Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1998, Blaðsíða 14

þangað komu þeir um kvöldið. Þegar menn
vöknuðu morguninn eftir var hið fegursta
veður. En það skyggði á gleðina að einn fé-
laginn, Ami Haraldsson, var kominn með in-
flúensu og fór ekki lengra.
En það tafði ekki hópinn. Farangurinn
var reiddur yfir Tungufljót á hestum. Þar
beið þeirra „ungur og röskur maður, Jónas
frá Kjóastöðum í Biskupstungum" með tvo
sleða og hesta. Atti hann að flytja leiðangur-
inn yfir Bláfellsháls að Hvítá, sem þá var
nýlega brúuð. í fyrstu gekk ferðin vel, en
það breyttist er á daginn leið. Tryggvi segir
svo frá:
„Eftir að hafa klöngrast yfír og krækt fyiir
gilskorninga sem ganga vestur úr Bláfelli
komum við á Bláfellsháls. Þá var farið að
halla af degi og skollin á hvöss norðanátt með
15-20 stiga frosti. Okkur sóttist því seint
gangan á skíðunum því mót vindi var að
sækja og allmiklum bratta. Þó gekk hestun-
um verr því harðfennið brast undan þeim ísí-
fellu og þeir sukku í ýmist upp íhné eða kvið.
Tóku þeir nú að þreytast. Kom mönnum þá í
hug að að Jónas sneri við með hestana. En
horfíð var frá þvi sökum þess að degi var tek-
ið að halla og mun styttra að Hvítárbrú, en
þar ætluðum við að gista um nóttina. Tókum
við nú allan farangurinn á skíðasleðana okkar
sem voru miklu ljettari í drætti og drógum
nú að mestu farangurinn sjálfír það sem eftir
var, en hestarnir áttu fullt í fangi með að
komast leiðar sinnar þótt lausir væru.
Skömmu fyrir miðnætti komum við að skúr
þeim sem enn stendur við Hvítá frá því að
brúin var þar byggð. Var hann að mestu und-
ir snjó. Grófum við göng að dyrunum og fór-
um síðan inn með farangur og hesta. Var nú
kveikt á báðum prímusunum og luktunum og
varð brátt notalega hlýtt í þessari frumstæðu
vistarveru. Hjá hestunum höfðum við ljós og
gáfum þeim hey og brauð og leið þeim þá vel.
Sjálfír matreiddum við og gengum þvínæst til
hvfíu“.
Á öræfaslóðwm
Daginn eftir, á skírdag, var komið hið
besta veður, glaða sólskin, stillilogn og frost.
Jónas sneri við með hestana en þeir félagar
bjuggu um farangurinn á sleðunum og héldu
af stað um tvöleytið. Drógu þrír annan sleð-
ann en fjórir hinn. Þegar komið var yfir
brúna var stefnan tekin á Mosfell norðanvert.
Gengu þeir til klukkan 19.30 og tjölduðu um 5
km suðvestur af Mosfelli. Næsta dag var lagt
af stað um hádegið og haldið áleiðis að Innra-
Asgarðsfjalli. Leiðin sóttist seint. Hún var öll
á fótinn, og þegar þeir nálguðust Kerlinga-
fjöllin lentu þeir í gilskomingum og töfðust
mjög. Þennan dag gengu þeir til klukkan
22.30. Þá var orðið aldimmt, en þeir kveiktu á
stærri luktinni og það ljós lýsti þeim síðustu
klukkustundirnar. Skammt frá Asgarði, í um
700 m hæð, tjölduðu þeir, hlóðu 2-ja metra
háan skjólgarð við tjaldið og bjuggust vel um
því þar átti bækistöðin að vera næstu þrjár
nætur.
Laugardagurinn rann upp bjartur og fag-
ur. Þann dag skoðuðu þeir Kerlingarfjöllin og
þóttu þau stórfengleg:
„Aipafjöll íslands með ótal snarbröttum,
drifhvítum tindum en hrikaleg gljúfur liðast
milli þeirra eins og greinar á trje, en úr iðr-
ÁTTAVITI Tryggva var úr báti, 3,7 kg, og hafði
hann smíðað haglegan kassa utan um, en auk
áttavitans eru þama hitamælir, Ijós, rafhlöður
ásamt blýanti og blaði til skrásetninga.
HÉR KASTA menn mæðinni einhversstaðar á leiðinni. Talið frá vinstri: Friðþjófur Ó. Johnson, Magnús Andrésson, Tryggvi Magnússon,
Sigurður Sigurðsson, Kjartan Hjaltested, Ólafur Haukur Ólafsson og Stefán G. Björnsson.
MINNINGARTAFLA um Tryggva Magnússon á steini við gamla Kjalveg, skammt sunnan við
sæluhús Ferðafélags ísiands í Hvítárnesi. Ferðafélagar Tryggva í Nafnlausa félaginu stóðu
að gerð töflunnar.
