Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1998, Blaðsíða 12

irnir leyna á sér og koma í ljós þegar birtir.
Við jökullónin og umhverfís Innstu-Jarlhettu
er í mínum huga eitt fegursta og áhrifamesta
umhverfið á öllu því svæði sem þessi bók
spannar og þó víðar væri leitað. Að sumarlagi
er naumast hægt að komast þangað öðruvísi
en gangandi eða ríðandi. Hægt er að fara yfir
Skálpanes af Bláfellshálsi, en það er lengri
leið og grýttari. Fremur er hægt að mæla
með göngu- eða reiðleið frá Hagavatnsvegi og
inn með Jarlhettum. Inn að fremsta lóninu,
sem jafnframt er stærst, er tæpra 9 km loft-
lína, en varla minna en 13 km að því innsta.
Framan við stærsta lónið er röð fjögurra
tinda, en enginn þeirra er hár; sá hæsti 815 m.
En tölumar segja ekki allt; taka verður tillit
til þess, að á Skerslum við rætur þeirra er
land í um 650 m hæð. Og alltaf hækkar eftir
því sem innar dregur. Innan við stóra lónið
eru þrír hnjúkar; einn þeirra á rana sem
gengur fram úr jöklinum og hefur lögun
pýramída, annar girðir fyrir miðlónið og sá
þriðji stendur einn sér við enda lónsins. En
yfir þá alla gnæfir Innsta-Jarlhetta sem er
1084 m og hæst þeirra systra.
Hún hefur nokkur sérkenni framyfir hinar,
er í rauninni klasi af tindum sem smáhækka,
en þegar flogið er yfir Innstu-Jarlhettu sést
að á henni eru þrír aðaltindar. Framanfrá ber
þá hvem í annan. Einn þeirra er hvassbrýnd-
ur rani sem gengur inn í jökulinn, 1050 m hár.
Framan við Innstu-Jarlhettu stendur hins-
vegar smátindur með stromphettulagi, 784 m
hár og á tveimur hliðum hans lóðréttur berg-
veggur, svo reglubundinn að því er líkast að
hann hafi verið skorinn með hnífi. I beinu
framhaldi af honum em nokkrir smærri tind-
ar framan við Innstu-Jarlhettu, þá ber alveg í
hana frá suðri og suðvestri og virðast þeir
hluti af henni. Einn þeirra er lítið eitt framan
við þennan hvassbrýnda tanngarð og er nán-
a3t eins og skögultönn.
Þetta er tröllslegt umhverfi, sterkt og
áhrifamikið. Þessar slóðir þekkja þó fáir aðrir
en einstaka heimamenn, svo og göngugarpar
sem leggja á sig að ganga af Bláfellshálsi og
fram með Jarlhettum; stundum fram Jarl-
hettudal, þótt sú leið sé bæði erfiðari og sein-
famari. En innarlega með Jarlhettum er aug-
Ijóslega dæmi um hrífandi öræfaslóð sem fáir
sjá vegna þess að hún er fjarri öllum vegar-
slóðum. Eftir að vélsleðar komu til sögunnar
hafa margir þeytzt að vetrarlagi inn með Jarl-
hettum, á milli þeirra og bak við þær.
Skemmst er að fara frá Haukadal eða Gull-
fossi, en sumir hefja ferðina vestar; fara inn
eftir Úthlíðarhrauni og þá á vel heldu harð-
fenni yfir Farið, eða þá að menn koma enn
lengra að; frá vinsælasta vélsleðasvæðinu um-
hverfis Skjaldbreið og Hlöðufell.
Venjulega er gijótið umhverfis Jarlhettur
svo kirfílega á kafi í snjó, að hægt er að fara
svo til hvar sem er á vélsleðum og þá upplifa
menn í rauninni allt annað landslag og öðru-
vísi fegurð en að sumarlagi. Jarlhettur búa yf-
ir mikilli fegurð í vetrarbúningi sínum; aftur á
móti sjást hvorki jökullónin þá né heldur and-
stæða jökulsins að baki, sem er svo tignarleg
eftir að snjóa hefur tekið upp.
PÁLMI EYJÓLFSSON
GAAAALL
BÓNDABÆR
Hátt upp í hlíð er burstabærinn forni
björt eru þil í sólskininu að morgni.
Mannlífið fábreytt, eins íáraraðir,
aðkoman hlýleg, grónar hestatraðir.
Baðstofuklukkan Ijúfum slætti lýkur
loftið er bjart, úr eldhússtrompi
rýkur.
Gesti er fagnað vel og hlýtt að vanda,
velkominn segir ylur traustra handa.
Vélaöld hefur vikið hér hjá görðum,
verpir því ennþá lóa í þúfnabörðum.
í mýrinni blautu sannur sumarfriður,
sQin íkeldum, bjartur fuglakliður.
Lágreistur kúrir gamli
burstabærinn,
brekkuna og hólinn faðmar sunn-
anblærinn.
Framfarir eru vítt um breiðar
byggðir.
Bær upp við hjallann hýsir fomar
dyggðir.
Höfundurinn býr ó Hvolsvelli.
