Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1986, Blaðsíða 7

kringum vörubílinn, þegar ég kom akandi
þar að, svo ég viðhafði ýtrustu aðgát, líka
þegar ég bakkaði. Ég hafði sett vel á mig,
hvar bömin stóðu, og þegar ég bakkaði,
horfði ég vitanlega gegnum afturrúðuna á
bílnum. Ég er á Ford-sendiferðabíl með
glugga á afturhurðinni. Ég hafði stöðvað
bílinn og var í þann veginn að snúa lyklinum
til þess að drepa á vélinni, þegar mér verður
litið út gangstéttarmegin og sá, að ég hafði
stöðvað bílinn rétt við brunahana. Það tæki
mig að vísu bara nokkrar mínútur að
skreppa upp í búðina og koma svo niður
aftur; en ég kunni samt ekki við þetta, steig
á bensínið og bakkaði einn metra í viðbót
og allt virtist líka vera í lagi.
Það var þá, sem það gerðist. Þetta í
draumnum á ég við. Alveg eins og í draumn-
um. Ég fann, að bíllinn fór yfir eitthvað,
og þar sem ég bakkaði í einni lotu var ekki
hægt að stanza. Samtímis heyrði ég vein í
barni. Það var veinið í draumnum. Það var
vein í bami, sem finnur til sámstu kvala,
og það breyttist í ægilcgt langdregið snörl.
Nú veit ég ekki, á hvem hátt ég á að lýsa
tilfinningum mínum. Ef til vill væri það
næst sanni, að ég hafi orðið að ísstólpa,
því ég gat mig ekki hreyft í nokkurn tíma.
Ég hafði klossbremsað um leið og aftur-
hjólið rann yfir líkamann, en þó ekki nægi-
lega fljótt til að stöðva hjólið, áður en það
var komið niður aftur hinum megin. Ég sat
þarna og gat ekki lyft fætinum af brems-
unni, né heldur losað hendurnar af stýris-
hjólinu. En þótt ég væri sem lamaður, var
ég lifandi innvortis. Það var eins og ég sykki
niður í hyldýpi, þar sem ég ekki gat hugsað
og aðhafst eitthvað samtímis. Ég veit ein-
ungis, að ég sat þarna altekinn skelfilegri
tilfinningu um allan líkamann. Ég hugsaði
um það, að ég hefði ekið yfir einhvern, vissi
hvernig það liti út, vissi um þjáningarnar.
Ég gerði mér grein fyrir því, hvað þetta
þýddi fyrir mig, fýrir atvinnubílstjóra, sem
gott orð fór af og hafði alla ævi gætt þess
til hins ýtrasta að láta ekki neitt slíkt ger-
ast. Ég sá fýrir hugskotssjónum mínum
aksturinn til sjúkrahússins, sá sjálfan mig
sitja og bíða frammi á ganginum á meðan
bamið væri til læknismeðferðar þama fyrir
innan, og ég sá fyrir mér yfirheyrslurnar
hjá lögreglunni. Ég sá fyrir mér útförina,
sá kistuna og sá augu foreldranna og mér
varð víst líka eitt andartak hugsað til Kvik-
myndastofnunarinnar, sem ekki myndi get-
að tekið þessa fréttamynd sína þann daginn,
og svo um vinnuna mína.
Ég veit ekki, hve lengi ég sat svona,
algjörlega dofinn eins og allur máttur væri
úr mér dreginn. Ef þú hefur nokkum tíma
fallið í yfirlið, herra dómari, þá veiztu, hvers
konar andstyggðartilfinningu maður fær í
allan skrokkinn og í munninn, þegar maður
kemur til sjálfs sín aftur.
Um það bil þannig varð mér við, því ég
sat svona með lokuð augu og leit niður í
hið ægilegasta víti, sem nokkur getur hugs-
að sér, það er að segja, þegar hann hefur
einmitt orðið saklausu barni að bana. Því
núna gat ég næstum ekki heyrt stunumar
þarna fýrir utan lengur. Ég sat ef til vill
svona í heila mínútu, kannski vom það
aðeins örfáar sekúndur. Ég veit það ekki.
Ég veit einungis, að þegar ég loksins fékk
máttinn til athafna aftur, þá reif ég upp
hurðina og hljóp út. Ég er viss um, að ég
var snjóhvítur í framan við tilhugsunina um
það, sem ég neyddist til að draga fram
undan bílnum.
