Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1979, Qupperneq 4

J jf í 4 r :#r.i 4t I i a ' | a
Rafeindatæknin gerir nútíma Þotuflug auðvelt
og öruggt og svarar uatanaðkomandi áhrifum
margfalt fyrr en mannleg hugsun gæti gert.
viö New York og Heathrow-flugvallar
viö London. Þetta flug tekur 6 klst.
og 53 mín.
Vegalengdin er 3456 enskar mílur
eöa 5560,7 km. Um borö eru 373
farþegar, þar af 30 á sérstöku fyrsta
farrými. Auk farangurs þeirra eru
einnig um 9 tonn af vörum og pósti.
Til eru nokkrar gerðir af 747 meö
hámarks flugtaksgetu frá 660 þús. til
775 þús. enskra punda. í þessari
ferö okkar til London er vélin
670.381 pund, en þar af eru 208.100
pund (117 þús. lítrar) flugeldsneyti af
gerðinni A—1.
747 — vélin mun nota sem svarar
3.374 lítrum, til þess aðeins aö ræsa
hreyflana og aka á brautarendann til
aö bíöa flugtaks. Áætluö eldsneytis-
notkun í fluginu sjálfu, skv. tölvuút-
reikningi, eru 89.195 lítrar, en þá eru
eftir í geymunum 24.373 lítrar, þegar
komið er til London. Ef
Heathrow-völlur er lokaður vegna
þoku, getur vélin sveimað yfir, unz
þokunni léttir, eöa flogið til einhvers
annars lendingarstaðar á megin-
landinu.
Meöferö eldsneytisins er afar
mikilvægt atriöi, þegar betur er aö
gáö, þaö er ekki aðeins dýrt í
innkaupi, heldur er það líka dýrt í
meöförum. T.d. fer eitt gallon af
fimm í geymunum til þess aö bera
hin fjögur. Viö sjáum strax hvaöa
afleiöingar þaö getur haft, aö setja of
lítið eldsneyti á geymana. Vélin getur
þurft aö millilenda meö öllum þeim
aukakostnaöi, sem því fylgir, auk
minna öryggis.
Hins vegar, ef óþarflega mikiö
eldsneyti er sett á, þá fer stór hluti
þess í þaö eitt aö bera umframelds-
neytiö sjálft.
Viö skulum nú líta á áhöfnina í
stjórnklefanum. Flugstjórnin er mað-
ur með langan starfstíma aö baki og
hefur skilað yfir 20.000 flugtímum í
farþegaflugi, þar af um helmingi í
þotuflugi. Flugmaöurinn hefur skilaö
yfir eöa um 10.000 flugtímum og
vélstjórinn 14.000 tímum.
Allir veröa þeir aö undir-
gangast stranga
læknisskoðun
þrisvar á ári:
aðstoðar
flugmaður
o>í flugvélstjóri
á Boeing 747 fara
yfir stjórntæki áður en
lagt er í Atlantshafsflug.
jlbbi mrnmr
Reyndu aö ímynda þér, aö 500
olíutunnum sé staflað á blettinn fyrir
framan húsiö þitt. Samtals 95 þús-
und lítrar og dygði til að hita upp
meðalstórt hús í Norður-Ameríku
eöa Noröur-Ameríku eöa Norð-
ur-Evrópu í 15 ár!
Á hinn bóginn, ef um væri aö ræða
hreint flugbensín, sem auðvitað er
mun orkumeira, væri þetta mátulegt
magn til að fljúga Boeng 747 risa-
þotu aöra leiðina yfir Atlanzhafiö!
Reyndu nú aö ímynda þér sjálfan
þig í flugstjórnarklefanum á 747 og
hugsaðu þér, aö þú eigir aö ráða yfir
öllu þessu eldsneyti, auk hundruöa
annara atriða í stjórn- og tækjabún-
aöi, sem þarf til þess aö fljúga
þessari risaþotu um himinhvolfiö.