LJÓÐRÝNI
NÍNA BJÖRK ÁRNADÓTTIR
FORBOÐIN
Þúheldurvitaskuld Langt er um hðið
að þetta sé langt
svo allt og alveg annað og ég lofaði svo allt öðru en því að koma enn á ný
Eitthvað stórbrotið og vekja hjá þér það forboðn a
eins og heil hljómsveit að fagna þér og brenna þig
við sólarupprás því vitaskuld vilt þú eiga khngjandi fógnuð
eða ofurlítið oghvíslandi kvæðiskom og brosin mild
sem þú söngst fyrir löngu oglangt er um hðið að ást mín færi þér
En þetta er bara ég annað en sviða
að elska þig ég gat þá a ldrei hætt því og vitaskuld tárastu vitaskuld ogtár.
í ljóðabókinni >fAlla leið hingað“, sem út kom árið 1996 horfir hún á ástina
milli tveggja einstaklinga frá ólíkum sjónarhomum. Þótt „ástin“ sem slík hafi
oft birst í verkum Nínu Bjarkar, allt frá því að fyrsta ljóðabók hennar, Ung
ljóð, kom út árið 1965, verður hún ekki megin yrkisefni fyiT en í skáldsögunni
„Þriðja ástin“ sem kom út árið 1995. Fram að þeim tíma var ástin að mestu
tengd angist, skelfingu, sársauka - eða reiði sem hafði verið breytt í þessar
sáru tilfinningar. Hvort sem var í núinu, eða minningunni, var ástin vont afl,
svikult afl sem leiddi til dauða. Ljóðmælandinn óttast ástina, lífið, dauðann. En
eins og segir í ljóðabókinni „Svartur hestur í myrkrinu“, sem út kom 1982, þá
breytir fugl óttans sífellt um lögun:
Fugl óttans er stór
hann tekur manneskjuna í klæmar
og flýgur með hana langt
svolangt
frá gleðinni
en hann er lika lítill
þá flýgur hann inn í bijóstin
og veinar
og veinar þar.
Og í verkum Nínu Bjarkar er ástin einatt misnotuð. Sá sem nýtur hennar fer
illa með hana, vanrækir hana, beitir hana ofbeldi. Ekki skrítið að ást og ótti
renni saman í eina tilfinningu, eina taug í ljóðmáli Nínu Bjarkar.
En það er í skáldsögunni „Þriðja ástin“, sem Nína Björk byrjar að skoða
ástina óháða óttanum. Hann er ekki langt undan og stundum renna þessar tvær
tilfinningar saman. Ari seinna, þegar ljóðabókin „Alla leið hingað" kemur út,
eru óttinn og ástin aðskilin; ástin er orðin minning, góð minning sem yljar í
núinu. Og hún er orðin undarleg skepna sem jafnvel ljóðmælandinn sjálfur
hefur yfir að ráða; getur sjálfur kallað fram sviða og tár. Þessi undarlega
ástarskepna er „þráhyggjan“, sem auðvitað á ekkert skylt við ást en er oft
notuð í hennar stað.
Ljóðmælandinn kemur færandi hendi, færandi „ást“ sína sem hann hefur
aldrei getað hætt að finna. Og vitaskuld tárast sá sem taka skal á móti svo
stórri gjöf. Vitaskuld. Það ert „þú“ sem ert fómarlamb ástarinnar í ljóðinu,
ekki „ég“. Og þjáninguna líða bæði „ég-ið“ og „þú-ið“ í þessari ljóðabók, eins og
fram kemur í ljóðinu „Vegurinn okkar“, þar sem segir: Vegurinn okkar/er
villtur, ástin mín./Villtur og trylltur, /það hefur hann alltaf verið.“
Nýtt sjónarhom á ástina, sem ekki hefur eintóma svarta framtíðarsýn, eins
og áður, heldur einhverja von í ljóðinu Birta:
Handan við birtuna
var önnur birta
Þargeisluðum við
lengi
Þar sögðum við ekkert
Ást okkar dansaði
sem aldrei fýrr
Ef til vill
komumst við þangað aftur
SÚSANNA SVAVAR5DÓTTIR
SVERRIR KRISTINSSON
FÖSTU-
DAGURIN
N LANGI
Ungarnir
sem brutu skurn
afeggi hugans
og skriðu út
hafa vaxið
íherþotur
Gráar fljúga þær
yfír græn tún
og gula akra
klifa hljóðfráar
heiðloftin blá
Helgráum
klóm sínum
gripu þær
annarleg fjöregg
að geta krossfest
jörðina
Og blár hani
spígsporar
grænt tún '
kambur hans
er af gulli
en frán augun
rúbínrauð
senn húmar
og kvöld aldarinnar
gengur í garð
ogvið
sem afneitum jörðinni
erum óttaslegin
regnið er orðið súrt
ogjörð og höf
fyllast hryggð
og angist
Á föstudagsmorgni
spyrnir haninn
gullsporum sínum
á kaf
í brúnan grassvörðinn
og reigir sig
spurull
við afneitum jörðinni
þrisvar
jafnskjótt gól hani
Myrkur læðist
yfír
löndin skjálfa
og blóðrautt hraun
streymir
úr sárumjarðar
við grátum beisklega
Föstudagurinn langi er
upprisinn
Höfundurinn er bókaútgefandi og fast-
eignasali.
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 4. APRÍL 1998