Lesbók Morgunblaðsins - 23.04.1988, Blaðsíða 18

I
* Bogense • Míddeiían i
■ 'f
• Asscas R
fasborg
•
Kcrlclródc
-K08ENHAVN-
Nyborg
Sremíborg
' •Radkobing
Óðinsvé liggja miðsvæðis á milli sundanna.
Litla húsið í Munkemöllestræde þar sem H.C.
Andersen bjó með foreldrum sínum frá tveggja
til fjórtán ára aldurs.
Danski for-
ystusvanur-
inn Óðinsvé
1000 ára
hefur verið safnað saman ásamt
fomminjum.
Forystusvanurinn
Sveinbam fæddist í Óðinsvéum
árið 1805 og nafn hans varð kunn-
ugt um allan heim vegna ævintýra-
heima sem skópust í sögum hans
og ævintýmm. Marga ferðamenn
fýsir eflaust að heimsækja hús H.C.
Andersens. Borgin er oft kölluð
„forystusvanurinn" í tengslum við
ævintýri hans „Ljóta andarung-
ann“.
í tengslum við 1000 ára afmælið
var opnuð ný háskóladeild í Óð-
insvéum til að rannsaka „hvemig
gat umhverfí Óðinsvéa mótað hug-
fleygan anda H.C. Andersens?" Ný
hljómleikahöli var einnig vígð, helg-
uð öðmm merkum syni borgarinn-
ar, tónskáldinu Carl Nielsen.
Sjálfur afmælisdagurinn
18. mars 1988 mun geymast í
gegnum aldirnar, þegar Margrét
Danadrottning kom ásamt manni
sínum Hinrik krónprins — opnaði
formlega hljómleikahöllina — var
viðstödd guðsþjónustu í dómkirkju
heilags Knúts — hlustaði á ungu
kynslóðina sem kallaði til drottning-
ar sinnar: „Við elskum þig, Margr-
ét.“ Veðrið sveik ekki á afmælis-
daginn, íbúar og gestir dönsuðu á
götunum og hátíðabrigðin vom eft-
irminnileg.
Afmæli borgar er stór viðburður.
Þá er staldrað við og litið yfir liðna
sögu. Borgin er prýdd og endur-
bætt með stórfelldum listaverka-
gjöfum og menningarviðburðum.
Oðinsvé verða ríkari af sögu og
fleiri ferðamenn sækja borgina
heim en áður, afmælisárið 1988.
Hún hefur skráð nafn sitt með enn
skýrari stöfum á spjöld sögunnar.
Ungur aðdáandi réttir drottningu sinni rauða rós á afmælisdag-
inn, 18. mars.
Forystu-
svanurinn,
Óðinsvé.
hans. Kristin trúardýrkun tekur við
af heiðinni og dramatískt morð fyr-
ir framan dómkirkjualtari verður til
að gera borgina að einskonar
pílagrímsborg kristinna manna.
Tíunda júlí 1086 var Knútur Dana-
konungur myrtur af skattpíndum
uppreisnargjömum þegnum sínum
fyrir framan altari Santi Albani—
kirkju. Fáum árum síðar var kon-
ungur tekinn í dýrlingatölu og jarð-
neskar leifar hans drógu til sín
marga pílagríma. Kista heilags
Knúts er ennþá geymd í dómkirkj-
unni sem ber nafn hans.
í kjölfar dýrkunar heilags Knúts
vom mörg klaustur stofnuð í borg-
inni. Reglur grábræðra, svart-
bræðra og Jóhanníta byggðu hver
sitt klaustur. Trúardýrkun ein-
kenndi borgarlífið sem dró til sín
lærða menn. Árið 1100 kemur El-
noth, enskur munkur, til Óðinsvéa
og færir sögu heilags Knúts í letur.
Sagnaritunin verðpr fyrsti hluti af
sögu Danmerkur. í Óðinsvéum vom
líka fyrstu dönsku bækurnar prent-
aðar árið 1482 af þýska prentaran-
um Johan Snell.
Á ámnum 1504-21 hélt Kristín
Danadrottning hirð í Óðinsvéum og
réð til sín myndhöggvara, Claus
Berg, sem prýddi Óðinsvé með lista-
verkum. Meistaraverk hans er stór-
brotin altaristafla sem prýðir kirkju
heilags Knúts.
Feit og mögnr ár
Staða kirkjunnar varð miklu
veikari eftir siðaskiptin. En í kjölfar
þeirra fylgdi hagsældartímabil,
sérstaklega fyrir stórkaupmenn
sem græddu vel á útflutningi á Iif-
andi fénaði frá Qónsku landbúnað-
arhémðunum. Ríkastur þeirra allra
og sá sem hefur varðveitt nafn sitt
í gegnum aldimar er Oluf Bager.
Hann átti vinsamleg viðskipti við
krúnuna og Friðrik II konungur
heimsótti hann oft.
Sagan segir að Oluf Bager hafi
eitt sinn fagnað konungi sínum með
því að kynda elda sína með dýrmæt-
um viði. Þegar konungur gerði at-
hugasemd við óráðshyggju vinarins,
sagði Oluf Bager að hann gæti
kynt upp með einhveiju enn dýr-
mætara. Tók hann handfylli sína
af skuldabréfum frá konungi og
kastaði á eldinn.
