Lesbók Morgunblaðsins - 22.08.1987, Blaðsíða 12

-rt
Sumarganga að
Hvanndalabjargi
eir eru nánast óteljandi staðimir á íslandi sem
heilla þá sem útivistar vilja njóta. Samt eru
sumir staðir vinsælli en aðrir. Stundum er það
vegna nálægðar þeirra við mesta þéttbýli-
skjama landsins, stundum vegna þess að mikið
knæpunni lokað laust eftir miðnætti. Frakk-
inn stýrði gestum með ýktum nótnaslætti
og höfuðhnyklqum í síðasta viðlaginu. Því
næst tygjuðu menn sig á brott.
Lokkaður af alkunnum hrævareldi þóttist
pilturinn eiga sömu leið heim og stúlkan.
Hann kvað það henta sér ágætlega að rölta
gegnum gamla bæinn, framhjá dómkirkj-
unni, ráðhúsinu og gamla háskólanum í átt
til suðurhluta borgarinnar, þótt raunveruleg
stefna hans lægi nokkum veginn í hánorður.
Merkiieg tilviljun, sagði hann og reyndi
að beita fábrotnum leikhæfileikum sínum
til að hljóma sannfærandi.
Hún var engu margmálli en áður, og þau
gengu hljóð um mjóar götur gömlu mið-
borgarinnar. Þetta var eitt þeirra kvölda
síðla hausts þegar menn, sem ganga f slitn-
um frökkum, skynja nálægð vetrar.
Væturakt og kalsalegt loftið smó án fyrir-
stöðu inn um rifið fóðrið í frakka hans.
Þau höfðu ekki gengið ýkja lengi þegar
kom að fáfömu og móskulegu stræti, þar
sem einkum var höndlað með gömul föt og
gamlar bækur í smáum og óhjjálegum búð-
arholum. Hann fann skyndilega að stúlkan
hægði á göngunni og leit til hliðar í átt að
einni þessara litlu verslana. Þar sá hann
að vottaði fyrir tveimur mannvemm sem
stóðu álútar undir vegg og baukuðu við ein-
hvem hlut sem þær beygðu sig yfir og vildu
augsjáanlega ieyna.
I fyrstu veitti hann þessum hnípnu vemm
enga sérstaka athygli og vildi hraða sér
áfram, kaldur orðinn í gauðrifnum frakka
sínum. En önnur þeirra hafði veitt athygli
mannaferð og leit flóttalega upp frá iðju
sinni. Daufa skimu frá götuljóskeri lagði
eitt andartak í andlit þessari manneskju, —
stúlku sem varla var komin yfir tvítugt.
Andlitið sem gægðist út úr myrkrinu var
svo hvítt að það minnti fremur á ásjónu
látins mans en lifandi. Sjáöldur augna þess
vom þanin og starandi og vonleysisleg líkt
og í vannærðu bami, en að öðm leyti var
andlitið gjörsamlega svipbrigðalaust; per-
sónuleiki þess horfinn líkt og letrið af
máðum legsteini.
Þau horfðust örskamma stund í augu við
þessa manneskju, uns hún faldi andlit sitt
að nýju í myrkrinu. Þá héldu þau áfram
niðureftir götunni.
Hann heyrði lágværa rödd við hlið sér.
Hún var undarlega fjarræn, líkt og hún
væri fremur að tala út í buskann en við
hann. Það var löng þögn milli orðanna.
Ef ég hefði ekki gefið honum þær væri
hann ömgglega dáinn ... Ömgglega dá-
inn___
Röddin þagnaði nokkra stund, en bætti
svo við líkt og hún vildi forðast spumingar.
Eitrið er svo óhreint... Þeir drýgja það
með gifsi og sementi... Það fer svo illa
með hann ... Þess vegna er betra að hann
fái pillumar úr verksmiðjunni... Annars
væri hann ömgglega dáinn.
Hún hélt áfram.
Hann fékk það gefins fyrst... Svo vand-
ist hann á það ... Þá fékk hann það ekki
lengur gefíns ...
Hún þagnaði og leit undan.
