Lesbók Morgunblaðsins - 22.08.1987, Blaðsíða 5

í Ástralíu eru nú 3 milljónir innflytjenda og virðast aðlagast vel nýjum stað-
háttum. Meðal innflytjenda eru Víetnamar fjölmennir og búa þeir sér. Myndin
er tekin í víetnömsku hverfi.
eiga þeir lítil sem engin samskipti við annað
fólk. Sumir segja að þar sé litið á þá sem
furðuverur úr frumskóginum eða sjaldgæfa
tegund pokadýra. Og að þessi afstaða skap-
ist af fordómum, þekkingarleysi og gamal-
grónu samviskubiti.
I norðurhluta Astralíu eiga hvítir menn
og frumbyggjar nokkur samskipti — þeir
vinna hlið við hlið á bændabýlum og fá sér
hressingu á sömu kránni að loknum vinnu-
degi. Þessir félagar frumbyggjanna af hvíta
kynstofninum líta þó á þá sem óæðri sér,
þótt þeim fínnist þeir á vissan hátt forvitni-
legir. Og þeim finnst óhugsandi að þetta
skrítna fólk geti aðlagast lífsháttum hinna
— geti t.d. aldrei stundað fasta vinnu eða
lært að kunna sér hóf í áfengisneyslu. Þeir
sem vilja bæta hag frumbyggjanna mæta
því mótspymu frá miklum meirihluta þjóðar-
innar.
Áður en farið var að huga að velferð frum-
byggjanna höfðu þeir þó verið hraktir af
sínu landi vegna ágangs stórbænda og
námufélaga. Nú hefur þeim að vísu verið
afhent landsvæði á ný en vandinn er ekki
þar með leystur. Þetta fólk getur aldrei ein-
angrað sig á afmörkuðum svæðum því
menningaráhrif frá þeim hvítu allt um kring
hljóta að ná yfírhöndinni — og þá ekki síður
hinar óæskilegu hliðar.
SÁNARBLETTUR Á ÁSTRÖLUM
Þá víkur sögunni að hinum vandamála-
hópnum: bömum og unglingum.
Stundum er engu líkara en Ástralíubúar
hafi álíka tilfinningar gagnvart bömum
sínum og krókódflar til unga sinna, segir
fýrmefndur greinarhöfundur, en krókódflar
eru þekktir að því að éta unga sína upp til
agna ef þeir eru ekki nógu fljótir að skríða
úr egginu.
Og ennfremur: Ástralíubúar virðast ekki
kippa sér upp við það að 14 ára gömul
böm séu orðin áfengissjúklingar, eða að þau
hætti í skóla áður en þau hafa fengið lág-
marksmenntun. Þeir horfa á þau veslast upp
í hrikalegum spillingar- og eiturlyfjabælum
sem varla eiga sér sinn líka annars staðar
í veröldinni.
Tveir þriðju hlutar unglinga í Ástralíu
skeyta engu um framhaldsmenntun eftir
16 ára aldur — komast ekki í atvinnu en
nota atvinnuleysisbætumar til áfengis-
kaupa. Einn fjórði hluti þjóðartekna fer
beint í framfærslueyri til þegnanna.
Kings Cross-hverfíð í Sidney er eitt al-
Fmmhyggjarnir eru um 160 þúsund og aðlagast ekkinema takmarkað Iífsháttum
hvítra manna.
ræmdasta hverfíð sem um getur, og það sem
veldur hvað mestum hryllingi ókunnugra
er að venjulegir borgarar í helgarfríi fjöl-
menna þangað til virða fyrir sér ósköpin —
horfa á kófdrukkna unglinga veltast um
götumar og eiturlyfjasjúklinga á síðasta
snúningi snapandi eftir ölmusu og þeir virð-
ast hafa nautn af að horfa á niðurlægingu
þessarra vesalinga.
Innan um má svo sjá lögregluþjóna, tvo
og tvo saman. En þeir láta sig engu skipta
það sem fram fer. Sumir segja að glæpasam-
tök og eiturlyfjasalar hafí mútað þeim til
að láta kyrrt liggja. Hvort sem satt reynist
eður ei, þá er þessi staður og það sem þar
fer fram smánarblettur á áströlsku þjóðinni.
FólkiLeiðist?
En almenningur í landinu lætur sér fátt
um fínnast, hvort heldur er ástandið Kings
Cross, ungiinga sem hafa orðið eiturlyfjum
að bráð eða efnahagsástandið, sem er væg-
ast sagt ótryggt um þessar mundir.
Germaine Greer, frægur ástralskur rit-
höfundur sem hefur staðið framarlega í
kvennabaráttunni síðustu áratugi, segir að
þetta afskiptaleysi gagnvart vaxandi vanda-
málum stafí einfaldlega af því að fólki
leiðist. Það þurfí ekkert fyrir lífínu að hafa,
hafí ekki tileinkað sér nein persónuleg mark-
mið í lífinu né metnað sjáífu sér til handa.
Frumstætt og harðsnúið líf er enn til meðal nautgripabænda í fjallahéruðum.
Samheldni Og Hjálpsemi
En lífið á sér margar hliðar í Ástralíu
eins og hjá öðrum þjóðum — og auðvitað
margar jákvæðar. Meðan verið var að bijóta
land til ræktunar voru það óskráð lög að
nágrannar réttu hveijir öðrum hjálparhönd
þegar þörf var á og ætluðust ekki til endur-
gjalds. Þá var líka oft um líf eða dauða að
tefla. Slík samheldni og hjálpsemi fyrir-
fínnst ennþá til sveita og þrautseigju og
dugnaði er við brugðið. Dæmi má taka um
búhöld sem varð fyrir gífulegu tjóni vegna
hvirfilbyls sem gekk yfir land hans. íbúðar-
og gripahús gereyðilögðust og 2500 naut-
gripir drápust. En hann lagði ekki árar í
bát, fór að „vinna sig upp“ eins og kallað
er þar og nautgripimir era nú orðnir 50
þúsund.