En Óðinsvé áttu bæði feit og
mögur ár sem má lesa í gegnum
byggingarsögu hennar sem er varð-
veitt í lifandi húsum, en líka á söfn-
um. Óðinsvé búa yfir lifandi
byggðasafni með húsdýrahaldi, þar
sem akurykja og handiðnaður er
stundaður. Myntgarðurinn heitir
fomminjasafn Óðinsvéa þar sem
myntum frá ýmsum tímaskeiðum
Óðinsvé, borgin í fararbroddi
Fjónsbúa, heldur upp á 1000 ára
afmæli sitt 1988. Danir hafa gef-
ið út sérstakt blað tileinkað borg-
inni og hátíðahöldunum sem
standa allt árið. Óðinsvé verður
í hátíðarskapi og hátíðarbúningi
1988 og hver mánuður færir eitt-
hvað óvænt á menningar- og af-
þreyingarsviði. Sérstök áhersla
verður lögð á miðvikudaginn sem
ber nafn Óðins í danskri tungu
— skemmtilega forna vikudags-
nafnið sem við Íslendingar felld-
um niður að boði páfans í Róm
sem taldi daganöfnin of heiðin
fyrir kristna þjóð.
Danir búast við miklum fjölda
ferðamanna til Óðinsvéa og eru með
mikinn viðbúnað til að taka vel á
móti þeim. Margir íslendingar eiga
eflaust eftir að heimsækja Óðinsvé
í sumar og við skulum aðeins
skyggnast inn í sögu borgarinnar
— hveijir hafa skráð nöfn sín á
spjöld hennar — hvaða utanaðkom-
andi öfl hafa mótað hana — af
hveiju borgin er nefnd forystusvan-
ur — hvaða afmælisgjafír Danir
færa svaninum sínum. Hér verður
ekki hægt að tíunda hvað er efst á
baugi í hveijum mánuði, en ferða-
fólki bent á ritið ODENSE sem ligg-
ur eflaust frammi á flestum íslensk-
um ferðaskrifstofum og upplýsinga-
miðstöð ferðamála við Ráðhústorgið
í Kaupmannahöfn.
Heiðinn og kristinn
trúarkjarni
Saga hverrar borgar hefst þegar
hennar er getið í annálum. Nafnið
Fyrir framan styttu af H.C. And-
ersen. "
Óðinsvé er fyrst nefnt í 1000 ára
gömlu bréfi frá Ottó 3. Þýskalands-
keisara. í bréfinu veitir keisarinn
kirkjunum í Slésvík, Árhúsum, Ribe
og Öðinsvéum skattfrelsi. Þar kem-
ur líka fram að Óðinsvé var biskups-
setur.
Borgin ber nafn Óðins og hefur
ef til vill risið upp í kringum vé
Samkeppnin
rétt að byrja
á íslands-
markaðnum
- segir forslgóri SAS í Danmörku,
Fred Ahlgreen Eriksen
Áttunda apríl hóf SAS vikulegt áætlunarflug til Keflavíkur. í fram-
haldi af því hitti Ferðablaðið forstjóra SAS í Danmörku, Fred Ahl-
green Eriksen, að máli og spurði hann um stöðu SAS á heimsmarkað-
inum og hvað hann áliti um framtíð lítilla flugfélaga eins og Flug-
leiða og fleiri evrópskra flugfélaga eins og flugmálin eru að þró-
ast. Eriksen lá ekki á skoðun sinni og segist fyrst og fremst byggja
álit sitt á raunsæi. Við skulum gefa honum orðið.
— SAS á engan rekstrargrund-
völl eitt sér eins og flugmál eru að
þróast í heiminum. Það er eins gott
fyrir minni flugfélög eins og SAS
og Flugleiðir að vera raunsæ og
gera ráðstafanir strax til að bindast
öðrum flugfélögum með samvinnu
eða samningum á meðan fjárhags-
staða þeirra er sæmilega góð, held-
ur en vera neydd til að leita eftir
samningum í þröngri flárhagsstöðu
eftir 2-3 ár.
Sótt að evrópskum flugfé-
lögum ór austri og vestri
— Við verðum að gera okkur
grein fyrir hvert þróunin stefnir. í
Bandaríkjunum eru aðeins fímm
stór flugfélög eftir. Öll minni flugfé-
lögin hafa annaðhvort orðið gjald-
þrota eða risaflugfélögin hafa
gleypt þau. Bandarísku risaflugfé-
lögin stjórna flugi inn á vellina þar
og eru að verða alls ráðandi á Norð-
ur-Atlantshafi. Þau eru að koma í
vaxandi mæli með beint flug frá
mörgum stöðum í Bandaríkjunum
til Skandinavíu.
— Það er líka sótt að okkur úr
austri. Flugfélög frá Suðaustur-
Asíu og Japan eru mjög að eflast
og sækja í auknum mæli inn á
Evrópumarkaðinn. Við stöndum illa
að vígi í samkeppni við þau, þar
sem fargjöld þeirra eru miklu lægri
en hjá evrópskum flugfélögum.
Staða innan Evrópu
— Samkeppnin er líka stöðugt
að harðna innan Evrópu vegna auk-
ins ftjálsræðis í flugi. Stærstu evr-
ópsku flugfélögin, British Airways
og Lufthansa, hindruðu myndun
eins öflugs tölvukerfís — evrópsku
risamir vildu báðir stjórna Evrópu-
markaðnum. Það var mjög slæmt
að evrópsku flugfélögin skyldu ekki
geta staðið saman um myndun eins
tölvukerfís þar sem tvískipt tölvu-
kerfí veikir stöðu þeirra gagnvart
heimsmarkaðnum. Eg álít að Evr-
ópumarkaðurinn verði að standa
heilshugar saman til standast sam-
4