Lesbók Morgunblaðsins - 23.04.1988, Blaðsíða 6

ANNA KARIN
JÚLÍUSSEN
Söngur
flótta-
mannsins
Mynta.
Steinselja.
Laukur.
Ó horfnu allsnægtir!
Þá fengum við
magafylli af appelsínum.
Og brauðið!
— svo kjamgott
að það bægði frá sjúkdómum.
AH - BRAUÐIÐ
gegnvætt appelsínusafa.
Lostæti jarðar.
Sjáið konumar nú
— tannlausar
og blygðast sín
fyrir fatnaðinn.
Sjáið mennina
lifandi dauða.
Verkefnalausar hendur
og óbærilegur stanslaus verkur
fyrirbrjósti.
Söknuður
eftir sextíu fermetra skika
sem gaf af sér ávexti og frelsi.
Þeir elstu þjást.
Ungu mennimir eru reiðir
en þriðja kynslóðin
— blessuð bömin
veit ekki betur
en svona eigi þetta að vera.
Þið skuluð ekki halda
að þó við plöntum hríslum
ætlum við að vera!
Það hvílir augun
að horfa á grænt.
Þið skuluð ekki halda
að þó hvita gjafahveitið
og vatnsleysið
skerði minnið,
gleymum við
að við eigum land
sem gefur af sér ávexti og frelsi.
Höfundur er félagsmálastjóri í
Vestmannaeyjum.
GUÐBERGUR
AÐALSTEINSSON
Ferðalok
Uppvið rætur fjalls
gömul trébrú
niður vatns undir
liðast reykur
úr svörtum strompi
brestur lauf
hundsgá í fjarska
nakin tré
forvitið andlit
bakvið brotið gler
auga mætir auga
rís köflóttur borðdúkur
uppúr hafsjó minninganna
volgar flatkökur
hlýjar hendur
hveiti á nefbrodd
á veggnum Kristur
mætir dauða sínum
hljómkviða bemskunnar
í tortryggnu auga
andlit hverfur úr glugga
tjald dregið fyrir
í lok ferðar
gleymdur
vex gras
í stigin spor
grár himinn yfir
Höfundur er rithöfundur í Reykjavík
Dansleikurinn
í Sunne
Mikið erum við fegin að eiga heima í Eystri
Ámtervik, en ekki í Sunne. Það er miklu
fleira fólk í Sunne, en það er ekki eins
skemmtilegt. Það fer aldrei í neina fjöl-
skylduleiki, það hefur engan málmblásara-
Það er ókunnur herra á
dansleiknum, sem við
höfum ekki séð áður.
Hann er í
einkennisbúningi, það er
sagt að hann sé
eftirlitsmaður á
jámbrautarstöðinni í
Kil. Hann virðist ekki
þekkja neitt okkar. Við
sitjum nú þarna í
setustofunni til að vera
boðið upp, brátt hefur
öllum verið boðið upp í
dans nema ungfrú
Erikson og mér.
Smásaga eftir
SELMU LAGERLÖV
sextett eða kvartettsöngvara og það eru
alls ekki eins margir sem geta haldið ræðu
eða ort ljóð og í Eystri Ámtervik.
Við eigum það sameiginlegt með
Sunnebúum að við höfum sama prófast.
Að öðru leyti höfum við lítið af þeim að
segja. Við rekumst aldrei á fyrirfólk frá
Sunne og við finnum það á okkur, að þeim
fínnst þeir vera okkur fremri vegna þess
að þeir búa í stærri sókn.
Einu sinni á ári er okkur boðið til gleði-
móts í prófastsetrið í Sunne en við hittum
þrátt fyrir það enga Sunnebúa því Sunne-
sókn er svo stór að það er ekki hægt urri
vik fyrir prófastinn að bjóða öllum fjölskyld-
um í senn. Venjan er að bjóða þeim sem búa
í Eystri Ámtervik og í Vestri Ámtervik og
þeim frá Grásmark samtímis, og þeim sem
búa í Sunne á öðrum tíma.