Fleiri dæmi maetti nefna um afburðamenn
á viðskiptasviðinu. í Ástralíu er nú t.d. rek-
ið í einkaeign eitt stærsta ölgerðarfyrirtæki
í víðri veröld. Ástralskir siglingakappar láta
ekki deigan sfga í bikarkeppninni sem fylgst
er með um allan heim. Áthafnamaðurinn
og fjölmiðlakóngurinn Rupert Murdoch er
Ástralíumaður að upprana en er nú reyndar
nýlega orðinn bandarískur ríkisborgari til
að hafa fijálsari hendur um ráðstafanir á
fjáirnálasviðinu.
Ástralíumenn eiga líka skæða keppinauta
á viðskiptasviðinu. Bandaríkjamenn greiða
t.d. niður komframleiðsluna hjá sér sem
fará á til Kína og Sovétríkjanna, Japanir
era að reyna að ná niður kolaverðinu frá
Ástralíu vegna þess hvað yen-ið er hátt á
heimsmarkaðnum. Frakkar era æfír í garð
Ástralíumanna vegna þess að þeir styðja
frelsisbaráttu íbúanna í Nýju-Kaledóníu,
sem er frönsk nýlenda að hluta og hafa
bannað allar opinberar heimsóknir franskra
framámanna til Ástralíu þess vegna.
En til era þeir ástralskir ættjarðarvinir
sem fagna næstum slíku mótlæti. Þeir segja
að þjóðin sofni þá síður á verðinum í öllu
góðærinu.
Gough Whitlam, einn fremsti stjóm-
málaleiðtogi í Ástralíu, heldur því fram að
nú sé Ástralíubúum fyrst að verða það ljóst
að Bandaríkjamönnum finnist þeir á engan
hátt skuldbundnir Ástralíu þótt viðskipta-
böndin milli þessara ríkja hafí verið sterk
áður fyrr. Sama megi segja um Japan og
Vestur-Evrópuríkjn. Sú staðreynd breytir
mjög sjálfsmynd Ástralíubúa og stöðu þeirra
í samfélagi þjóðanna.
Því nægi að synda í sjónum, leika tennis
og brana á brimbrettunum, drekka vín og
stunda líkamsæfingar. Viðfangsefni Kali-
fomíubúa er nákvæmlega það sama, segir
Germaine Greer, en þar berst fólkið líka
fyrir bjartari framtíð bama sinna. Nefni
menn einu orði þessi vandamál varðandi
unglinga við Ástralíubúa, þá er þeim undir-
eins vísað á bug. Það er engu líkara en
hóglífíð hafí sljóvgað menn — gert þá ófæra
um að horfast í augu við vandamál og ráða
fram úr þeim.
Ástralía er afar auðugt land að náttúra-
gæðum og gefur þeim 16 milljónum manna
sem þar búa vel í aðra hönd. Um 10% þjóðar-
innar vinna við framleiðslu útflutningsvam-
ings, 90% vinna við þjónustustörf, iðnað og
dreifíngu. Þeim fer þó íjölgandi sem horfa
til þess með nokkram kviða að álfan öll
verði ein allsheijar ferðamannaparadís —
íbúamir glati eðlilegri þjóðemisvitund og
gangi túrismanum alveg á hönd.
Greinarhöfundur í Melboume hefur bent á
að „ ferðamannaútvegur" skapi atvinnu
margra í byijun, en þegar uppbyggingin
hefur átt sér stað, er ekki aðra atvinnu við
þessa grein að hafa en þjónustustörf- lág-
launavinnu. Það sýni dæmin þar sem málin
hafa þróast á þennan veg, t.d. í svokölluðum
„bananalýðveldum". Þess vegna beri að
varast einhliða áherslur í atvinnuuppbygg-
ingunni.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 22. ÁGÚST 1987 5
Seglbretti eru vinsæl á baðströndum Ástralíu og lífsstíllinn svipar til Kalifomíu og Miðjarðarhafslanda. Það lítur vel út,
en undir niðri ríkir tómleiki og vandamálið er kannski það, að eitthvað vantar til að berjast við.
Framtíðarkvíði
Nýlega fór fram könnun á vegum sál-
fræðideildar háskólans í Queensland þar sem
fram kemur að einn af hveijum tuttugu sem
spurðir vora, era haldnir óskilgreindum
kviða um framtíðarhorfur. Fyrmefndur
greinarhöfundur ályktar að fyrir nokkram
áram hefði þessi kvíði sennilega tengst fót-
boltakappleik — nefnilega hvort Colingwood
Australian Rules mundu tapa fyrir Carlton
— eða hvort brimið við Bondi-strönd yrði
ekki nægilegt fyrir brimbrettakeppnina. Nú
sé annað uppi á teningnum. Óttinn við eyðni
gæti verið nærtækari skýring þótt enginn
þori um það að spá.
En eins og áður sagði eru margir þeirrar
skoðunar að þessir andfætlingar okkar Evr-
ópubúa hafí bara gott af svolitlum áhyggjum
°g öryggisleysi um framtíð sína. Hjá þeim
mættu vel vakna efasemdir um hvort hóglífi
velfarðarinnar muni standa endalaust — og
ef svo væri — hvort áhuginn ætti þá ekki
að lúta að öðra en holdlegum lystisemdum.
Nú sé kominn tími til að horfast í augu við
vandamálin og leita lausna.