Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1981, Blaðsíða 4

Hryggir og neðanjaröarsléttur í Atlantshafinu. Greinilega
sést hvernig Puerto Rico-hryggurinn endar skyndilega
(merktur nr. 9) og einnig er sýnd staösetning skálanna
tveggja (merktar meö brotalínum).
Hinar óvenjulegu brautir smástirnanna
Amors og Adonis.
Hugsanlegt útlit Atlantis (1:10.000.000).
Dynkurinn hefur fundist
um allan heim
Skínandi, banvæn brot heföu svo
fallið frá hinu logandi flykki og grafiö
gíga í suðausturhluta Bandaríkjanna.
Meginhlutinn hélt þó, aö því er virðist,
áfram á ógnarhraða skáhallt til jarðar,
en sprakk í tvö stykki, hvort um sig
1.000.000.000.000 (1012) smálestir að
þyngd. Báðir hlutarnir lentu svo í hafinu
og orsökuöu fjallháar flóðöldur (e.t.v.
svo sem 400—800 m háar), sem sópuöu
strendurnar og þurrkuðu þar út merki
um mannavistir fyrir flóö.
Hið glóandi smástirni hlýtur aö hafa
sést um allan heim og dynkurinn, er
brotin féliu, sömuleiðis fundist.
Enn þann dag í dag höfum við lýsingar
sjónarvotta og vitna að atburöunum.
T.d. lýsir hiö dularfulla rit Maya-indíán-
aðdráttarafli jaröar. Það sem bjargaöi
jaröarbúum (og Adonis) þá var hraði
smástirnisins, sem geröi því kleift að
losa sig úr helgreipum jarðarinnar.
Jaröarbúar voru ekki eins heppnir fyrir
11 þús. árum, þegar annað smástirni úr
sama hópi nálgaðist jörðina of mikið.
Þjóðverjinn Otto Muck lýsir komu
þess svo: „Smástirnið hlýtur að hafa
komið inn í vetnislag lofthjúpsins á
a.m.k. 15—20 km hraða á sek. (hraöi
miöaöur við jörö), á braut sem skar
braut jaröar meö 30° horni. í u.þ.b. 400
km hæð varð það umvafiö rauðri birtu
vetnisljóss. Því heitara sem smástirnið
varð, þeim mun hvítari og skærari varð
birtan, sem það gaf frá sér. Gashali þess
varö gífurlega langur. Þessi banvæni
þrumufleygur hlýtur að hafa lostið ógur-
legra höggi en nokkur halastjarna hugs-
anlega gat gert og í Ijósglampa, sem lét
sólarljósiö blikna. Augu sem sáu þetta,
heföu orðiö varanlega blind. Hitastigið á
yfirboröi hans (þrumufleygsins) að fram-
an þar sem hann varð fyrir mestri
loftmótstööu og hitnaði þess vegna
mest, hefði fariö yfir 20 þús. °C. Birta
hans hefði verið 20—100 sinnum birta
sólarinnar. Lofttegundirnar sem þeyttust
aftur frá honum, mundu hafa aukið á
stórkostlega ásýnd þessa logandi risa.
Þegar hann hefur komiö inn í köfnunar-
efnislagið og þotiö gegnum lægstu og
þéttustu hluta lofthjúþsins, varð hitinn
og þrýstingurinn svo mikill að hann
sþrakk.“ (Atlantis from Legend to Disco-
very.)
anna, Chilam Balam, atburðunum svo:
(Takið sérstaklega eftir tímaröðinni, —
fyrst sést Ormurinn á himni, svo fellur
hann í hafið og loks verður svo flóð.)
„Þetta geröist þegar jörðin byrjaöi að
vakna. Enginn vissi hvaö koma skyldi.
Eldlegt regn féll, aska féll, klettar og tré
féllu til jaröar. Hann braut tré og kletta
sundur ... Og Ormurinn mikli var
togaður niður af himninum (af aðdráttar-
afli jarðar?) . .. og húð og stykki úr
beinum hans féllu niður á jörðina,... og
örvar lustu munaöarlausa og gamla,
ekkjumenn og ekkjur, sem voru á lífi, en
höfðu þó ekki styrk til að lifa (þeir sem
ekki gátu komiö sér í var?). Og þau voru
grafin á sandi þakinni ströndinni. Svo
reis vatniö upp í hræöilegt flóð. Og meö
Orminum mikla hrundi himinninn og
þurrlendið sökk niður í hafið ..
(Chilam Balam, 5. kapítuli, mín eigin
þýðing úr ensku.)
Forn-Grikkir áttu líka lýsingu á þess-
um ógnvænlega atburöi, þótt útgáfa
þeirra notaöi aðra líkingu en orm. Þar á
ég við söguna um Phaéthon, son
Heliosar sólguös, sem var leyft eftir
þrábeiðni að aka sólvagni föður síns
(sem hafði þann starfa að aka sólinni yfir
himininn á hverjum degi). Hann réði ekki
viö hestana og fór því of nálægt jörðinni
og brenndi helming hennar. Seifur,
æðsti guö, sá hvað fram fór og skaut
hann niður með eldingu, þannig að hann
féll í hafiö.
Miðgarösormur heggur
Mér kom í hug nýlega, aö við þyrftum
ekki að lesa lýsingar annarra fornþjóða
af þessum hörmungum, því viö íslend-
ingar eigum, að því er virðist, sjálfir
frásögn af sömu atburöum, þar sem er
Völuspá í Eddukvæöum.
Vart er hægt aö hugsa sér nákvæmari
og skýrari líkingu en í Völuspá, er hún
segir frá smástirninu. Eins og í arfsögn
indíánanna er því lýst sem ormi (Mið-
garösormi), sem hringar sig um jörðina
og bítur í hala sinn. Er hægt að finna
betri lýsingu á smástirni þar sem það
hringar sig á braut sinni utan um jöröina
(og sólina og innstu pláneturnar)? Svo
slettir Miögarðsormur allt í einu hala
sínum, gín yfir jöröina og heggur.
Gín loft yfir
lindi jaröar
Gapa ýgs kjaftar
orms í hæöum
(lindi jaröar: mittisband jaröar: Miögarösormur,
sem hringar sig utan um jörðina)
(56. vísa Völuspár, fyrri hluti)
T.v. Andlitsmynd úr
Majahofi í Mið-
Ameríku. Berið and-
litsfallið saman viö
myndína af ungum
Baska frá Noröur- ,
Spáni, en því hefur '
verið haldið fram, aö
Baskar séu einmitt
afkomendur hinna
fornu Atlantisbúa.
Grjótbjörg gnata
en gífur rata
troöa halir helveg
en himinn klofnar
(gífur rata: tröll hrasa)
(52. vísa Völuspár, síðari hluti)
Sól tér sortna
sígur fold í mar
hverfa af himni
heiðar stjörnur
Geisar eimi
við aldurnara
leikur hár hiti
við hímin sjálfan
(eimi: eldur)
(aldurnari: Heimstréö)
(58. vísa Völuspár)