Lesbók Morgunblaðsins - 03.10.1981, Blaðsíða 13

Sambúðarform
Afturhvarf til
hjónabandsins og
gamalla giftingarsiða
Eftir nokkurra ára tilraunir meö sambúöarform, er tilhneigingin í
Danmörku sú, aö ungt fólk leitar aftur til þess er var í tíö afa og ömmu og
rómantísk kirkjubrúökaup færast í vöxt.
Af tilefni nokkurra íburöarmikilla
danskra brúökaupa sagöi m.a. í leiöara í
Berlingske Tidende: ...aö nú væri veriö
aö hefja til viröingar á ný þjóöfélagshætti,
sem lagöir heföu verið niöur á síöustu
áratugum." Og áfram var haldiö: „Tryggö
er býsna þægileg, þegar lengra líður og
þessi hefðbundna stofnun er afskaplega
hagnýt. Þaö er indælt og elskulegt aö hafa
pappír upp á málin.“
Oft er sagt, aö „þaö sem gerist í
Bandaríkjunum, gerist í Danmörku fimm
árum síðar". Satt er þaö, aö margir siðir og
lífsvenjur berast nú á tímum hingaö yfir
Atlantshafiö. Þaö eru Bandaríkin, „fyrir-
heitna landið“, sem er fyrirmynd og mótar
einkum venjur, hegöun og hugsunarhátt
æskunnar. Annað mál er, hvort öllum fellur
þaö í geö.
Ef til vill er óhætt að halda því fram, aö
góöa. gamla brúökaupiö og hjónabandiö
veröi algengt aftur í Danmörku „eftir fimm
ár“ og pergamentsvottorð komi í staö
pappírsleysisins nú. Nú hljóma kirkjuklukk-
ur við brúökaupin eins og hjá foreldrunum
og afa og ömmu. Þetta mun vekja mikla
furöu hjá þeim, sem höfðu slegiö striki yfir
„þetta heimskulega fyrirtæki" og skellihleg-
iö aö þeim, sem tóku kirkjubrúökaup fram
yfir borgaralega vígslu — eöa tóku bara
saman eftir aö 'hafa hist á kaffihúsinu á
horninu.
í Bandaríkjunum segja menn, aö aftur-
hvarf til gömlu brúökaups- og giftingarsiö-
anna hafi hafist fyrir alvöru fyrir fjórum til
fimm árum og gerist stööugt í ríkara mæli.
Afneitun brúðkaups og hjónabands leið hjá
um leið og uppreisn æskunnar í lok
sjöunda áratugarins. Nú tíðkast að fram-
kvæma hluti, sem fólk heföi frekar dottið
niöur dautt en látiö sér til hugar koma aö
framkvæma fyrir 10 árum.
Hvaö er það annars, sem er nú í tísku í
þessum efnum?
Fólk sest niður og kemur sér saman um
brúökaupsdag. Fer út og kaupir hringi. Fer
til kirkjuvaröarins og pantar brúökaup.
Brúöurin klæðist hvítu, þó aö hún hafi
„verið í Hrísey“ um nokkurt skeiö og sé
langt frá því aö vera jómfrú. Og þaö versta
af öllu er — nú hlæja margir — aö nú er í
hátísku aö safna til búsins, kaupa tíman-
lega þaö sem þörf er fyrir og er svo
hræðilega dýrt ef á aö kaupa allt í einu.
í ameríska tímaritinu „Modern Bride", er
sagt, að 75% gifti sig nú í kirkjum,
sýnagógum, moskum o.s.frv. Og í þrem af
fjórum brúðkaupum séu brúöarmeyjar og
sveinar, 7 aö meöaltali. 90% halda veislu
aö vígslu lokinni og meöalkostnaöurinn er
1.148 dalir (8.545 ísl. krónur). Aftur er í
tísku aö fara í brúðkaupsferö — þaö er aö
segja ekki beint heim í eins eöa tveggja
herbergja íbúðina, sem algengust er fyrstu
árin — og þessir hveitibrauösdagar kosta
aö jafnaði 720 dali (5.359 ísl. krónur).
Gleymdum viö einhverju? Jú. Vinsælustu
brúðkaupsmánuöirnir eru júní og ágúst, en
þá eru haldin flest brúökaupin.
Svo aftur sé vikiö aö hvíta brúöarkjóin-
um, þá er brúðurin ekki sú eina, sem er
hátíölega klædd. Alltaf klæöast fleiri og
fleiri brúögumar í kjól og hvítt, aðrir kjósa
smóking og nokkrir „sjakket“. Eigi maöur
ekki slíka múnderingu er hægt aö fá hana
lánaöa eöa leigða. En víkjum aftur aö
brúöarkjólnum. Meöalverö hans í Banda-
ríkjunum er nú 243 dollarar (1.806 ísl.
krónur).
