Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1987, Qupperneq 5

fram Aðalstrætinu. Með þessari tillögu
sýnist þó hafa verið gert ráð fyrir algeru
niðurrifí Grjótaþorpsins og endurbyggingu
á því svæði; annað hefði vart komið til
greina á bak við þessa 8 hæða húsaröð.
Þótt tiilagan sé bam síns tíma, er hún síður
háð tíma og tízku en margt annað, sem
lagt hefur verið til málanna. Þama er áherzl-
an á metnaðarfulla endurreisn höfuðstaðar-
ins með byggingum, sem minna á erlendar
borgir, þar sem lóðarverð leiðir af sér háar
og þéttar byggingar.
TiIIaga Harðar Bjarnasonar ofl. að hóteli á horni
Túngötu ogAðal- jre jgtí
strætis.
i® 2*0 ’Jgíí
jpBHMoaag
1»
í&rmgalnr
! ssnntiaöaBBSBaaB 'm
! ít«sBnaB((0Haaas Í! ÍŒÉbB
■icOTBoaaBaaaaaiji lllflÍlffl
HHBEPBEaHaaBBfliTgjl1
Lra

|?! j
wmnM) i
SaáiÖMjiiiEr

..^
Gert Ráð Fyrir Ráðhúsi
í Grjótaþorpinu
Til er einnig tillaga Sigurðar heitins Guð-
mundsonar arkitekts um útlit Aðalstrætis
og þarmeð Gijótaþorpsins. Hún er öll í anda
módemismans eins og blokkimar við Tjöm-
ina; hver kassinn á fætur öðmm og þökin
flöt eða því sem næst. Þar sem Austur-
stræti sker Aðalstræti, vildi Sigurður hafa
opinn húsagarð upp í brekkuna og fyrir
enda hans skyldi byggja ráðhús. Sem sagt:
Hér er einnig gert ráð fyrir niðurrifí Gijóta-
þorpsins og nýjum steinkössum í staðinn.
Ósköp er þetta nú lítið fallegt og lítill skaði
skeður, að þetta varð ekki að veruleika.
Næst í tímaröðinni er líklega tillaga dan-
skra arkitekta og Aðalsteins Richters, þar
sem virðist vera gert ráð fyrir uppbyggingu
Gijótaþorpsins í þeim stíl, sem einn íslenzk-
ur arkitekt hefur nefnt „danskan bílskúra-
arkitektúr". Hér em tveggja til þriggja
hæða hús komin í stað þess, sem fyrir var
og meðal þess, sem vísar til nútímalegri
hugmynda er göngugatan á teikningunni,
sem er með tröppum upp eftir brekkunni
og hlýtur þar af leiðandi að vera annað-
Hugmynd Sigurð-
ar Guðmundsson-
ar um kassalaga
byggingaríanda
mádernismans við
Aðalstræti. Móti
Austurstæti er
húsagarður uppí
Gijótaþorpið og
þar skyldi byggja
ráðhús.
Hugmynd bandarískra
arkitekta um hótelí
Grjótaþorpinu, nánast
þarsem Morgunblaðs-
húsið stendur nú.
Byggtinn ískörðin ígömlum
stíl. Hugmynd Hjörleifs Stefáns-
sonar arkitekts.
Nýtt Gijótaþorp
með göngugötu í
tillögu danskra
arkitekta ogAðal-
steins Richter.
Mikið lán, aðþetta komst ekki lengra en á pappírinn: Hugmynd Ólafs Sigurðssonar og Guðmundar Kr. Guðmundssonar
arkitekta aðþeirri hlið Gijóta þorpsins, sem snýr út að Aðalstræti.
hvort Gijótagata, Brattagata eða Fisher-
sund. Það bendir óneitanlega á danskan
uppmna teikningarinnar og ókunnugleika á
staðháttum, að skugginn er hægra megin,
svo sólin skín úr norðri.
Guðsþakkarvert Að Ekki
Varð Af Framkvæmd
Þá er komið að tillögu arkitektanna Ól-
afs Sigurðssonar og Guðmundar Kr.
Guðmundssonar um þá hlið Gijótaþorpsins,
sem snýr út að að Aðalstræti. Gert er ráð
fyrir Morgunblaðshúsinu og Innréttingahús-
inu áfram, en önnur hús í röðinni meðfram
Aðalstræti em ný og æði framandleg. Þótt
tiltölulega skammt sé síðan þessi tillaga kom
fram, verður að telja mikið gleðiefni að hún
skyldi ekki komast lengra en á pappírinn.
Það sem einkennir útlitið em hvöss hom
og framúrskarandi harðneskja, sem hefði
gert þessa elztu götu bæjarins afar fráhrind-
andi.Hér hefði verið við hæfí að tala um
skörðóttan hundskjaft.
Áhugamenn um húsvemdun hafa verið
því meðmæltir að halda í Gijótaþorpið í
núverandi mynd, enda þótt þar sé næsta
fátt uppmnalegt, en þeim mun meira um
breytingar og klastur. Sú skoðun hefur átt
fylgi, að inn í eyður og skörð mætti byggja
hús í hinum dæmigerða bámjámshúsastíl
frá því fyrr á öldinni. Á þeirri línu er tiilaga
