Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1977, Blaðsíða 10

TASADÆAR
steinaldarfölk ö 20. öld, sem ekki ö til
grimmd, þekkir ekki manndröp og lifir af
því, sem frumskögurinn gefur. Bökarkaflar
eftir John Nance. Síöari hluti.
Balayam leikur á flautu og drengirnir Lobo og Ukan hlusta á með
andakt.
Það tekur Tasadæa tfu mfn-
útur að búa til svona exi úr
þunnri steinhellu, trjágrein og
vafningi úr vínviði, — en hún
er heldur engin Rimmugýgur.
Hellisskútar þar sem Tasadæar búa. Lftill Tasadæadrengur situr f
mestu makindum á örmjðrri trjágrein hátt uppi.
Karlarnir urðu þvi vinsamlegri þeim
mun oftar sem við komum. Tveir þeir
elztu, Kuletaw og Tekaf, voru þó alltaf
fálátir. Balayam var opinskáastur allra.
Bilangan var heldur hlédrægari. en samt
mjög vinsamlegur. Mahayag sat sig
aldrei úr færi að taka þátt í „hópfund-
um“ okkar. Udelen og Lefonok voru
hæglátir en viðmótsþýðir. Lobo litli lék
ævinlega á als oddi. Hann var satt að
segja aldrei í rónni nema allir veittu
honum fulla athygli. Neytti hann allra
mögulegra og ómögulegra bragða til þess
að vekja eftirtekt okkar. Hann læddist
aftan að okkur og batt viðartágar í beltin
okkar, hrifsaði af okkur húfurnar, kleif
upp á axlir okkar. Það var engin ieið að
láta sem maður sæi hann ekki. Hinir
unglingarnir voru langtum óframfærn-
ari. Þeir stálpuðu voru feimnir, en þeir
litlu hræddir. Einn daginn, er við vorum
í hellinum, gleymdu sér þrír smástrákar
og fóru að tuskast og fljúgast á um
hellinn. Þeir léku nokkurs konar elting-
arleik og köstuðust á sandi og rusli af
hellisgólfinu. Gekk svo þar til móðir eins
þeirra kallaði höstuglega til hans og
kippti honum til sín. Þeir höfðu farið svo
framarlega i hellinn, að þeir stigu fram
yfir gólfbrúnina. Þaðan var rúmur metri
niður á mjóa syllu en síðan ekkert nema
hengiflugið niður í dalinn. Ekki virtust
þeir taka eftir hættunni. En þetta var
undantekning; vanalega voru þeir mjög
stilltir.
Konurnar voru alltaf fálátar viö okk-
ur, alla nema Dul. Þær voru nokkru
vinsamlegri við Igna, Mai og Sindi og
sóttust jafnvel eftir því að sitja hjá
Manda. En þegar einhver okkar hinna
bættist í hópinn, urðu þær strax feimn-
ar, og litu undan ellegar flissuðu vandr-
æðalega. Etut var langfálátust og það
svo, aö Balayam sá sig loks neyddan til
aö biðja okkur afsökunar fyrir hennar
hönd. „Við megum ekki áfellast Etut,
þótt hún virðist óánægð", sagði hann.
„Það er eins með hana og aðrar konar
þegar þær eru ófriskar; hún er ánægð,
það sést bara ekki á henni“.
Morgun einn sýndi Sekul þeim Eliz-
alde og Lindberg mikið vinarbragð. Hún
gaf þeim fyrst lirfur að eta og riörtuðu
þeir í þær. Þegar Sekul sá, að þeim
bragðaðist þetta bara vel, fékk hún Eliz-
alde annan rétt; það var hauskúpa af
einhverjum apa og hafði verið steikt. En
hún var orðin nokkurra daga gömul og
farið að slá heldur betur í hana. Elizalde
og Lindberg höfðu nartað í lirfurnar af
stakri hreysti. Sagði Elizalde þær áþekk-
ar „gömlu, seigu gúrni". Hann hafði etið
ýmsan undarlegan mat hjá frumstæðum
þjóðum. Sumt vissi hann aldrei hvað var
og hvaðst ekki kæra sig um að vita það.
Hann kvað snáka og slöngur bærileg,
rottur og eðlur væru öllu verri. Þyrfti
mikinn sjálfsaga til þess að koma þeim
niður. En aldrei fyrr hafði hann fengið
úldna hauskúpu. Hauskúpuna átti að
brjóta upp og eta síðan heilann. Tasa-
dæar töldu þennan rétt eitthvert almesta
sælgæti. \7oru þeir hreyknir af gjöf
sinni. Elizalde rétti Mai hauskúpuna og
þakkaði ástsamlega fyrir. En hann sagð-
ist hafa það fyrir reglu, að deila sliku
hnossgæti með vinum sínum og nú vildi
svo til, að flestir þeirra væru niðri i
tjöldum. Hann ætlaði því að fara með
kúpuna þangað svo, að allir mættu njóta
hénnar. Létu Tasadæar sér það vel lika.
