Lesbók Morgunblaðsins - 27.02.1988, Qupperneq 3

N
M @ B @ [u] ® B13 H ® Sl E [n] ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoö-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gisli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aðalstraeti 6. Sími 691100.
Forsíðan
Á Kjarvalsstæðum stendur nú yfir mjög
athyglisverð sýning Sæmundar Valdemars-
sonar á höggmyndum úr tré, oftast rekavið.
Sæmundur er einn af fáum nævistum hér
á landi; myndir hans bera með sér þá uppr-
unalegu tilfinningu sem böm hafa oftast
og þar að auki einlægni og gamansemi.
Sæmundur er sjötugur á þessu ári. Hann
er Barðstrendingur að uppruna, bjó þar til
fullorðinsára og starfaði bæði til sjós og
lands, en fluttist 1948 til Reykjavíkur.
Myndimar sem hér sjást heita „Kona“ og
„Huldukona".
var Svíi í hárri stöðu og af einni flnustu
ætt landsins. Það kom eins og þruma úr
heiðskíru lofti þegar þessi prúði maður •
reyndist vera stómjósnari, sem hafði selt
leyndarmál Atlantshafsbandalagsins og eig-
in föðurlands.
Oscar Wilde
var geysilega frægur og umtalaður á sinni
tíð og raunar em hann frægur enn. Hann
þótti lifa hneykslanlegu lífemi, sem fólst
m.a. í því að draga unga menn á tálar.
Vegna þessa fékk hann ákæm, fangelsis-
dóm og var meira að segja gerður gjald-
þrota.
Wennerström
Ferðablaðið
fjallar í þetta sinn m.a. um ferðamálasam-
tök landshlutanna. Rætt er við þ’a Reyni
Adolfsson starfsmann Vest-Norden á ís-
landi og Óla J. Ólason framkvæmdastjóra
ferðaskrifstofunnar Land og saga um
framtíð samtakanna og fjárhagsstöðu.
Minnið og vizkan
söknuðurinn tryggðin
ofureflið
og ókindin.
Allt barst að
smátt og smátt
ógreinanlega
rakleitt.
Úr engum stað
Ljósir tindar
endalausir fletir
fullkomnir svo langt sem augað eygir
og sorgin eins og bjarmi í loftinu.
Sorgin.
Og síðan langir tímar.
Ljóðið er úr nýjustu Ijóðabók Sigfúsar, Útlínum bak við minnið, sem er fjórða
Ijóðabók hans og kom út hjá bókaforlaginu Iðunni 1987.
SIGFÚS DAÐASON
Jóhann Jónsson
Þegar við eigum
eina sál
Líf okkar virðist með ári
hvetju mótast æ meira af
einhverri fjölþjóðlegri
flatneskju. Gamlir siðir em
á undanhaldi, fomar
dyggðir flestar úr sér
gengnar og menn sjá unn-
vörpum hættumerki í þróun íslenzkrar
tungu. Sumum finnst þetta allt saman
svartagallsraus. Þeir benda á að engu skipti
þótt böm séu orðin leikin í ensku slangri
áður en þau nái valdi yfír íslenzku beyging-
arkerfi, því að tilveran sé miklu notalegri
núna en þá er vinnukonur sváfu með ljóða-
kver Jónasar Hallgrímssonar milli bijóst-
anna eftir að hafa öslað fúamýrar á sauð-
skinnsskóm og vaðmálspilsum og vom
lagztar á rúmbálka sína með mygluðu heyi.
Enginn vafí leikur á því, að íslendingar
kosta kapps um að vera fjarska alþjóðlegir,
kannski af því að einangmnin, moldargólfín
og taðkestimir em svo skammt að baki.
Sá þykir varla maður með mönnum, sem
ekki kemst til útlanda einu sinni á ári eða
oftar. Það em sólarlandaferðir á sumrin,
innkaupaferðir á haustin og skíðaferðir á
þorra. Svo þurfum við að geta valið úr
mörgum sjónvarps- og útvarpsrásum, eiga
útibú frá flestum þeim klúbbum og samtök-
um sem starfrækt em í veröldinni og til-
einka okkur alla þá tækni sem við höfum
spumir af. Og svo rammt kveður að al-
þjóðahyggjunni að fíkjutré, áþekk þeim, sem
uxu í Edenslundi forðum, em það fyrsta sem
erlendir gestir beija augum, þegar þeir
koma hingað til lands.
