Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1977, Blaðsíða 10

Heilagt sakramenti á
barnum, málverk frá 1973.
Hér eru áhrifin frá Munch
greinileg. Að ofan til hægri:
Trúðurinn. Þessa mynd
færði Sparre Listasafni
íslands að gjöf. Neðst:
Rússland vaknar; málverk
frá 1974.
VIKTOR, SPARRE...
Þessi viðbrögð Viktors
Sparre urðu til þess að hann
stofnaði til kynna við sumt af
þvf rússneska listafólki, sem
lögreglurfkið hefur kúgað og
hundelt. Þar á meðal eru menn
eins og Shakarov, Maksimov,
Galitch og Solsjenitsyn, sem
Sparre tók á móti við komuna
til Noregs.
Samúð Viktors Sparre er þó
engan veginn bundin við þá,
sem beittir eru andlegri kúgun
f kommúnistalöndum. Hann
fjallar lfka um hinn venjulega
mann f þjóðfélögum eins og
okkar; manninn sem býr f
kommóðuskúffu f einhverju
háhýsinu og þjáist af einmana-
leik. Það eru þessar myndir,
sem minna dálftið á Munch;
tómleikinn, sem andar af auð-
um veggjum og svipmóti fólks-
ins. Stundum eru hfbýlin stór-
ir og tómlegir salir, en einhver
situr við pfnulftið borð og star-
ir út f tómið. Og einhversstaðar
að baki: Borgundarhólms-
klukka eins og hjá Munch. En
það var hvergi landslag; ekki
urmull af þessum fallegu fjörð-
um, né heldur grenitrjánum f
bröttum hlfðum. Sennilega
angrar það listamanninn ekki.
Sparre hefur áréttað skoðan-
ir sfnar f bók, sem heitir „Sten-
ene skal robe“ og það er í hæsta
máta óvenjuleg bók frá hendi
listamanns. t kafla um fólk,
sem hann hefur hitt á lffsleið-
inni og orðið honum minnis-
stætt, segir hann frá lista-
mannasamkundu á tslandi og
móttöku á Bessastöðum. tslend-
ingar komu honum þá fyrir
sjónir ekki ósvipað Bússum. t
samkvæminu ræddi hann við
ónafngreindan, fslenzkan list-
málara, sem sagöi: „Þú átt að
hætta að mála og gerast trú-
boði. Daginn eftir endurtók
hann þessa hvatningu, þá ófuil-
ur og sagði: Það gengur ekki að
vera með trúarefni f list“.
Sparre er svo kurteis, að
hann leggur ekkert útaf þess-
um orðum, sem vitna alveg
sæmilega um fslenzka vfðsýni f
listefnum. Og eitt fslenzkt dag-
blað, Þjóðviljinn, var svo kurt-
eist að það minntist ekki á
þennan einlæga stuðnings-
mann Iftilmagna og öreiga
þegar hann sýndi f Norræna
húsinu.
En það skiptir ekki máli. Mér
þótti verst að geta ekki séð
myndirnar oftar. Þær brúa að
ýmsu leyti bilið milli fortfðar
og nútfðar; eru f senn moderne
og byggðar á akademfskri hefð.
Trúlega flokkast þær ekki und-
ir það, sem stundum er nefnt
stofulist og ætlað er að fara vel
með sófasettum. Til þess eru
þær of áleitnar. Efinn speglast
í málverkunum, hefur Sparre
sagt, en trúin f kirkjulistinni,
sem hann hefur unnið að í
seinni tfð. Bókin hans ber það
með sér, að hann hefur dvalizt
út um allan heim, meðal fólks í
Brasilfu, Indlandi, Pakistan,
Ceylon og Kasmfr. Hann var
Ifka um tfma f Bandarfkjunum
og fellir sig lftt við það sam-
bland af barnaskap og yfir-
borðsmennsku, sem honum
fannst hann verða svo mjög var
við þar.
Viktor Sparre nýtur þess nú
að vera vfðkunnastur myndlist-
armanna f heimalandi sfnu;
verk hans eru eftirsótt af söfn-
urum. En brautin er þyrnum
stráð eins og gjarnan vill verða
og stundum var æði þröngt f
búi á fyrri árum. Hann hefur
ekki tekið neinar kollsteypur f
stfl og segir svo um yrkisefni
sín:
„Myndefni mfn eru einföld
og auðskilin, enda álft ég að
það sé ekki það óvenjulega, það
einstaka, sem sé áhugaverðasta
myndefnið fyrir listamann,
heldur að gera hversdagsleik-
ann spennandi með þvf að sýna
hann frá nýju og óvenjulegu
sjónarhorni. Það er list“.
Ingólfur Sveinsson
VIÐ ÞINGVALLA VATN
Undarleg og mild er júlfnóttin
meðsinum draumljósum
er speglast í hreinleika vatnsins f sumarhúminu
meðfölvan mána yfir Hrafnabjörgum
f lognkyrrunni hefja sig til flugs náttglaðar krfur
höggva loftið uns þær láta sig detta
væta gogginn og hverfa
út f fjólublátt rökkrið.
Sigríður Beinteinsdóttir
Á FERÐ MEÐFRAM
BOTNSVOGI
Á vognum er birtan svo bláleit og hrein
blærinn af ilmjurtum gjörður.
í fjörunni sé ég einn stöðugan stein
hann stendursem átthagavörður.
Það er eitthvað traust við hans eilffu ró
þó ýmislegt gangi úr skorðum.
Hann minnir á þrótt, sem f þjóðinni bjó
er þrautirnar herjuðu forðum.
Stöndum öll saman að verja okkar vé
og verðmæti reynum að skapa
ef lifum við aðeins á erlendu fé
þá erum við búin að tapa.
Krónan er Iftil og lágt hennar vald
er lánin við þurfum að greiða.
Lánsdrottnar eignast á landinu hald
þá lánsfé er búið að eyða.
Kristinn Reyr
LÝRIKK
Við leiddumst götuna
glaðvær börn
og gáfum fuglunum
niðri á tjörn
lékum við þá
af Iffi og sál
og lærðum utan að
fuglamál.
En tfminn liður
og tjörnin frýs
við tökumst f hendur
á hálum Fs
piltur og stúlka
í paradfs.