Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1977, Blaðsíða 6

landeignanefnd (arealudvalg)
ríkisins ekki gengiö frá afhend-
ingunni. Varnarmálaráðuneytið
var því tilneytt að ákveða, hvern-
ig eftirliti skyldi hagað og það
varð úr að herinn skyldi laus allra
mála en varslan yrði í umsjá lög-
regluyfirvalda í Kaupmannahöfn.
Skyldi henni sinnt einkum á
kvöldin og að næturlagi.
Þessi varsla reyndist ónóg.
Rúður voru brotnar og lausa-
munum stolið (þar var ekki
aðeins um smáþjófa að ræða
heldur gerðu stór fyrirtæki sig
sek um að hirða alla „fittings" úr
húsum).
11. október 1971 tók hópur ungs
fólks nokkur húsanna til ibúðar
og voru það samantekin ráð.
Innan skamms skiptu ibúarnir
hundruðum og eru síðan að
jafnaði 6—800. Þá gátu lögreglu-
yfirvöld gripið strax í taumana og
rekið fólkið burt, en varnarmála-
ráðherra var því andvigur vegna
þess að of dýrt þótti að halda þar
uppi löggæzlu.
Fljótiega komst á samband á
milli íbúanna og fulitrúa frá
byggingardeild varnarmálaráðu-
neytisins og upp úr þvi var farið
að tala um „friríkið Kristianíu".
íbúarnir í Kristianíu komu sér
saman um skipulag innan svæð-
isins og stofnanir, hópfundir voru
haidnir og ákveðið var hverjir úr
hópnum skyldu vera fulltrúar
íbúanna gagnvart yfirvöldum.
Árið 1972 voru margir fundir
haldnir með þessum fulltrúum
þar sem vandamálin voru rædd.
Þá var m.a. tekin ákvörðun um að
hver íbúi skyldi greiða 50 kr.
danskar á mánuði fyrir rafmagn
og vatn, en misjafnlega hefur
gengið að innheimta það fé. Sorp-
hreinsun á svæðinu hefur og
verið nokkurt vandamál.
Tilraun til
breyttra félaqs
hátta
í greinargerð frá samstarfs-
nefnd, sem skipuð var af varnar-
málaráðuneytinu og í áttu sæti
fulltrúar frá ráðuneytinu og ibú-
unum í Kristíaníu og gefin var út
í ágúst 1973, er í einum kaflanum
fjaliað um með hvaða rétti megi
tala um „félagslega tilraun" í
sambandi við Kristíaníu. Þar
segir m.a.:
Á síðustu árum verður í
auknum mæli vart við hópa, sem
hvorki vilja né geta sætt sig við
þær kröfur, sem þjóðfélagið gerir
til þegna sinna. Þar er um að
ræða ungt fólk, sem er hætt
komið félagslega séð, fólk, sem
hefur hafnað þeim möguleikum,
sem þjóðfélagið býður upp á.
Þetta eru minnihlutahópar, sem
fjölskylda, vinir og starfsfélagar
hafa snúið við baki og einmana
eldra fólk, sem finnst það hafa
verið sett hjá. Gagnvart þessu
fólki má líta á það sem fram fer í
Kristíaníu sem tilraun til breyttra
félagshátta, sem hefur það að
markmiði að gefa hverjum
einstaklingi skilyrði til innihalds-
ríkara lífs... Meðal íbúanna, sem
eru um 600 talsins, eru nokkur
hundruð, sem þar búa vegna þess
að ekki er hægt að finna þeim
annan samastað. Það er fólk, sem
hefur dvalist um lengri eða
skemmri tíma á stofnunum, en
árangurinn af dvölinni hefur
verið neikvæður. Það er ekki mót-
tækilegt fyrir þá hjálp, sem þar er
að fá og hefur strokið æ ofan í æ.
— enda þykir það ekki góð lausn í
vestrænum lýðræðisríkjum að
loka fólk, sem hefur beðið ósigur i
félagslegum skilningi inn á stofn-
unum gegn vilja þess, til lang-
frama.
