Lesbók Morgunblaðsins - 25.10.1980, Blaðsíða 11

Fagurt er initt kœrci Kisuland síðasti hluti
sagt var frá í upphafi, voru Kislendingar
nútímamanneskjur, sem höföu brennandi
áhuga á aö koma sér upp allri þeirri
aðstööu á sínu nýja landi, sem hinn
menntaöi heimur býr viö á þessum
tímum, svo aö þaö verður alltof langt mál
að telja upp hér allt sem rætt var um og
unnið aö. Enda geta lesendur sjálfir
auðveldlega gert sér þaö í hugarlund.
Eitt atriöi vil ég þó drepa á til viðbótar,
sem varð mikið mál og gagnlegt fyrir
Kislendinga aö velta fyrir sér. Kveikjan
aö því var þessi spurning: Hvaöan eiga
Kislendingar aö fá fé til allra þessara
framkvæmda? Börnin voru fljót að svara
því: Þeir verða aö borga skatta.
Var nú tekið til viö að semja skattalög
og átti allt aö vera sanngjarnt, allir áttu
að borga jafnt! Þaö hlýtur að veröa mjög
sanngjarnt, sagöi kennarinn, allir jafnir.
Sá sem á 100 kindur lætur eina og sá
sem á eina kind lætur líka eina, allir jafnt!
Þaö kom skrítinn svipur á börnin og þeim
leist hreint ekki lengur á þessa skiptingu
gjalda til kislenska ríkisins. Eftir miklar
og merkilegar umræöur um þessi mál,
varð úr að það þótti heppilegast aö fara
eftir tekjum manna, eignum, skuldum,
fjölda í heimili og svo heilsufari. Ákveðið
var, aö landsmenn teldu fram til skatts
og gerðu öll börnin í bekknum sína eigin
skattaskýrslu. Þegar sá hugsanlegi
möguleiki kom upp, aö einhver teldi
rangt fram til að komast hjá að borga
eins mikið, og hvaöa afleiðingar það
heföi fyrir aðra skattgreiðendur, vakti
þaö almenna hneykslan og jafnvel reiði
og voru Kislendingar ákveönir í að taka
mjög hart á slíku broti.
Þessi fyrsta tilraun mín í að kenna á
þennan hátt tók 2 vetur, eins og áður er
sagt, en sá tími hefði mátt vera miklu
lengri, eins og gefur að skilja, eru svona
verkefni aldrei fullunnin, alltaf bætist nýtt
og nýtt við og hvert lítiö frækorn skýtur
óteljandi rótum.
Einna vinnubragða á ég ógetið, sem
settu mjög svip sinn á seinna árið, og fór
fram í formi heimavinnu, sem kennarinn
fór svo yfir jafnóðum.
Eins og allir vita, er mjög erfitt að gera
svo öllum líki, foreldrum og börnum, í
sambandi við, hvað sett er fyrir heima,
eða hvort það skuli yfirleitt gert. Mér datt
í hug að fara meðalveg, bjóða þeim sem
vildu vinna heima um Kisuland að gera
það þegar þau vildu og eftir sinni getu og
löngun. Þau, sem vildu vera með, fengu
sér bók. í hana skrifuöu þau, prentuðu
eöa teiknuðu hitt og þetta viðkomandi
því sem var á dagskrá hverju sinni í
skólanum. Höfðu þau alveg frjálsar
hendur. Sumir teiknuðu aðeins mynd eða
klipptu hana út úr einhverju myndablaði
og límdu hana inn og skrifuðu eitt orð
undir hana til skýringar. Aðrir skrifuöu frá
eigin brjósti um efnið, enn aðrir urðu sér
úti um bækur um efnið eða fengu
upplýsingar hjá foreldrum eða öðrum
aðstandendum og skráðu þær.
Taldi ég þetta góöan undirbúning í að
leita upplýsinga og heimilda, nokkuð,
sem reynist mörgum afar erfitt seinna í
námi. Einnig gat þetta æft börnin í að
velja og hafna efni, vinna aöalatriði úr
miklu efni og síðast en ekki síst gátu
þessi vinnubrögð æft þau í að tjá sig
skriflega. Ég vil taka það fram að þegar
ég las yfir þessar ritgerðir leiðrétti ég
þær aldrei, hvorki ritvillur né klaufalegt
mál. Taldi ég það alls ekki tímabært á
þessu stigi málsins, fannst sem það
myndi vera eins og að slá á útrétta,
leitandi hönd eða troða niður veikan
gróður. Ég notaði annan tíma til að
íeiðbeina í þeim efnum. Margir sem sáu
þessar vinnubækur barnanna sögðu:
Þetta hefur barnið ekki gert sjálft, þessu
barni hefur verið hjálpaö. Lá næstum
stundum í tóninum, að barniö hefði
svindlað á prófi með aöstoö kennarans.
