Lesbók Morgunblaðsins - 05.06.1982, Blaðsíða 8

I
Eina evrópulerkiö, sem er til frá fyrstu árum skógræktarinnar. Aftan við þaó er síberíulerki, plantaó 1922. Myndin er
tekin 1960.
Stofnar blágrenisins í Mörkinni á Hallormsstaö. Trjánum plantaö 1!
lendi og allhátt til fjalla víða um Evrópu.
Blæöspin í Grundarstööinni er vafalítið
komin frá Jótlandi, en hvaöan úr landinu
veit enginn, og er þetta undantekning frá
reglunni.
Af bréfum má ráða, að broddfurufræi
var safnaö í Colorado að beiöni Rafns fyrir
og eftir aidamótin. Var það tekið í meira en
3000 metra hæð yfir sjó. Hann fékk einnig
blágrenifræ og fjallaþinsfræ af þessum
sömu slóðum, en engar upplýsingar eru um
það, úr hvaða hæð fræiö kom. Af þrifum
trjánna mætti ætla að blágreniö hafi veriö
sótt í svipaöa hæð og broddfuran, en þin-
fræið tekið nokkru neðar. Lindifurufræið ér
frá fjöllum sunnan Omsk, þar sem Kírgisar
söfnuðu því að beiðni Dana, sem þar bjó,
en ekki er getið um, hve hátt þaö var sótt í
fjöllin. Fjallafurufræi hefur vafalaust verið
safnað á Jótlandi, þar sem hún hefur verið
ræktuð frá 1798 víðsvegar um land allt.
Fjallafuran kom til Jótlands sunnan úr
Alpafjöllum á sínum tíma, en meira vita
menn ekki. Bergfurufræið mun hinsvegar
hafa komið frá Noregi því að sú tegund
kom ekki til Danmerkur fyrr en 1886. Aftur
á móti fengu Norðmenn hana miklu fyrr, og
kom fræið frá Pyreneafjöllum, þar sem því
var safnað hátt yfir sjó. Þetta er í stuttu
máli allt sem við vitum um uppruna elstu
innfluttu trjánna hér á landi. Ómögulegt
hefur reynst aö henda reiður á því, hvaðan
þau fáu rauðgrenitré og þær fáu skógarfur-
ur, sem til eru á Hallormsstað frá þessum
árum, eru komin. Um hiö eina evrópulerki,
sem til er á sama stað, vitum við ekki ann-
að en að fræið hafi verið „alpint“, sem þýð-
ir varla annað en að fræinu hafi verið safn-
að nokkuð hátt til fjalla, og mun þaö komiö
frá Austurríki eða Sviss.
í raun og veru er þaö ósköp eðlilegt að
háfjallategundir skuli hafa reynst best af
öllum þeim fjölda tegunda, sem sáð var til
og fluttar voru til landsins á þessu tímabili.
Og þaö er heldur engin furða, aö trén hafi
tekið bestum þrifum á Hallormsstaö.
í háfjöllum meginlanda eru sumur stutt
og hitamismunur dags og pðetur getur orö-
ið feikna mikill. Vaxtártíminn er víða
skemmri en 90 dagar, /og sums staðar er
hætta á næturfrostumTÍjttum mánuðum
árs þar sem broddfura og blágreni vaxa
hæst yfir sjó. Þessu svipar hvaö mest til
veðurfars á Héraði eystra þótt miðbik
sumars sé án næsturfrosta. Lengd vaxtar-
tíma er sennilega milli 90 og 100 dagar og
hitasveiflur milli dags og nætur geta verið
mjög miklar.
Þá má og minna á þá staðreynd, aö
háfjallatré vaxa fremur hægt frá ári til árs,
og margar tegundanna eru lengi að vaxa úr
grasi. Fjallafura er ein 10 til 15 ár að búa
um sig eftir gróöursetningu og vex þá
nauðalítið, en eftir þaö tekur hún vaxtar-
8