Stundum hefur tekist að koma
á samkomulagi við barnaverndar-
yfirvöld um að leyfa unglingum
frá brotnum heimilum, sem leitað
hafa til Kristíaníu, að dveljast þar
um tima þangað til þeir verða
hæfir til að meðtaka þá aðstoð
sem félagsmálayfirvöld geta veitt.
Á öðrum stað í greinargerðinni
segir:
Það fólk sem orðið hefur undir í
félagslegum skilningi er í meiri-
hluta meðal íbúanna í Kristianiu.
í minnihluta eru þeir sem vilja
vinna að uppbyggingu svæðisins á
félagslegum grunni. Sá hópur vill
eyða þeim orðrómi að Kristíanía
sé hæli eða felustaður fyrir eitur-
lyfjasjúklinga og að þar sé mið-
stöð fyrir eiturlyfjasölu. Sá hópur
vill með aðstoð lögreglu losa sig
við slíkt fólk og telur heppilegast
að komið verði á samstarfi um
hjálp þeim til handa milli ófag-
lærðra sem sumir eru fyrrverandi
eiturlyfjasjúklingar og þeirra
hjálparstofnana, sem yfirvöld
hafa yfir að ráða. Þess vegna
verður að viðurkenna opinber-
lega tiivist Kristíaníu og þau skil-
yrði sem unnið er samkvæmt.
Auðséð er, að slikt er i andstöðu
við viðurkenndar aðferðir þar
sem ekki er alltaf farið hinar svo-
kölluðu „troðnar slóðir" í
samfélagsháttum. Eigi að eyða
misræminu á miili þess lífsstils
sem íbúarnir í Kristíaníu kjósa
sér og þess sem almenningur
telur æskilegastan, verður að
koma til viss sveigjanleiki og
aukinn skilningur bæði af hálfu
þjóðfélagsins og íbúanna i
Kristianíu.
Ogennfremur:
Einhliða gagnrýni á Kristíaníu
virðist byggjast á þekkingarskorti
á félagslegu raunsæi í nýtízku
iðnaðarþjóðfélagi og þá sérstak-
lega varðandi lífsskilyrði sem
fólki er boðið upp á í stórborg.
Tilraun í þrjú ár
Danska ríkisstjórnin ákvað að
sú „félagslega tilraun" sem
kennd er við Kristíaníu skyldi
standa í þrjú ár (frá 1973—1976)
en þó með þeirri forsendu að
ýmsum skilyrðum skyldi fullnægt
— forðast skyldi að skerða réttar-
vilund almennings — manntal
færi þar fram — íbúarnir skyldu
greiða tilskilin gjöld fyrir vatn og
rafmagn og sömuleiðis skyldu
gjöld fyrir hvers kyns rekstur
sem þeir stæðu fyrir á svæðinu.
Brýnt var fyrir barnaverndaryfir-
völdum að fylgjast með börnum
og unglingum, sem væru þar til
húsa og elfd skyldi samvinna við
hin Norðurlöndin varðandi af-
brotafólk, frá viðkomandi
löndum, sem leitað hafði þar
hælis.
Og að lokum segir: Hin félags-
legu vandamál í Kristíaníu eru
hvorki ný né áður óþekkt í stór-
borgum. Hins vegar er það ný-
lunda að þau eru þarna saman-
komin á takmörkuðu svæði og
hafa því komið betur i dagsins
ljós.
Þarna er um vandamál að ræða
sem ekki er hægt að loka aug-
unum fyrir, en með aðgát og raun-
særri afstöðu ætti aó vera hægt að
ieysa þau.
Síðan þessi greinargeró var
gefin út, (en hún er auðvitað
miklu ýtarlegri en hér gefst
kostur á að sýna) eru liðin þessi
þrjú ár og rúmlega það. Siðan
mun málið hafa verið afhent dóm-
stólunum og skömmu eftri ára-
mótin síðustu var kveðinn upp sá
úrskurður í Östre Landsret að frá
lagalegu sjónarmiði væri heimilt