Þetta tímarjt „Modern Bride“ er ekki
séramerískt vinsældarit um slík efni. í
Frakklandi er gefið út stórt og vandað
tímarit „Mariage", sem hefur oröiö sölu-
hæst tímarita — enda þótt þaö kosti heila
20 franka (26 ísl. krónur). Þar er fjallaö á
síöu eftir síöu um hæfan klæðnað brúö-
hjónanna og fallegar litmyndir í tugatali
prýöa blööin og sýna nýjustu tísku í
brúöarkjólum og klæönaöl brúögumans í
viðeigandi stíl. Birtir eru listar yfir þá
búshluti, sem safna skal og hvaöa gjöfum
skal óskaö eftir og tilvonandi brúöhjón
hjálpast aö viö að útbúa heimilið og eru
strax minnt á tilvonandi afleiöingar' af
þessu öllu: börnin. Þaö er orðið afar
vinsælt aö gifta sig í Frakklandi.
Hverjar eru sálfræöilegar skýringar á
þessu afturhvarfi til siðvenjanna, til hjóna-
bandsins. Amerískur sálfræöingur segir:
„Ungt fólk er mjög hrifið af sjálfri
athöfninni. Þarna er nokkuö, sem er
hátíölegt og skrautlegt, allt ööruvísi en
hversdagsleikinn. Fólk vill með þessu
skapa sér ævarandi minningar. Og hjóna-
bandiö þýöir meiri festu og öryggi í
brjálaðri veröld — þótt framtíöin leiði í Ijós
hjá mörgum, að þannig er því nú samt ekki
varið. En meöan á brúökaupsundirbún-
ingnum stendur er fólk þess fullvíst aö þaö
er að gera þaö besta, það rétta og í sjálfu
sér hefur þaö mikla þýðingu fyrir komandi
samlíf."
Auövitaö þekkjum viö hér í Danmörku
hugtakiö séreign, sem þýöir þaö, aö eftir
hjónavígsluna á hvort fyrir sig áfram og sér
þær eignir, sem þaö flutti meö sér,
skilgreindar og staöfestar meö undirskrift.
Núna eru skýrir og greinilegir hjóna-
bandssamningar vinsælir í Bandaríkjunum.
Slíkir samningar eru ákaflega raunsæir og
viöskiptalegir og í þeim er ekki einungis
fjallaö um jarönesk gull og gæöi, sem fólk
flytur meö sér í hjónabandið, heldur er
kveöiö á um framtíðartekjuöflun hvors
hjónanna sem vera skal og ennfremur er
stundum ákveöiö hverjar séu skyldur og
réttindi aöilanna og tekið fram, hvor aöilinn
skuli sjá um hin eöa þessi útgjöldin og
hvort eigi aö taka aö sér aö Ijúka skuld,
sem fyrir hendi kann aö vera.
Til aö foröast heimiliserjur í framtíöinni,
er heimilisstörfunum jafnaö niöur í smæstu
atriðum, svo aö ekkert komi nú á óvart.
Ekki er heldur óalgengt, að tekiö sé fram
hvort um barneignir eigi aö vera aö ræöa.
Samningur getur t.d. hljóöað á þessa
leiö:
„Aðilar eru sammála um aö hjónabandið
skuli vera barnlaust, nema því aðeins aö
þeir hafi komiö sér saman um afkvæmi
minnst 18 mánuðum áöur en hætt er
notkun getnaðarvarna og sé þetta sett
fram skriflega og undirskrifaö í votta
viðurvist."
Einnig er algengt, aö fjallaö sé um
dapurlegan, en þó mögulegan endi hjú-
skaparins, komi til þess aö parið skilji.
Hægt er aö fastákveöa ákvaröanir og
ákvæöi í stóru og smáu meðan aðilar eru
góðir vinir og þeir geta þá kannski haldiö
áfram aö vera góöir vinir, þegar þeir búa
ekki lengur saman.
Lögfræöingur, sem hefur gerð slíkra
hjúskaparsamninga fyrir lifibrauö — en
starfsbræður hans flykkjast nú fram á
þennan vettvang — segir: „Mín reynsla er
sú, að því smámunasamari, sem samning-
urinn er — og gleymið ekki aö hann er
geröur í samráöi viö báöa aöila og engu
skotiö undan — því betra verður hjóna-
bandið og endingarmöguleikar þess. Bæöi
vita nákvæmlega til hvers er ætlast af þeim
og þaö er beggja gróöi aö fara nákvæm-
lega eftir þeim reglum, sem á pappírana
eru settar og hafa veriö undirskrifaöar af
báöum, sem hafa fengið hvort sitt eintak af
skjalinu. Litlar líkur eru á aö eitthvað óvænt
komi upp á — og þarafleiöandi litlar líkur á
rifrildi.
(AMÞ þýddi)
13