Þú hefur heyrt þetta áður, herra dómari,
en gagnvart kviðdómnum vil ég gjaman
segja aftur frá því, hvað það var, sem ég
fann. í staðinn fyrir illa útleikinn barnslík-
ama lá strigapoki með einhveiju í undir
afturhjólinu. Síðar komst ég að því, að
pokinn var fullur af gömlum dagblöðum.
Auðvitað trúði ég í fyrstu ekki mínum
eigin augum og sú þakklætistilfmning, sem
steymdi um mig, þegar ég gerði mér ljóst,
að ég hafði ekki neitt mannslíf á samvisk-
unni var alveg ólýsanleg. Mér létti svo mjög,
að það lá við að ég kastaði upp.
Én ég var heldur ekki lengi að átta mig
á hvernig í öllu þessu lá. Ofurlítið íjær á
gangstéttinni stóð lítill hópur bama, en þau
horfðu öll yfir götuna; og þegar ég sneri
mér við sá ég þrjá stráka á aidrinum tíu
til tólf ára, sem stoðu við innganginn á
húsaporti og brostu. Einn þeirra veifaði til
min og sagði ö-bö!
Að vísu veit ég það ekki, herra dómari,
en ég held að ég myndi ekki hafa staðið
hér í dag, ef strákarnir hefðu ekki hlegið
og gefið mér langt nef. Því það var þá, sem
eitthvað gerðist hið innra með mér. Kannski
kom það af því, að ég hafði rétt áður verið
morðingi í huganum, að ég hafði banað
manni, að mér fannst, að ég hefði blóði
drifnar hendur. Og maður hlær ekki að
dauðanum. Ég man bara, að hið innra með
mér kviknaði æðisgengin og blind ofsareiði,
svo mögnuð, að mér sortnaði fyrir augum.
En ég man ennþá, að ég sagði við sjálfan
mig, þegar ég hljóp yfir götuna án þess að
líta i kringum mig, að þetta væri í fyrsta
skipti í tuttugu ár sem ég hefði farið yfir
götu, án þess að horfa til hægri né vinstri.
Undir venjulegum kringumstæðum hefði
strákunum víst tekist að hlaupa mig af sér,
því maður verður ekki beinlínis spretthlaup-
ari af því að vera bílstjóri. Ég kom til þeirra
á þvílíkum ofsaspretti, var svo frávita af
reiði og svo óhvikull, að ég náði þeim áður
en þeir voru komnir gegnum portið og inn
í húsagarðinn. Ég náði í tvo þeirra, barði
hausunum á þeim saman og þeytti þeim í
vegginn í portinu svo að þeir láku þar niður
og fóru að gráta. Ég ætlaði að fara að snara
þeim aftur á fætuma til þess að lúskra
þeim enn betur, þá mundi ég eftir þeim
þriðja, einmitt þeim, sem hafði glott svo
gleiðgosalega. Ég sá til hans langt inni í
húsagarðinum; hann var kominn upp á
svona hallandi þakskyggni, sem ruslatunnur
standa undir, og var í þann veginn að
klöngrast yfír girðingu. Þá hefði ég misst
af honum.
Ég man að ég hljóp yfír húsagarðinn og
snarðist upp á skyggnið yfír sorptunnunum,
þótt mér mistækist í fyrsta tilhlaupi og
dytti niður. En mér tókst nú samt að ná
taki um annan fótinn á stráknum og tosa
hann niður. Og þar sem við stóðum þama
uppi á þessum þakbleðli hélt ég í hnakka-
drambið á stráknum og kýldi hann af ölium
kröftum. Eins og þið sjáið er ég engin
heyvisk. Fyrst sló ég vindhögg, af því að
hann vék sér undan, en í annað skiptið
missti ég hans ekki, og það högg hitti svo
vel í mark, að það bergmálaði í húsagarðin-
um.
Eftir það hrakti ég strákinn niður af
skyggninu, hélt honum föstum alllengi og
hristi hann til, en ég barði ekki meira. Hins
vegar æpti ég víst nokkuð hátt að honum,
hvort hann gerði sér ekki grein fyrir því,
hvers konar óþakkabragð hann hafi tekið
þátt í að fremja. Og þá fóm kvenmenn að
koma út í gluggana og nokkrar þeirra komu
út á tröppumar óg tóku að hafa í hótunum
við mig af því að ég færi svona illa með
drenginn. En þá fór ég, því að karlmaður
stendur ekki inni í húsagarði og reynir að
fara út í einhveijar umræður við fimm eða
sex æstar kerlingar. Það er alveg fráleitt.
