Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1983, Page 11

RAI3I3
Frá því var sagt í Morgunblaðinu fyrir
skömmu að verið væri að gera markverðar
endurbætur á því „sjálfsþroskanámi“, sem
tíðkast hefur í íslenzkum skólum. Ungl-
ingarnir í Egilsstaða menntaskóla eiga að
stunda sjálfsþroskanám, segir í fréttinni,
heima á þriðjudögum og fimmtudögum. Með
þessu fá nemendur tvo samfellda daga i
sjálfsþroskanámi og eru ekki rifnir uppúr
því til að mæta í skólanum.
Sjálfsþroskanám hefur verið mjög ríkj-
anda stefna í uppeldis- og skólamálum und-
anfarna áratugi í mörgum löndum. Við ís-
lendingar vorum fljótir að tileinka okkur
þessa eftirstríðsstefnu. í 75 vélrituðum líp-
um er ekki hægt að gera þessari merku
uppeldis- og skólastefnu nein skil, en því
eyði ég þessum rabblínum á hana, að
draumur minn og margra annarra minna
jafnaldra frá æskuárunum er að rætast að
fullu á Egilsstöðum með sjálfsþroska-
heimanámi. Við bjuggum við kúgun við
lexíurnar heima ogyfirheyrslur í skólanum
og hrakfarir ógurlegar undir þessu kerfi.
Okkur dreymdi því sárt og heitt um sjálfs-
þroskanám heima, þó ekki væri nema hafa
eigin tíma til að stela rófu úr garði eða
harðfiski af hjalli, að ég nú ekki tali um
draum allra drauma, ef skólasystir hefði
fengist til að stunda með manni tveggja
manna sjálfsþroskanám á bak við skúr. Nú
eru möguleikar til sjálfsþroskanáms heima
vitaskuld miklu meiri.
í meginatriðum er sjálfsþroskanámi nú-
tímans þannig háttað, að barnið fær að
ráða sér sjálft íheimahúsum fram að sjö
ára aldri, en eftir það í skólum til tvítugs.
Þroska sinn og þekkingu á barnið og ungl-
ingurinn að öðlast með því að kenna sér
sem mest sjálft. Vinna sjálfstætt heitir það.
Af þessum sökum var slakað á kennslu í
mörgum skólum til að gefa nemendunum
meira tækifæri til sjálfsþroskanámsins og
alveg hætt að spyrja og fella en mæt-
ingarskyldan varð eftir úrgamla kerfinu og
líka voru kennararnir áfram í skólastofun-
um. Það virðist álit Egilsstaðamanna að
þessar leifar úr gamla kerfinu, mætingin í
skólann og kennari í horni skólastofunnar
verki truflandi á nemendur í sjálfsþroska-
námi og þeir fái meira næði til sjálfsþroska
heima. Þetta er trúlega til bóta í kerfinu.
Þrátt fyrir að sjálfsþroskanám hafi
reynzt mjög þægilegt börnum, unglingum,
foreldrum og ekki sízt kennurum og auk
þess atvinnuaukandi fyrir ýmsa, svo sem
sálfræðinga, uppeldisfræðinga, presta og
lögreglu, þá er íhaldið svo ríkt á þessu sviði
sem öðrum í mannskepnunni, að það er
langur vegur frá því að enn séu allir sáttir
við þetta kennsluform. Sérstaklega virðist
það ætla að loða lengi við foreldra að spyrja
börn sín, hvað þau læri í skólanum og for-
vitnast með spurningum um námsárangur-
inn.
í sjálfsþroskanámskerfinu er ekki, sem
fyrr segir, gert ráð fyrir spurningum utan-
aðkomandi aðila, heldur aðeins að nemand-
inn spyrji sig sjálfur, þar sem hann einn
veit, hvað hann hefur lært og hverju hann
getur svarað. Þegar nú nemandi í sjálfs-
þroskanámi svarar ekki spurningum ann-
arra manna, þá halda margir að hann hafi
ekkert lært.
Það er einkum fólk, sem hefur alizt upp
við gamla kerfið, þar sem nemandinn svo
gott sem bar þekkinguna utan á sér, hún lá
honum á tungu, hann gat bunað henni úr
sér. í sjálfsþroskanámi verður þekkingin
inngróin og stundum svo, að það losnar
aldrei um hana og ekki nokkur maður verð-
ur hennar var. Þessi ókostur við sjálfs-
þroskanámið veldur því að raddir þeirra
verða sífellt háværari, sem trúa þvístatt og
stöðugt, að sjálfsþroskanemandi um tvítugt
búi yfir álíka þekkingu eftir þrettán ár í
sjálfsþroskanámi og nemandi undir gamla
kerfinu eftir fjögur ár í barnaskóla.
Æsku-
draumur
rœtist
Bandaríkjamenn eru alltaf opnir uppá
gátt eins og allir vita og þeir liggja ekki á
því, sem við köllum viðkvæm mál.
Nú er farinn að berast til okkar í tíma-
ritum mikill gauragangur í foreldrum þar
vestra sem finnst á skorta í þekkingu barna
sinna eftir margra ára dýrt skólanám, en í
Bandaríkjunum vilja menn fá eitthvað
fyrir aurana sína og sætta sig ekki við að
kosta börn sín meir en áratug í skóla og fá
út eins ogfjögurra ára árangur.
Ég man að nefna tvær nýlegar greinar,
þar sem þessu frjálsa námsformi eftir-
stríðsáranna er borin illa sagan. Önnur
greinin er eftir Iandflótta Rússa, sem er
prófessor við bandarískan háskóla. Hann
segist hreinlega ekki getað ímyndað sér
aðra eins vanþekkingu eftir margra ára
skólagöngu og hann verði var við hjá
bandarískum unglingum. Hin greinin er
reyndar um bókmenntir en höfundar henn-
ar kemur þar að áður nefndu efni og segir
bandaríska unglinga ótalandi og óskrifandi
eftir unglinganámið (college). (Hann ætti
að vita, maðurinn, hvernigþetta er hjá
okkur.) Enn man ég að nefna grein í Time
um framtíðarmöguleika tölvunnar. Þar er
sjálfsþroskanámskerfinu í bandarískum
skólum sent svohljóðandi skeyti: „Að dómi
margra Bandaríkjamanna er námsárangur
í skólum orðinn lélegur og margir binda
vonir sínar við tölvuna til úrbóta.“ En
ánægjan ? Erhún ekki nokkurs virði og hún
ætti að fást í heimanámi í sjálfsþroska. Er
ekki öldungadeild við Egilsstaðaskóla?
Ásgeir Jakobsson
r _ .

