Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1989, Síða 9
um. „Hittuð þið ekki lækna á leiðinni?"
spyijum við. „Nei, við komum yfir fjöllin."
Jerome hafði farið niður árfarveginn.
Fyrsti sjúklingurinn okkar er einn af fyr-
irliðum þeirra. Hann hefur misst megnið
af höfuðkúpunni vinstra megin og það sem
ég sé minnir lítt á heila. Við getum lítið
gert fyrir hann annað en að setja hreinar
umbúðir í stað óhreinu tuskunnar sem hann
kom með. Ég útskýri fyrir bróður hans á
minni fátæklegu persnesku að aðeins Allah
geti hjálpað.
Skotsár og Brotnir
Handleggir
Abdul Amid, einn af hjúkrunarfræðingun-
um okkar, birtist allt í einu. Aldrei hef ég
verið jafti fegin að sjá hann. „Undirbúðu
þann næsta fyrir svæfíngu, það er sá sem
er næst dyrunum."
Dagurinn líður hratt. Endalaus skotsár
sem þarf að búa um, brotnir handleggir,
fingur sem þarf að taka af og sprengjubrot
sem þarf að fjarlægja. Öll áhöld eru óhrein
og allar grisjur búnar. Hestasveinninn fær
það hlutverk að þvo áhöldin og kokkurinn
okkar klippir grisjur.
Landið er nýög erfítt yfírferðar. Stór-
grýtt og oft bratt. Fyrr þennan morg-
unn gengum við í myrkri og fengum
margan marbiettinn, enda er gijótið
mjög hált.
Lyfín eru tekin úr upphafíegu umbúðunum og sett & plastbrúsa þeim til verndar
og til að minnka ummál. Síðan eru þau sett í pappakassa, sem þaktir eru með
vatnsheldu límbandi. Utanum er svo sett plast og strigapoki saumaður utan um
allt saman.
Við gleypum í okkur hrísgijón um miðjan
daginn. Setjumst með krosslagða fætur á
veröndina og skóflum þeim í okkur með
höndunum eins og venjulega. Allir úr sömu
skál, hér eru hvorki til diskar né hnífapör.
Undir lokin kem ég auga á ungan mann
sem situr út undir vegg fyrir utan spítal-
ann. „Hvemig gat mér sést yfir hann?“
Hann er með skot inn í lunga, með loft
undir húð uppá háls og i talsveivi and-
nauð. í öllum asanum hefur hann ordið út-
undan. Ég tappa 700 ml af blóði úr bijóst-
hoii hans og eftir því sem ég tappa meiru
batnar í honum hljóðið. í upphafi stundi
hann án afláts „ég er að deyja, Allah einn
getur hjálpað mér“, en í lokin var hann
farinn að segja sögur af vígvellinum, næst-
um því montsögur.
Það er komið myrkur og við vinnum með
tvo litla olíulampa. Litla stofan sem ég hef
fyrir inniliggjandi sjúklinga og gangur
spítalans taka ekki fleiri. Ég sendi þá sem
ekki þarf að fylgjast með yfír nóttina í
moskuna í næsta þorpi, 20 mínútna gang
í burtu. Síðasti sjúklingurinn er lítill skæra-
liði, lágvaxinn í alltof stóram gúmmístfgvél-
um. Hann er varla meira en fímmtán ára.
Það eina sem minnir á að þetta er hermað-
ur er „kalaissnikov“-hríðskotariffillinn sem
hann er með á öxlinni. Hann hefur ekki
kvartað á meðan ég gerði að handleggs-
broti og fleiri sáram. En þegar ég segi: „Þú
ferð í moskuna," koma tár í augun á honum
og hann segin „Ég þori ekki þangað því
það er hundur á leiðinni." Erfítt að ímynda
sér hann biytja niður óvinina með köldu
blóði.
Við setjumst niður og fáum okkur tebolla
og ég reyni að fara yfir daginn í huganum.
Hveijir þurfa vökva, hveijir verlq'a- eða
sýklalyf fyrir nóttina. Við fetum okkur milli
hálfsofandi mannanna. Það er varla hægt
að stíga niður fæti. Aðeins þeir veikustu
fengu dýnur, hinir liggja á bera moldargólf-
inu með teppi eða fatadraslur yfír sér.
Mér verður ekki svefnsamt um nóttina.
Af sumum hef ég áhyggjur og alltaf era
einhveijir sem þurfa aðhlynningu. Skot-
hríðinni hefur heldur linnt.
Mynd á Dánarstund
Föstudagur rennur upp. Mennimir sem
sváfu í moskunni koma. Ég get sent flesta
heim. Abdul Haq, manninum með höfuð-
áverkann, hnignar smátt og smátt. Undir
kvöld kemur móðir hans. Þau gera sér grein
fyrir að hann er að deyja. Abdul Amid hjúkr-
unarfræðingur kemur að máli við mig og
Loks gátum við leigt asna undir fkrangurinn. Hvítu hylkin eru vopn.
Hestamir í síðasta fjallaskarðinu.
Þeir eru ekki allir gamlir skæruliðam-
ir. Þessi ber tvö skothylki ofaná bak-
pokanum.
Dæmigerður málsverður i Afgunistan. Te og Qatbrauð borið fhun á röndóttum,
heimaofhum dúk, sem vafínn er utanum brauðið milli máltíða.
segir að þau langi að biðja mig að taka
mynd, það sé engin mynd til af honum.
Mér líður illa þegar ég tek þessa mynd.
Einhvem veginn eins og ég sé að gera eitt-
hvað sem ég ætti ekki að gera, eitthvað
óheilagt. Ryðjast inn á dánarstund þessa
manns.
Það hefur hvesst. Vindurinn gnauðar í
öspunum í myrkrinu og slítur af þeim föln-
uð laufín. Móðirin syngur sorgarsöngva og
grætur yfir syni sínum. „Batja-e-ma, batja-
e-ma, Xana-e-ma soxta as;“ „Sonur minn,
sonur minn hús mitt brennur." Hún endur-
tekur i sífellu sömu lag- og ljóðlínu. Söngur-
inn blandast óhugnanlegu gnauðinu í vindin-
um. Þegar Abdul Haq skilur loks við og er
borinn f moskuna deyr söngur móðurinnar
smám saman út um leið og líkfylgdin fjar-
lægist spítalann.
Reiði og vanmáttarkennd fylla hug minn.
Hvers vegna þetta stríð, hvers vegna allar
þessar limlestingar, sorg og dauði?
Ég skríð ofan í svefnpokann minn á dýn-
unni á veröndinni, reima vel. að hálsinum
svo haustkuldinn komist ekki að mér. Ég
sofna út frá flautukonsert ( ferðasegul-
bandstækinu minu. Um nóttina nöguðu rott-
umar sundur leiðsluna á heymartækinu.
FVamhald greinarinnar birtist ( nœstu Lesbðk.
LESBÓK MORGUNBLAÐSIIMS 1. APRlL 1989 9