Hjörleifs Stefánssonar arkitekts og sést á
teikningu, sem birt er í bókinni og einnig
hér, hvemig Hjörleifur hugsar sér að Mjó-
strætið gæti litið út. Ekki hefur orðið af
framkvæmd þessarar tillögu fremur en ann-
arra, sem fram hafa komið, enda em á
henni augljósir gallar, sem felast einkum í
því, að það sem eftir stendur af Gijótaþorp-
inu er illa farið, sundurleitt og fjærri því
að geta talizt fagurt. í annan stað hefur
því verið breytt svo, að það hefur ekki leng-
ur byggingasögulegt gildi, - og í þriðja lagi
er það eitthvað í ætt við tilbúnar fomminjar
að byggja í stfl, sem heyrir til löngu liðnum
tíma.
Nýjasta tillagan er frá þeim Dagnýju
Helgadóttur og Guðna Pálssyni arkitektum
og hefur nýlega hlotið samþykki meirihluta
í borgarstjóm. Tillagan snertir Gijótaþorpið
ekki nema að hluta. Hún snýst um Kvosina
í heild og Aðalstræti þar með, en af teikning-
unni má ráða, að ekki er gert ráð fyrir
breytingu á Gijótaþorpinu að öðm leyti.
Að Ganga Af Göflunum
Þetta er dæmigerð málamiðlunartillaga,
sem gerir útlitið viðunandi, en alls ekki með
neinum glæsibrag. Hér er verið að útfæra
smábæjarkjama lítill sanda og lítilla sæva;
það er sú hugsun, sem núna er ofaná. Það
er samt margt geðþekkt við þessi hús þeirra
Dagnýjar og Guðna. Þau taka mið af fortíð-
inni með kvistum. og dágóðum rishalla, en
hvað gerist þá? Öðrum DV-ritstjóranum
þykir þetta afleitt vegna þess að það minnir
hann á hollenzk sýkishús. Og borgarfulltrúi
Kvennalistans í Reykjavík skrifaði heilsíðu
í Morgunblaðið, þar sem hún gengur af
göflunum í eiginlegri merkingu. „Hollenskir
húsgaflar í Kvosinni" er fyrirsögnin á grein
hennar og gengur hún útá að sýna borg-
arbúum framá, hvað það sé afleitt, að til
séu húsgaflar. Hún étur það upp eftir DV-
ritstjóranum, að húsgaflar séu hollenzkt
fyrirbæri og virðist ekki hafa veitt því eftir-
tekt, að bámjámshúsin frá fyrriparti
aldarinnar vom ekki öðmvísi en með hressi-
lega gafla. í Hafnarfírði stóðu Gaflarar
undir sínum göflum og torfbæimir á síðustu
öld vom með gafla og burstir eins og allir
vita. Það er ekki fyrr en ósnjallir arkitektar
plata inná okkur þeirri hugmynd, að flöt
þök haldi vatni, að gaflar láta undan síga
í bili; já, aðeins í bili, þvi fólk lætur ekki
gabba sig endalaust.
í Reykjavík hafa myndarlegir gaflar
lengst af sett svip sinn á bæinn. En það
hefur farið framhjá Kvennalistakonunni.
Hún birtir mynd af nýlegri hollenzkri byggð
með húsum, sem gætu verið nánast hvaðan
sem væri úr veröldinni og segir:
„Ástæðan fyrir því að Holland og ísland
hafa þama fengið sama svip er kannski sú
að það er tæpast hægt að segja að íslending-
ar eigi sér einhveija hefð í húsagerð.
Skipulagshöfundar hafa því notast við nýj-
jastu tízku til að fylla upp í skörðin..."
Á þetta er aðeins drepið hér til að sýna,
hvað málflutningur getur orðið fjarstæðu-
kenndur. Vonandi göngum við ekki af
göflunum, hvort sem tillögur þeirra Dagnýj-
ar og Guðna verða framkvæmdar nákvæm-
lega eins og þær líta út á pappímum. Þær
era það skásta, sem fram hefur komið í þá
vem að setja nýtt svipmót á Kvosina, - og
að hluta til á Gijótaþorpið, en ég ítreka,
að samt er það svipmót lítilla sanda og
lítilla sæva, sem samþykkt hefur verið.
Þessar hugleiðingar hafa vaknað við lest-
ur bókar Trausta Valssonar. Ölium sem
áhuga hafa á umhverfísþróun höfuðborgar-
innar skal bent á, að þar er mikinn fróðleik
að finna og ágætt yfírlit yfír hugmyndir,
sem stundum hafa litið prýðilega út í fyrstu,
en svo þakkar maður forsjóninni fyrir það
eftirá, að þær skyldu ekki komast Iengra
en á pappírinn.
GÍSLI SlGURÐSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. FEBRÚAR 1987 5