Áslaug S. Jensdóttir, Núpi
FYRIRHEIT
Viltu ganga með mér um götuslóða
gamalla spora minna ?
Æskan á fyrirheit, ellin minningu
æviveg feðra sinna.
Á enginu er milt á maíkvöldum
mýrin vaknar af dvala.
Lyngið kom angandi undan snjónum.
Enn er kuldi til dala.
Á vorhimin bernskunnar birtu slær
um brekkurnar ofan við bæinn.
í hvamminum litla er kofinn minn.
Kveldsólin gyllir æginn.
Birkið í hlíðinni er byrjað að grænka
brumið er fagurt á greinum.
Neðan við túnið er hrossagaukshreiður.
/ hylnum er síli í leynum.
Glókollur litli — borgarbarn
íbjörtu augunum þínum
framtíðin boðar fagra sýn
á fornu slóðunum mínum.

HUGUR PRJÁLS
Undraveldi — hugarheimur manns -
hvar má spurn um endamörkin þín?
Enginn fjötur, lög til boðs né banns
byrgja flugi hugans víða sýn.
(
Þröstur J. Karlsson
ARIEL
Gef byr í segl
meiri byr í segl
Ariel
Á ferð til sólarlagsins heima
þar er landið Paradís
Árar svigna undan þungum tökum
Trumban kallar sífellt: meiri ferð
Hvar ertu loftsins förusveinn
sem fisi, feykir burtu trjám
Gef byr í segl
svo komumst við — í tæka tíð
inn í Paradís.
J
11
""\r