En þótt við séum ekki kunnug fjölskyld-
unum frá Sunne, höfum við svo sem séð
allt það fólk á markaðnum í Ámbergshed,
svo að við könnumst aftur bæði við Petter-
sons-verksmiðjueigendahjónin í Stöpafors,
Maules verkfræðing og konu hans í Sunds-
berg og Ignelius verkfræðing á Ulvsberg,
Hellstedt-hjónin á Skarphed og Jonsson
landeiganda og frú sem búa í „Kastalanum"
í Sundsvik.
Þann sautjánda ágúst þyrpist fjöldi af
ungum mönnum frá Sunne að Márbacka til
að dansa og horfa á samkvæmisleiki. Og
nú höldum við að þeir hafí talað um það sín
á milli að Hilda Wallroth frá Gárdsjö og
Anna Lagerlöf á Márbacka séu nú vaxnar
úr grasi og orðnar vænlegustu stúlkumar
í öllum Fryksdalnum. Hvað sem því líður,
fær pabbi bréf einn góðan veðurdag frá
nokkram ungum herram í Sunne, þar sem
þess er spurt hvort heimilisfólkið á
Márbacka muni vilja taka þátt í samkvæmi
og hafa með sér veisluföng.
Dansleikurinn fari fram uppi á loftinu
yfír búðinni hans Nilssons, og þeir fengju
salinn sér að kostnaðarlausu. Piltamir
myndu ekki leggja til drykkjarföng og döm-
umar tækju með sér kaffí, te og smákökur
og annað til kvöldverðar. Állt yrði sem ein-
faldast og eini kostnaðurinn aukreitis færi
í ljósmetis- og þjónustugjald.
Álíka bréf hefur borist til Gárdsjö, og
Augusta móðursystir bregður sér hingað
akandi til að ræða við mömmu og Lovísu
föðursystur um hvað þær eigi að taka með
sér, því þær vildu ekki standa Sunnebúum
að baki í einu eða neinu. Lovísa frænka
hefst þegar handa að baka fimin öll af
smákökum, því svona matarsamskotaböll
tíðkuðust í Sunne í hennar ungdæmi. Ekki
eitt andartak hvarflar það að henni að fara
sjálf, því hún viti sem er, að hún sé of göm-
ul til að dansa, en hún segir, að skemmti-
legt verði það og eitthvað skemmtilegt ger-
ist.
Eins er um okkur Gerdu, okkur fínnst
líka skemmtilegt að það verði dansleikur,
þótt við séum of ungar til að fá að fara með.
En ánægjan varir ekki lengi, því daginn
fyrir dansleikinn segir pabbi, þar sem við
sitjum við hádegisverðinn og tölum að sjálf-
sögðu um ballið, að honum fínnist Selma
orðin nógu stór til að fara m,eð.
Pabbi á ekki von á öðra, en að ég gleðj-
ist yfír því að komast á danssamkomu, en
það er nú eitthvað annað. Mér hefur það
oft verið boðið til Eystri Ámtervik, að ég
ætti að geta gert mér í hugarlund hvemig
mér liði á dansleik í Sunne. Svo að ég svara
að bragði, að ég vilji alls ekki fara.
— Hvers vegna viltu ekki fara á ball?
segir pabbi og um leið snýr hann sér að
mömmu og spyr: — Á hún ekkert að fara í?
— Jú, jú, segir mamma, hún á ljósgráan
síðan kjól, hann er ágætur.
— Og sokka og skó á hún, er það ekki?
— Nei, skó á hún ekki, segir mamma,
en Anna er vaxin upp úr gráu strigastígvél-
unum, sem hún var í, í brúðkaupinu, þegar
Júlía hjúkranarkona gifti sig, þau ætti
Selma að geta fengið.
— Jæja, þá skil ég ekki af hverju hún
ætti ekki að geta farið, segir jrnbbi.
Ég verð skelfílega hrædd. Ég veit eigin-
lega ekki hvað það er sem ég hræðist, en
ég get ekki hugsað mér meiri ógæfu en að
þurfa að fara á þetta ball í Sunne.
— En ég er of ung til að fara á ball,
segi ég, ég er nú ekki nema þrettán ára.
