
varð okkur brátt ljóst, að við yrð-
um að gera áhlaup ellegar verða
fangaðir. Ég bað menn nú halda
uppi skothríð meðan ég hlypi til
og fleygði handsprengju inn í
lögreglustöðina. Tókst mér þetta
og náðum við stöðinni á okkar
vald. Við komum vélbyssunni nú
fyrir uppi á þaki og var það ekki
seinna vænna, því að nú kom liðs-
auki Frakka á vettvang. Hófst
hörð skothríð að okkur. Ég greip
kfki og ætlaði að skyggnast eftir
skyttunum. I sama bili kom kúla f
kíkinn, sprengdi annað glerið og
reif af málmgjörð, og klesstist
hvort veggja upp f vinstra augað á
mér. Ég særðist einnig á hendi.
Búið var um sár mín, en engin
verkjalyf höfðum við. Einhver
lagði til, að ég gæfist Frökkum á
vald svo, að ég fengi læknishjálp
en ég þvertók fyrir það. Einhvern
veginn stóðumst við umsát
Frakka og náðum jafnvel nokkr-
um vörubílum og föngum. Stuttu
sfðar kom deild úr innrásahern-
um. Okkur hafði tekizt það, sem
fyrir okkur var lagt.
Þegar ég kom f sjúkrahús í
Haifa var mér sagt, að ég mundi
missa augað. Auk þess væri höfuð
mitt fullt af glerbrotum og málm-
flísum. Sárin höfðust illa við
þegar frá leið. Sffellt lak gröftur
úr auganu og hendin var lömuð.
Stöðugur höfuðverkur hrjáði mig
líka. Ég gat illa lesið og sjónmiðið
var svo lélegt, að ég gat ekki hellt
vatni f glas, en hellti ævinlega
framhjá. Ég var í þann veginn að
missa alla von um það, að ég yrði
nokkurn tfma orrustufær aftur.
Og vissi ég ekki, hvar ég fengi
vinnu, fatlaður og auk þess lftt
skólagenginn og réttindalaus til
allra starfa. Einhvern veginn
varð ég að sjá fjölskyldu minni
farborða. Um þetta leyti gekk Rut
með annað barn okkar, Ehúd.
Þá var mér boðið starf f gyðing-
Umgengni við byssur byrjaði snemma, óvinurinn var ein af staðreynd-
um lffsins. Hér er Dayan á táningsaldri f varðstöðu.
legu síjor"lrd?-ildinni' Þar með
var séð fyrir daglegu brauoi. ^2
fór nú smám saman að braggast.
Vandist ég augnmissinum brátt
svo, að ég gat farið að aka bfl.
Æfði ég fjarlægðarskyn mitt
þannig, að ég gekk um á síðkvöld-
um þar, sem erfitt var yfirferðar;
datt ég oft á þessu ráfi mínu, en
mér fór æ fram.
Aðalverkefni mitt var það að
stofna njósnasellur víðs vegar um
Palestínu; þessar sellur áttu að
hafa eyrun opin og láta banda-
menn vita, ef Rommel færi yfir
Súezskurð.
Þriðja barn okkar hjóna
fæddist í stríðslok. Árið eftir var
ég skipaður i sendinefnd verka-
mannaflokksins á 22. heimsþing
Zionista í Basel. Þar hvöttu sumir
til þess, að dregið yrði ur
andófinu gegn Bretum. David
Ben-Gurion var andvígur þessu
og vildi, að barizt yrði til þrautar.
Ég var sammála honum f því.
Þegar þinginu lauk varð ég
eftir I París. Átti að reyna að
græða bein í vinstri augntóttina
svo, að hægt yrði að festa í hana
gerviauga. Ég hafði gengið með
lepp fyrir auganu og það var orðið
mér illbærilegt. Fólk veitti mér
svo mikla athygli, að ég fór orðið
ekki ótilneyddur út úr húsi. En
uppskurðurinn mistókst og varð
ég að hverfa heim við svo búið.
Spennan jókst sífellt um þetta
leyti bæði heima fyrir og á
alþjóðavettvangi. Bretar áttu
senn að láta af landsstjórn sinni f
Palestínu og Gyðingar bjuggust
til þess að mæta Aröbum, er þeir
réðust inn f landið. Ég var
kallaður til starfa í Haganah enn
á ný.
1 nóvemberlok 1947 lögðu
Sameinuðu þjóðirnar til, að
Palestínu yrði skipt og Israelsríki
stofnað. Þá lauk tuttugu alda
útlegðargöngu Gyðinga, og æva-
fornar óskir rættust um frjálst og
fullvalda Zíon. Gleði okkar varð
mikil; og dönsuðum við á götum
úti. Vissum við þó, að við mund-
um enn þurfa að berjast fyrir
frelsi okkar. Aiabarfkin viður-
kenndu ekki ákvörðun
Sameinuðu þjóðanna og lýstu yfir
stríði á hendur Ísraelsríki.
Arabar í Palestfnu biðu ekki einu
sinni þess, að ríkið yrði stofnað
Framhald á bis. 11