Hann stendur sjálfsagt niðri á jámbraut-
arstöðinni núna ... Úti í homi... Þar bíður
hann ... En þeir vilja hann ekki lengur...
Vilja hann ekki lengur... Hann er orðinn
svo fyr... Helvítis öfuguggamir! Hann
gengur ekki út lengur... Eitrið er búið að
éta úr honum tennumar... Já! éta úr hon-
um tennumar . . .
Enn varð þögn.
Það er búið að leggja hann tvisvar inn...
Nei! Það þýðir ekkert... Þeim tekst alltaf
að fá hann aftur með sér í eitrið ... Hann
fer alltaf og fær meira eitur... Meira eit-
ur...
Eða þá að hann kemur til mín og fær
pillumar... Ég hnupla þeim í vefksmiðj-
unni... Það er betra fyrir hann að fá
þær ... Eitrið er svo óhreint... Hann væri
ömgglega dáinn ... Öragglega dáinn ...
Þegar þau komu að húsi stúlkunnar bauð
hann góða nótt, en hélt svo til baka gegnum
endilanga borgina. Hann hljóp við fót, og
var furðaniega fljótur á leiðinni.
Þegar menn komu til vinnu sinnar í gamla
skrifstofuhúsinu í birtingu morguninn eftir,
var ómurinn af þriðja klarinettukonsert
Cmsells tæpast hijóðnaður úr hvelfíngu
þess.
Höfundurinn er ungur Reykvíkingur.
Eftir FRIÐRIK G.
OLGEIRSSON
hefur verið um þá fjallað í ræðu og riti.
Raunar liggja fleiri ástæður þar til gmdvall-
ar en í flestum tilfellum eiga vinsælustu
ferðamannastaðimir það sameiginlegt að
náttúrufegurð og einhver ummerki geng-
inna kynslóða, rústir eða gömul tóftarbrot,
sem orka svo á hugann að sá er um landið
gengur fer ósjálfrátt að hugsa til fortíðar-
innar. Sumarganga að Hvanndalabjargi
sameinar hvort tveggja.
Landið milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar
er ákaflega hálent. Það þarf því ekki að
koma á óvart að það heitir Tröllaskagi. Þó
er haft fyrir satt að sú nafngift sé vart
meira en aldargömul og er hún eignuð
Pálma Hannessyni. Inn í þennan hálendis-
hrygg skerast Sigluflörður, Héðinsfjörður
og 01afs§örður. Ekki er lengur byggð í
Héðinsfírði en meðan svo var töldust íbúam-
ir til Hvanneyrarhrepps, þ.e. Siglufjarðar.
Svo var einnig um ábúendur Hvanndala og
em hreppamörk Ólafsfjarðar og Sigluflarðar
við Hvanndalabjarg. Þangað er gönguför
okkar heitið.
Það var á liðnu sumri að gamall draumur
minn rættist. Ég lét loks verða af því að
ganga út vesturströnd Ólafsflarðar, út í
Fossdal og að Hvanndalabjargi sem líkleg-
ast er hæsta standberg hér á landi, 600 m
þar sem það rís hæst. Á unglingsámnum
hafði ég eitt sumar verið á dragnótarveiðum
á mb. Guðmundi Ólafssyni. Þá var m.a.
mikið sótt á Héðinsfjörð. Við sigldum því
tvisvar á dag fram hjá Hvanndölum og
Hvanndalabjargi og ég man að ég góndi
oft upp í bjargið, heillaður af þessu nattúm-
trölli.
Gönguferðin hófst á Kleifunum, örlitlu
þorpi um tvo kílómetra frá Ólafsflarðar-
kaupstað, að vestanverðu í fírðinum. Fram
á áttunda áratuginn var þar tiltölulega
blómleg byggð, útræði og landbúnaður, en
nú em Kleifamar að mestu í eyði og húsin
þar nýtt sem sumarhús. Þó er enn búið á
Syðri—Á. Leiðin út ströndina er greið og
gamlar flárgötur em til vitnis um liðinn tíma
þegar landbúnaður var og hét f landinu.