Kúpan var svo fengin Igna. Vissum við
ekki hvað hún gerði af gripnum. Kúpan
hvarf, en lyktin var viðloðandi enn um
sinn.
Einn daginn fengum við að bragða á
öðrum nýstárlegum rétti, sýnu lystugri
þó. Hann nefndu Tasadæar natek. Dafal
veiðimaður hafði kennt þeim að búa til
natek. Til þess þurfti merg úr sérstökum
pálmatrjám. Ekki var mergur í öllum
slíkum trjám, en Tasadæarnir fundu
hann með því að banka í trén og hlusta
eftir réttu hljóði. Þegar þeir fundu tré
með merg tóku þeir svo sem metra
stykki úr bolnum og klufu það eftir
endilöngu. Svo stöppuðu þeir trjákjarn-
ann með eins konar mortéli. Loks tróðu
þeir hann í furðu flókin tæki, sem þeir
reistu úr greinum bundnum vafnings-
viði, og fengu svo úr þessu safa eða
þunna súpu. Öll voru þessi vinnubrögð
langtum flóknari en önnur, er við höfð-
um séð hjá Tasadæum, Dafal veiðimaður
hafði kennt þeim þetta nýlega; hann
kenndi þeim einnig að búa til dýragildr-
ur og leggja. Var greinilegt á handtökum
þeirra við hvort tveggja, að þeir voru
viðvaningar í þessum listum. En trjásaf-
ann fóru þeir þannig með, að þeir létu
hann setjast, og fleyttu ofan af það, sem
þeir þurftu ekki. Sterkjan, sem varð
eftir var vafin í blöð og bökuð yfir eldi.
Þetta varð að kökum og voru þær etnar
við svo búið. Okkur þótti þær þurrar
undir tönn, en vel ætar. Þegar Tasadæar
þóttust hafa bakað nóg natekbrauð
héldu þeir heim á leið, nema Bilangan
varð eftir og bakaði meira. Hann haföi
fyrir flestum að sjá, konu og fjórum
sonum.
Það var okkur jafnan mikið unhugsun-
arefni, að ekkert salt varð fundið i mat
Tasadæa. Læknir okkar sagði, að lang-
vinnur saltskortur leiddi til dauða. Við
gátum þess til, að Tasadæar fengju nóg
sódíum klóríð úr jurtum. Þeir átu mikið
af ávöxtum; vissum við, að þeir lögðu sér
enn fleiri ávaxtategundir til munns, en
við höfðum séð. Þeir voru við hesta-
heilsu, ef frá eru teknir ýmsir meinlitlir
sjúkdómar. Það virtist því svo, að matar-
æði þeirra væri alveg mátulegt.
Það lítið Tasadæar höfðu af verkfær-
um var frumstætt og þeir virtust yfir-
leitt kæra sig lítið um þau. Dafal hafði
fært þeim hnífa svo, að þeir voru mikið
til hættir að smíða steináhöld. Við báð-
um þá samt aó sýna okkur hvernig þau
væru gerð. Þeir fóru þá með okkur niður
að á. Nokkrir óðu út í og leituðu steina.
Þegar þeir höfðu fundið hnullunga, sem
hentuðu krupu þrir, Udelen, Lefonok og
Balayam, niður við lágan klett, sem gekk
út í ána. Fóru þeir nú að slípa hnullung-
ana á klettinum og gáðu öðru hvoru í
eggina, sem myndaðist smám saman.
Þegar komin var sæmilega hvöss egg var
trjágrein tekin og lögð saman í lykkju
yfir steininn. Síðan var tágum sívafið
utan um steininn og greinina og niður
eftir skaftinu. Var steinninn þá orðinn
allfastur I greininni. Lefonok var tæpar
12 minútur að ganga frá sinni öxi, Bala-
yam og Edelen svo sem korter. Axirnar
voru lítið eitt frábrugðnar hver annarri.
Eggjar þeirra dugðu til þess að vinna á
vafningsviði og með axarsköllunum
mátti brjóta hnetur og harða ávexti.
Miklu meira þýddi ekki að bjóða þeim.
Tasadæarnir gáfu okkur axirnar, þegar
við fórum niður i tjöld. Síðar voru þær
sendar til rannsóknar. Það virtist, að
þessi amboð væru aðeins notuð einu
sinni og þeim væri síðan fleygt. Þau
ónýttust enda fljótt í geymslu'; þaó slakn-
aði á vafningsviðnum, er hann þornaði
og losnuðu svo steinarnir. Tasadæarnir
hirtu líka litt um verkfærin.
Er við höfðum verið viku í skóginum
kom það til tals, sem við höfðum frétt þá
fyrir tveim dögum, að flokkur sjónvarps-