Lesbók Morgunblaðsins - 22.08.1987, Blaðsíða 11

Mynd: Bjarni Ragnar
Andlit í myrkri
Smásaga eftir Einar Heimisson
Honum gekk illa að leysa verkefni sitt þetta
kvöld. Horngrýtis kontrapunktur, hugsaði
hann með sér og andvarpaði þunglega um
leið og hann hallaði sér aftur í stólnum.
Hann hafði minnt að hann ætti ennþá dreit-
il af ódýru og bragðdaufu hvítvíni, sem
hann sötraði stundum á einmanalegum
síðkvöldum, en þegar hann seildist eftir flös-
kunni reyndist hún vera tóm.
Hann greip þá kassann með klarinett-
unni, tók hana upp úr og setti saman og
stillti eftir tónkvísl sinni. En hann var fá-
dæma andlaus. Tómur. Hann gerði nokkrar
tilraunir til að leika þáttinn úr þriðja kons-
ert Crusells en tókst ekki að gæða hending-
amar Hfi, hversu mikið sem hann reyndi.
‘ Hvemig í ósköpunum stendur á því að
öllum þeim tónskáldum, sem heimurinn hef-
ur alið, skuli ekki hafa tekist að semja fleiri
skikkanleg verk fyrir klarinettu? hugsaði
hann beiskur. Það er öldungis furðulegt,
beinlínis fáránlegt.
Hann var kvistbúi í gömlu skrifstofuhúsi
nærri miðborginni. Á neðri hæð þess hafði
skattaráðgjafi stofu sína, á þeirri efri
líftryggingasali. Ævagömul eikartré
skyggðu á húsið og bægðu skfmu götuljós-
kera frá því. Gluggar þess voru girtir með
rimlum, stigagangar dimmir og kaldir; og
vindgnauð smó undan ijáfri. En hann þótt-
ist samt heppinn að hafa fengið kvisther-
bergið. Örðugt var að fá herbergi þar sem
menn gátu leikið að vild á klarinettu, líkt
og þama, eftir að skrifstofumenn héldu til
síns heima, sfðdegis.
Hann hafði þó líftryggingasalann, eig-
anda hússins, gmnaðan um nokkra græsku.
Okkur þykir gott að vita af einhveijum
hér f húsinu á kvöldin, hafði tiyggingasalinn
sagt þegar hann sýndi piltinum kvistinn
fyrir rúmum Qórum vikum. Hann brosti því
fágæta brosi, sem tryggingasalar einir hafa
á valdi sínu, og sannfært hefur ófáar hús-
mæður um nauðsyn þess að eyða hálfri
aleigunni í líftryggingu.
Hann ætti að hafa efni á að senda mig
á námskeið í fjölbragðaglímu eða tælenskri
sjálfsvöm áður en ég flyt hingað inn, hafði
pilturinn hugsað með sér þegar hann brosti
fegursta sparibrosi sínu framan f trygginga-
salann.
Fyrst eftir að hann flutti í skrifstofuhús-
ið hafði hann verið myrkfælinn í einsemdinni
og talið fullvfst að hvert þeirra fjölmörgu
rökkurhljóða, sem hann heyrði á andvöku-
nóttum, stafaði frá illgjömum vemm eða
draugum. Síðan hætti hann að heyra þessi
hljóð rétt eins og menn hætta eftir nokkum
tfma að taka eftir lækjamiði. Hann kunni
æ betur við þetta hús og þóttist hljóta af
því örvun við leik sinn að sjá út um kvist-
gluggann haustlitaðar skógarhlíðar að degi,
en glóandi borgarljós að kvöldi.
Þetta kvöld undi hann sér hins vegar illa
í kvistinum. Því batt hann á sig trefíl og fór
í frakka sinn gamlan og snjáðan og hnýtti
á sig rúskinnsskó og þrammaði út í myrkr-
ið. Ursvöl þokumóða grúfði sig yfír borgina
og brá slæðu fyrir ásjónu hennar, en beit
í andlit einsemdarmanninum. Húsgluggar í
götunni vom flestir dimmir og hljóðir. Ljósa-
staurar höfðu einungis vald á daufum
bjarma og minntu á syfjulegar mannvemr
sem neyðast til að vaka um nætur. Á hægri
hönd gægðist kirkjugarðshlið með ígreyptri
Davíðsstjömu út úr móskunni.
Hann gekk gegnum lystigarðinn. Tré
vom enn roðin af hausti, þótt mikið lauf
lægi f óskipulegum hrúgum á gangstígnum
og þvældist undir fæti. Nokkur haustblóm
stóðu ennþá óbuguð í beðum sfnum, viðbúin
næstu orrnstu gegn vindi og regni.