Viö þessum athugasemdum hafði ég
Skattstjóri Kisulands gætir ríkis-
kassans vel.
jafnan þessi svör: Má ekki hver sem er
miðla fróðleik? Er betra að þetta komi
eingöngu frá kennaranum? Er ekki gott,
ef fullorðna fólkiö heima gefur sér tíma til
að ræða í alvöru um mikilsverða hluti við
barnið sitt, rétt eins og gert var á
heimilunum hér áður, þegar fólk mátti
vera að því að tala við börn.
Sumir höfðu orð á því, að ég væri að
seilast of langt, kenna upp fyrir aldurinn,
myndi taka eitthvað af næsta kennara,
börnin myndu kunna of margt. Þessu er
ég ósammála, ég tel mig ekki seilast upp
með þessum kennslumáta heldur til
hliðanna, breikka grunninn undir framtíð-
arnámið en ekki láta yfirbygginguna sitja
fyrir.
Ég tel mig vera að reyna að þjálfa
hugsun og skilning, fremur en að kenna
staöreyndir, en þær hljóta óhjákvæmi-
lega að fylgja með.
Fólk hefur líka sagt við mig: Svona er
ekki hægt aö kenna nema afburðabörn-
um. Þetta er alrangt. Séu börnin hæg-
fara, þokast verkefnið aðeins hægar
áfram og ristir ekki eins djúpt. Vanur
kennari finnur fljótt, hversu langt má
ganga hverju sinni, hann finnur það strax
á áhuga barnanna. Sé verkefnið of
þungt, eða borið fyrir börnin á of
fullorðinslegan máta, hafna börnin því
algjörlega. Á þetta auðvitað við í hvaða
námi sem er.
Einnig hefur verið sagt við mig: Ekki
taka nú öll börnin jafn virkan þátt í þessu.
Sum þeirra hljóta að vera utanveltu.
Við því segi ég þetta: Er til námsefni,
þar sem yfir 30 börn á öllum stigum
greindar og þroska, taka jafnan þátt, tjá
sig jafn mikið eða komast aö með allt
sem þeim liggur á hjarta? Það heid ég aö
verði vandfundið. En þegar þau, sem
minna hafa til málanna aö leggja, eða eru
feimnari við aö tjá sig, hlusta á af miklum
áhuga og vilja með gleði vera með í öllu
sem stungið er upp á, þá held ég að
eitthvað hljóti að vinnast, einnig hjá
þeim.
Þarna er gullið tækifæri til að reyna að
jafna aðstöðu barnanna sem svo mis-
jafnlega mikið hefur verið talað við
heima. Hins vegar má alls ekki reikna
með að þaö sem sáð var í dag beri ávöxt
á morgun. Ef til vill kemur það, sem hér
var verið að reyna að gera, aldrei upp á
yfirboröið, veröur aldrei mælt í einkunn-
um, eöa hægt að leggja á það námsmat.
En verum minnug þess, að svó ótalmargt
þroskavænlegt verður aldrei á þær
vogarskálar lagt.
Kennarar út um allt land eru stöðugt
að fá nýjar hugmyndir og vinna margir
hverjir mjög skapandi starf, en segja lítið
frá því.
Ekki veit ég hver ástæðan er, líklega er
það af hógværð. En við eigum ekki að
loka þessar hugmyndir inni, við eigum að
bera þær á torg, leggja þær undir dóm
annarra kennara, foreldra og allra
áhugamanna um þessi mál, koma af stað
umræöum um þetta á almennum grund-
velli.
Hver veit nema við berum þá gæfu til
þess í sameiningu að gefa börnum
þessarar þjóöar heilladrjúgt veganesti út
í lífiö.
Að ofan t.v.: Eftir
að búið var að
líma á búninginn
skraut, sem klippt
hafði verið út úr
öðru efni, fékk
hver Kislendingur
að sauma einn
saum á vél. Til
hægri: Þjóöbún-
ingurinn teiknaö-
ur á efnið með
taukrít. Aö neðan
t.v.: Þjóöbúning-
urinn sniöinn. Til
hægri: Kislenski
fáninn negldur á
prik.