Samt koma þær stundir þegar Íslending-
ar eiga eina sál. Og þær stundur em svo
dýrmætar að engin veraldleg gæði komast
þar í samjöfnuð. Þær em þmngnar eftir-
væntingu og sigurvissu og þótt þær hjaðni
stundum niður í vonbrigði eða þrútni út í
heilagri reiði em þær mikilvægari en önnur
reynsla sem íslendingur verður fyrir því að
hann veit að hann deilir henni með allri
þjóðinni. Þetta em þær stundir er íslending-
ar senda lið út af örkinni til að sigra heim-
inn, þegar kolbítur rís úr öskustó til að
skjóta stórmennum ref fyrir rass og næla
sér fyrirhafnarlítið í kóngsríkið og prinsess-
una að auki.
Hver man ekki eftir popphljómsveitum
frá Islandi, sem spáð var stórsigri og frægð
í fjölþjóðlegri keppni? Eða kvikmyndum, sem
fæstir íslendingar höfðu nennt að sjá, en
vom þó sannfærðir um að útlendingar
myndu gína við. Hvað um íþróttamennina,
sem æfa í stijálum tómstundum en við hik-
um ekki við að telja jafnoka eða oljarla
atvinnumanna frá stórþjóðum. Eða afreks-
menn á sviði tónlistar og myndlistar, sem
hafa unnið sig í álit erlendis með þeim afleið-
ingum að landar þeirra klína á þá stóryrðun-
um heimsfrægð eða jafnvel alheimsfrægð,
þótt lítið sé vitað um listasmekkinn guðs
um geim.
Vissulega hlýtur það að ylja ungum af-
reksmanni um hjartarætur, þegar hann fínn-
ur að hann á alla athygli þjóðar sinnar í
erfiðri baráttu erlendis. Frómar óskir og
einlæg hvatniNg fleytir honum ugglaust
yfir margan erfiðan áfanga, því að fátt er
jafn örðugt þeim sem beijast vill til sigurs,
að finna sljóleika og andvaraleysi allt í
kringum sig. En þær væntingar og kröfur
sem við gerum á þessum vettvangi mótast
oft miklu fremur af óhemjuskap og frekju-
gangi en einlægum áhuga. Háværastir í
kröfugerðinni eru þeir sem engan áhuga
hafa á viðfangseftiinu hveiju sinni en líta á
sigur íslendings sem skrautfjöður í eigin
hatt, þótt sjálfir hafí þeir aidrei teflt skák,
leikið handbolta eða sungið á óperusviði.
Og oft eru þetta einmitt mennimir sem
íjargviðrast sem mest út af framlögum til
menningarmála og gera sér tíðrætt um land-
eyður sem lifí á annarra brauði.
Þessar kröfur eru skaðlegar að því leyti
að þær geta sligað menn, sem eru undir
miklu álagi fyrir. Og þær eru aukin heldur
heimskulegar því að þær bera öðru fremur
vott um fímamikla vanmáttarkennd og svo
nálægðina við einangrun, fátækt og niður-
lægingu.
Nú má enginn skilja þessi orð svo, að ég
telji þjóðarvitund vera skaðvænlegar hégilj-
ur og uppskafhingshátt. Því fer víðs §arri.
Sú samkennd, sem íslendingar eiga með
sér, hefur miklu fleiri bjartar hliðar en dökk-
ar og af henni erum við öfundsverð meðal
stórþjóða. En skuggahliðamar, sem líka
blasa við, eru óþarfar. Við höfum fyrir löngu
sannað tilvemrétt okkar í heiminum og
þurfum engan veginn að láta popphljóm-
sveitir, skáksnillinga og fegurðardrottning-
ar burðast með samanlagðan heiður okkar
og sóma. Bezta leiðin til að vera gjaldgeng
á alþjóðlegum vettvangi er einmitt sú að
leggja rækt við það sem við eigum sameigin-
legt og hlúa jafnframt að hugviti og frum-
legri sköpun, sem hér sprettur fram. Og
það er líka öruggasta leiðin gegn því að
fjölþjóðaflatneskjan færi hér allt í kaf.
GUÐRÚN EGILSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27. FEBRÚAR 1988 3