Það er svo miklu verra en að vera leiddur
fyrir rétt, herra dómari.
Ég var allan daginn í uppnámi yfír því,
sem gerst hafði, og ég gat ekki ýtt þessu
frá mér. Mér þótti líka svolítið miður, að ég
skyldi láta reiðina hlaupa svona með mig í
gönur. Eftir á verður maður svolítið skömm-
ustulegur og uppburðarlaus. Það á að
minnsta kosti við mig, því ég er annars
mjög rólyndur að eðlisfari. En við vorum
að vinna við kvikmyndatökur úti við allan
seinni hluta þessa dags og framá kvöld, og
ég hafði hreinlega ekki uppburði í mér til
að spyijast fyrir um strákana. Konan mín
sagði mér, að það hefði verið æsingur í
fólki yfír í hinu fjölbýlishúsinu og að sumir
hefðu haft í hótunum með að kæra mig
fyrir lögreglunni. Hún hafði heyrt þetta hjá
stelpunum, sem höfðu komið í afmælisboðið
til dóttur minnar.
En ég var uppgefinn og miður mín, vildi
ekki tala um málið það kvöld, og ekki vildi
ég heldur fara og leita uppi foreldra drengs-
ins. Það yrði að bíða.
En daginn eftir kom sem sagt tilkynning-
in um að ég ætti að hafa samband við
lögregluna og þú þekkir til málsatvika eftir
það, herra dómari.
Jæja, meira hefi ég ekki að segja. Núna
er liðinn einn mánuður frá því að þetta með
pokann og strákana gerðist. Ef það væri á
mínu valdi að gera eitthvað á annan veg,
þá myndi ég núna óska þess, að ég hefði
varast að beija drengina. En þegar ég hef
beint huganum einmitt að þeirri andrá,
þegar allt gerðist, þá veit ég, að ég gæti
ekki brugðist öðru vísi við.
Þegar öllu er á botninn hvolft, þá áfellist
ég ekki nú orðið drengina svo mjög. Það
sem þeir aðhöfðust fór að vísu ef til vill út
fyrir þau mörk, sem við setjum svokallaðri
gáskafullri hegðun. En það er svo sem
ekkert athugavert við það, þótt börn séu
að stríða fullorðnu fólki, leggi gildrur fyrir
það og skemmti sér fram úr hófí, þegar
hinir fullorðnu ganga beint í þær. Við höfum
öll tekið þátt í einhveiju þess háttar sem
börn. Það er ekki svo auðvelt fyrir böm að
skera úr um, hvað sé meinlaust gaman og
hvað ekki. Það, sem þessir strákar voru að
gera, var í þeirra augum ef til vill ekkert
alvarlegra en að kasta snjókúlum á veturna.
En eins og ég sagði, herra dómari, get
ég heldur ekki litið svo á, að mér beri að
sæta refsingu. Strákamir frömdu þetta
uppátæki sitt í einhveiju gáskafullu kasti,
ég var aftur á móti knúinn áfram af svo
öflugu tilfínningaróti, að það var ekki hægt
að halda aftur af mér.
Það er hægt að segja, að menn eigi að
hafa taumhald á ástríðum sínum til þess
að geta lifað í samfélagi hver með öðmm.
Og því er ég sammála. En stöku sinnum
myndast þannig kringumstæður, að ástríð-
umar taka af manni ráðin og viljinn skiptir
ekki lengur neinu máli. Er þá hægt að iíta
svo á, að einhver maður hafí brotið einhver
lög, þegar hann lendir í þannig aðstöðu að
hafa ekki lengur neinn viljakraft?
Ég á við: úr því að alls ekki var unnt að
komast hjá því að gera það, sem ég gerði.
Það var í rauninni bara um þetta, sem ég
ætlaði að spyija, herra dómari. Og nú er
það víst hlutverk kviðdómsins að svara.
Takk fyrir.“
Agnar Mykle er norskur rithöfundur, fæddur
1915. Hann er fyrst og fremst kunnur fyrir
skáldsögur sínar, t.d. Den röde rubin sem þýdd
hefur veriö á islenzku og þótti heldur í djarfara
lagi á sínum tima. Hann hefur einnig skrifaö
smásögur.
LESBOKMORGUNBLAÐSINS 22. MARZ1986 7