Óteljandi minnislistar, sem fara þarf
yfir, veöurkort, sem líta út eins og
egypzkt myndletur, eldsneytisút-
reikningar, þungi og jafnvægi, loft-
skeytatæki, meö ýmis konar tíöni-
svið, veöur-radar, Ijósmerki, suö,
hringingar og önnur merki frá 21
mismunandi aðvörunarkerfum, flókin
loftsiglingatæki, hitastig útblásturs-
lofts frá fjórum þotuhreyflum, sem
hver um sig gefur 45000 punda
þrýsting, aksturshraði á flugbraut-
inni, snúningshraði hreyfla, rishraöi
vélarinnar, flughraöi, aöflugshraöi,
lendingarhraöi, — svo fátt eitt sé
nefnt.
Þetta er aðeins sýnishorn af öllu
því sem flugstjóri, aöstoðarflugstjóri
og vélstjóri á 747 veröa að muna í
byrjun hverrar flugferðar, í feröinni
sjálfri og viö komu til áfangastaðar.
Hugsaöu um þetta, þegar þú, í
næsta flugi þínu, ferð að hafa
áhyggjur af því hvort flugfreyjan
muni nú gleyma aö setja sítrónu í
næsta vodkaglasið þitt eöa ekki
Viðskiptaflug (hér nefnt svo, til
aðgreiningar frá hernaöarflugi) er
krefjandi og nákvæmt í allri fram-
kvæmd. Stjórnendur farþegaþotu er
meira en „bara“ flugmenn. Þetta eru
velmenntaðir og reyndir menn á
sérstöku og háþróuðu tæknisviði.
Sviöi, sem nær yfir allt frá tölvubún-
aði til ótal mæla, vísa, rofa, aö-
vörunarljósa, rafeindarása og öörum
tækniundrum, sem fram hafa komið
til að gera það kleift að flytja farþega
og vörur til allra heimshorna á
áhrifamesta og öruggasta hátt, sem
enn er til. Hvað síöara atriöiö snertir
— öryggiö, — þá situr þaö í fyrirrúmi
fyrir öllu.
Hversu gaman heföi þaö ekki
veriö, ef bræöurnir Orville og Wilbur
Wright sem minnst er hér í annarri
grein, heföu getaö veriö viðstaddir, í
október 1958, þegar fyrsta farþega-
þotan þaut yfir Atlanshafið og hóf
þar meö hinar reglubundnu feröir
milli Ameríku og Evrópu, sem staöiö
hafa æ síðan.
Síöan þá hafa farþega- og flutn-
ingaþotur hins vestræna heims oröiö
yfir 3500. Áriö 1977 flutti þessi
flugfloti 475 milljónir farþega og 7,2
milljónir tonna af vörum og pósti.
En nú um þessar mundir eru
þessir gömlu flugjálkar, Boeng 707
og Douglas DC—8 aö víkja fyrir
risunum: 747, McDonnell-Douglas
DC—10, Lockheed L—1011 og
Fransk- Þýzku vélinni A—300
Airbus. Og tveggja-hljóöhraða þotan
Concord er að reyna að koma sér á
framfæri. Augljóst er aö sífellt hraö-
fleygari vélar munu koma fram,
vélar, sem fljúga með hraöa, sem
táknaöur er meö oröum eins og
„supersonic" og „hypersonic" og
endar það sennilega með „geim-
skutlunni“ frægu, sem vísindamenn
(a.m.k. þeir bjartsýnu) segja aö muni
einn góöan veöurdag veröa í reglu-
legu áætlunarflugi milli jaröar og
stööva útí geimnum, 22.300 mílur í
burtu og, nú, hver veit hvaö svo
tekur viö?
En eitt er víst: Orville og Wilbur
hefðu orðið hreyknir.
Reyndu nú einnig aö ímynda þér
smástund, aö þú sitjir fyrir aftan
þriggja manna áhöfn 747 og horfir
yfir öxl þeirra og fylgist meö þeim
t.d. í flugferð milli
Kennedyflugvallar
Litið inn í stjórnklefa nútfma farþegaþotu.