— Emilía Wallroth verður með, segir föð-
ursystir, og ekki er hún eldri en þú.
Þá geri ég mér ljóst, að þau era öll á
móti mér, bæði pabbi, mamma og Lovísa
frænka, þau era mér ofurefli, ég á engra
kosta völ og fer að gráta.
— Elsku bam, ekki máttu fara að gráta,
þó við viljum að þú fáir að fara og skemmta
þér, segir pabbi.
— Já, en það verður ekkert gaman fyrir
mig, segi ég kjökrandi. Ég er svo hölt að
það vill enginn dansa við mig.
Ég er ekki reið, allt frá því ég spilaði á
spil við Wachenfeldt frænda hef ég lagt það
niður að reiðast. Pabbi er ekki reiður, ekki
heldur hann. Honum finnst ég bara undar-
leg.
En hvemig á hann að vita, hvemig það
er fyrir stúlku, að sjá öllum öðram boðið
upp og þær fá að dansa, allar nema hún
sjálf, eða þegar manni er ekki boðið upp í
annað en „fransás" eða boðið upp af herr-
um, sem engin af hinum stúlkunum vill
dansa við.
— Nú verður þú ekki með neinar fyrir-
tektir, segir pabbi og leggur í róminn. Mér
fínnst fráleitt annað en dætur mínar fari á
dansleik, sé hann á annað borð haldinn.
— Mér finnst hún gæti nú beðið, að
minnsta kosti þar til hún verður fímmtán
ára, segir Lovísa frænka og reynir að koma
mér til hjálpar, nú þegar það er um seinan.
Það hefði verið betra að hún hefði látið
vera að minnast á Emilíu fyrir stundu.
— Já, það gæti hún eflaust, segir pabbi,
en hver veit hvort þá verði nokkur dansleik-
ur haldinn í Sunne? Það hefur ekkert þvflíkt
verið haldið þar áram saman.
Ég veit að pabba er ekkert um það að
við grátum. Ég losnaði miklu fremur undan
því að fara, ef ég hlægi og væri glöð á
svip. En nú get ég ekki stöðvað grátinn.
Tárin streyma allt hádegið.
Síðan held ég áfram að gráta, meðan ég
ligg að hvflast eftir málsverðinn og í
kennslustundunum okkar síðdegis og meðan
við lesum lexíumar okkar og meðan við
eram úti og rennum okkur í sleðabrekkunni
og síðan samfleytt, meðan við sitjum um-
hverfís borðið fyrir framan sófann í matsaln-
um, hver að sínu verki.
Gerdu hættir til að stífna af gráti, þegar
hún kann ekki lexíumar sínar, en ég held
hún hafí aldrei grátið óslitið daglangt.
Þegar mamma kemur upp til okkar um
kvöldið, til að lesa með okkur bænimar þá
get ég ekki hamið grátinn, svo að ég kemst
í gegnum Faðirvorið og Drottinn blessi oss,
en Þú guð sem hefur og Það gengur eng-
ill, þær era mér um megn.
— Er það einungis út af dansleiknum sem
þú grætur, segir mamma, eða er það vegna
einhvers annars?
— Getur mamma ekki beðið pabba að
lofa mér að sleppa við að fara á gleðina,
segi ég og held fast um hönd hennar.
— En elsku bam, en faðir þinn er aðeins
að hugsa um það að þú skemmtir þér, seg-
ir mamma.
— En ég get ekki dansað, segi ég.
Mamma veit að ég get ekki dansað.
— Víst geturðu dansað, segir mamma
og svo fer hún sína leið.
Það fyrsta sem ég hugsa um þegar ég
vakna að morgni, er að í dag er balldagur-
inn og ég byija aftur að gráta.
Ég skil ekki, hvemig augun geti rúmað
öll þessi tár, þau virðast óþijótandi.
Ánna og Gerda ræða um það, hver muni
hefja dansinn og hvem Anna muni dansa
við fyrsta valsinn og hvort Maule-dætumar
verði í hvítum kjólum. Anna hefur rúllað