Þetta hafði verið markaðsdagur í borg-
inni þótt nú sæjust þess fábrotnar menjar.
Markaðstorgið var autt og hljótt. Vagnar
bændanna vom horfnir. Pylsusalar og guðs-
menn vom horfnir. Hér vom heldur engir
blindir menn með lfmkasa eða indjánar með
panflautur. Engir sirkusmenn, sem leiddu
beinabert kameldýr eða dapureygan smáfíl
í tjóðurbandi, og skóku hvella blikkdós með
peningum framan í foreldra hugfanginna
bama. Engir betlarar.
Einu menjamar um markaðsdaginn vom
nokkur dvergvaxin epli sem komist höfðu
við illan leik undan maskínum hreinsunar-
manna.
Hann gekk áfram eftir auðri verslunar-
götunni þar sem englar og jólasveinar höfðu
tekið sér stöðu í gluggum þótt tæpir tveir
mánuðir væm enn til jóla. Lágvært urg úr
sporvagni barst úr fjarska. Loks kom hann
að fáfömu öngstræti og gekk þar inn í litla
knæpu í niðurgröfnum kjallara.
Knæpan tók á móti piltinum með hávær-
um klið af ungum röddum og þéttum mekki
af tóbaksreyk. Hann skimaði í spenningi
gegnum móðuna. Og viti menn. Hún sat
þama enn. Einsömul og við sama borð og
áður.
Margmenni var í knæpunni þetta kvöld,
og hjartsláttur hans jókst að mun er hann
sá að setið var við hvert borð.
Djúpt úr hugskoti hans ávörpuðu hann
nokkrar sundurlyndar raddir:
Hvurslags aumingi ertu! Ætlarðu enn að
lyppast niður og hypja þig burt með lafandi
rófu!
Ætlarðu að sýna ókunnugu fólki dólgs-
hátt, bannsett slettirekan!
Hún er ömgglega jafn einmana og þú
sjálfur. Harkaðu nú einu sinni af þér.
Hann náði sér f dagblað og pantaði síðan
krús af tékkneskum bjór af þreytulegri
gengilbeinu.
Hún kinkaði kolli lítillega þegar hann
spurði hvort auðu sætin við borðið væm
laus, en að öðm leyti virtist hún veita hon-
um afar litla eftirtekt og var ijarræn á svip.
Hann grúfði sig yfír blaðið en reyndi ákaft
í huga sér að fínna eitthvert tilefrii til sam-
ræðna við stúlkuna, enda nagaði þögnin
hann innanriQa.
Eftir brösótt heilabrot um þennan vanda,
hlaut hann loks nokkra hvíld er síðhærður
maður, auðheyrilega franskrar ættar, tók
sér sæti við gamalt og rispað pfanó í einu
homi knæpunnar og hóf að kyija gamal-
kunn dægurlög á tungu sinni. Hásri djúp-
röddu söng Prakkinn og sló brotna hamra
píanósins af alefli.
Ne me quitte pas, ne me quitte pas.
Knæpugestir gerðu góðan róm að þessum
söng.
Hann hafði oft áður séð hana á þessum
stað og gjóað til hennar auga út undan
dagblaði. Samt var þetta einstaklega fyrir-
ferðarlítil manneskja. Hann minntist þess
ekki að hafa séð hana á tali við nokkum
mann. Hún var heldur ekki ein þeirra sem
menn veita þegar athygli sakir fegurðan
fölleit var hún og smávaxin og hreyfði sig
afar hljóðlega; stundum hvarf hún gjörsam-
lega án þess að hann tæki eftir því.
Það hafði fyrst vakið athygli hans á stúlk-
unni að hún drakk einvörðungu óblandaðan
tómatsafa, en slíkir gestir vom afar tor-
fundnir í þessari knæpu. Hún drakk safann
einkar hægt og lauk aldrei úr glasi sínu,
þótt lítið væri.
En svo hafði hann tekið eftir einhveiju í
analiti hennar sem örðugt var að skilgreina,
en bar djúpri þjáningu vitni. Þetta fölleita
andlit var ekki máð eða sett hmkkum, en
samt virtist honum óvenju mikilli reynslu
ofið í svip jafn ungrar manneskju.
Fallegt lag, stundi hann loks þegar gleði-
látum knæpugesta yfír söng Frakkans tók
að linna. Honum þótti rödd sín hljóma venju
fremur eymdarlega.
Svar hennar er piltinum gleymt, hafí
hann einhvem tíma heyrt það; á öldurhúsupi
heyrist stundum illa til fólks sem hefur
ekki hátt.
Þetta var rúmhelgur dagur og því var
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 22. AGÚST 1987 11