Hér sjást þó engar kindur og ferðalangar
hafa því einir götuna. Með mér em kona
mín og tvö böm, 11 ára drengur og 6 ára
stúlka. Það er til marks um að gönguferð
þessi er síður en svo glæfraleg eða hættuleg
eins og halda mætti þegar horft er á strand-
lengjuna úr Múlanum hinum meginn
Ólafsfjarðar. Þaðan virðist vesturströndin
brött og vart fær nema fuglinum fljúgandi.
Okkur kom það því öllum skemmtilega á
óvart hversu leiðin er auðveld og eiginlega
flestum fær. Þó em brattar skriður á tveim-
ur eða þremur stöðum þar sem fara verður
með mikilli gát.
Eitt af því sem vekur athygli er gróður-
inn. Hann er öðmvísi en maður á víðast að
venjast í byggðarlögunum á þessum slóðum.
Alls staðar er lágvaxið birkikjarr og falleg-
ar plöntur. E)júp gil em mörg, víða fyllt
safaríkum fjalldrapanum sem fyrmm var
nýttur til kolagerðar og eldiviðar og jafnvel
sem tróð á langbönd í þökum burstabæj-
anna. Það er löngu aflagt og þess í stað fær
hann að prýða landið og gefa því aðlaðandi
og vinalegt svipmót.
Þegar fagur sumarskrúðinn rennur sam-
an við há og hrikaleg fyöllin, Látraströnd
handan EyjaQarðar með hvítt bakið, Múlinn
og Finnurinn til beggja handa, þá kemst
ferðamaðurinn vart hjá því að verða snort-
inn af fegurð náttúmnnar. Sá sem þessar
línur skrifar varð svo heillaður að á þessum
stað og stund mundi hann ekki eftir ann-
arri skemmtilegri ferð nema þá helst útivist
í Þórsmörk. Að vísu skiptir miklu á þessum
norðurslóðum að vera heppinn með veður.
Þennan dag skein sól og það var logn og
kyrrð.
Eftir því sem utar kemur breytist landið,
gróður verður fátæklegri og fjallshlíðin víða
ber og brött. Um tíma sést vel inn Eyja-
flörð, Hrófssker utar, Hrísey innar og
spegilfagur sjórinn. Til hafs sést Grímsey
vel út við sjóndeildarhringinn. — Þar sem
ijallshlíðin beygir til norðvesturs er viti sem
lýsir sjómönnum sem þama eiga leið um.
Þegar við áðum og borðuðum nesti sáum
við einn af togumm Ólafsfirðinga sigla út
úr flarðarmynninu. Merkilegt hvað jafn stórt
skip virðist lítið séð svo langt að ofan úr
flallshlíðinni.
Eftir um það bil einnar og hálfrar klukku-
stundar göngu komum við í Fossdal. Hann
er fremur þröngur og innst er hann alger-
lega lokaður af miklum hamravegg, Víkur-
byrðu eða VíkurdalsQalli eins og fjall þetta
var einnig kallað fyrr á tímum. Bak við það
er Víkurdalur, afdalur HéðinsQarðar. í Foss-
dal em vesturmörk Ólafsflarðar og þar hefur
verið einn af afréttum heimamanna frá því
flörðurinn byggðist. Það er ef til vill tákn
nýrra tíma að þama sást ekki ein einasta
skjáta, ekkert jarm heýrðist, aðeins fugla-
garg frá bjarginu sem rauf þögnina. Ég
verð að játa að ég saknaði þess að sjá ekki
svo sem eina á með lambi. Gömul tóftar-
brot austanmegin í dalnum bám þess þó
vitni að hér hafði einhvem tíma verið fólk
að sýsla við sauðfé.
Eftir miðjum Fossdal rennur fremur lltil
en staumhörð á. Neðst þar sem hún fellur
fram úr dalnum og niður í sjó myndast foss
Áð í Fossdal við utanverðaa Eyjafjörð. Hinum megin er Látraströnd. Ysti dalurinn þar heitir líka Fossdalur. Látrajörðin
var þar nokkru innar.
2
-f