Um Tryggva Magnússon
uppi þegar hann á kvöldin er notaður sem
borð í tjaldinu, fylgir honum þá einnig þunn
krossviðsplata sem lögð er yfír. I þessum
pokum voru svefnpokar, tjöld, fatnaður ýmis-
konar o.fl., en matur og eldsneyti í koffortun-
um. Vindsængur höfum við allir og er það eitt
af fyrstu verkum okkar eftir að tjaldað er, að
blása þær út og leggja þrjár sængur hverja
ofan á aðra og teppi yfír. Höfum við þama
fyrirmyndar sæti.
Veggirnir á tjöldum okkar rísa næstum
lóðréttir upp og getum við því setið réttir í
sætum okkar og það hátt er undir loft að hár
maður stendur þar upprjettur; er þetta mik-
ill kostur ef maður sökum óveðurs þyrfti að
dvelja í tjaldinu í fleiri dægur. Þetta er ný
gerð af tjöldum, eru þau í laginu eins og
„Iglo“ eða snjókofar þeir sem hjá Eskimóum
tíðkast. Flatarmál þeirra er 220 x 220 cm en
hæð 190 cm. I þeim eru engar súlur, en 4
slöngur úr þykku gúmmíi með striga utan
um liggja úr öllum hornum og koma sarnan í
mæni tjaldsins. Eru nú slöngurnar pumpað-
ar upp, rís þá tjaldið sjálfkrafa og stendur
prýðilega, þótt veðrasamt sje. Það er lítil
hætta á að svona tjöld rifni því í miklum
veðrum svigna þau að ofan og kasta vindin-
um af sjer en rísa jafnharðan upp aftur. í
þetta ferðalag þurfum við tvennskonar tjald-
,hæla, fyrir lausan snjó 16 Dur-aluminíum
hæla 60 cm langa og allt að 2 cm í þvermál,
og hola að innan. Þeir eru afar léttir en
traustir. Auðvitað eru skíðin bestu hælarnir
í lausum snjó, en þegar maður bregður sjer
frá tjaldinu á þeim, leiðir það af sjálfu sjer
að ekki má reikna með þeim sem tjaldhæl-
um. En ef tjaldað er á ís eða svo snjóljettum
og hörðum jarðvegi að venjulegir hælar
koma ekki að notum höfum við um 20 cm
langa nagla.
Þá eru eldfærin. Olíuprímusa höfum við
enga með en í þess stað 2 bensín prímusa.
Þeir hafa reynst okkur öruggir, eru ósfríir og
lyktarlausir og er það mikill kostur þegar
eldað er inni í tjaldinu. Hvor prímus er með 2
eldhólf og má þá stilla logana eftir vild. Þeir
hita afar vel og geríst þess full þörf þar sem
það tekur helmingi lengri tíma að bræða snjó
og sjóða en vatn. Eyðslan er 1 lítrí á 5-6 klst.
Undir prímusunum eru 50 cm há statív og
þarf maður þá ekki að bogra við eldamennsk-
una. Auk þess höfum við 2 afar litla bensín-
prímusa til vara.
Þá höfum við 2 olíuluktir, aðra 300 en hina
200 kerta. Þær koma að góðum notum, þegar
gengið eða tjaldað er í myrkri. Svefnpokar
allir eru úr görfuðum gæruskinnum, en utan
um þá eru pokar úr þykku vindheldu efni og
sumir einnig fóðraðir að innan með flóneli
eða dúnlérefti. Inní pokann við höfðalagið,
sem annars liggur þjett að andlitinu, er fest-
ur blýþráður og myndar hvelfíngu sem
sveigja má eftir vild. Við háttuðum ofan í
poka þessa í 15-20 stiga frosti án þess að
fínna tii kulda. Hjól sem mælir vegalengdir
'höfum við á öðrum sleðanum auk þess 3-ja
tommu bátaáttavita upplýstan með rafljósi.
Gátum við því næsta óhindrað haldið áfram
ferðinni hvort heldur var í myrkrí eða hríð.
M.ö.o orðum við gátum siglt og „navigerað"
eins og meðal mótorbátur."
Þeir voru með útvarpstæki og gátu því
hlustað á fréttir frá Reykjavík og hljómlist
frá Englandi sem þótti í frásögur færandi á
þeim tíma.
Tveer dagleiðir
Lagt var af stað úr Reykjavík 23. mars í 18
manna bíl. Bíllinn komst ekki lengra en að
. Kolviðarhóli, því Hellisheiði var ófær. Stigu
þeir þar á skíðin og gengu yfir heiðina, en
farangurinn, sem alls vó 300 kg var fluttur á
traktor austur á Kambabrún. Þar tók annar
bíll við hópnum sem flutti hann að Geysi, en
Tryggvi Magnússon fæddist 19. júní
1896 á Akranesi. Hann starfaði hjá versl-
uninni Edinborg í Reykjavík frá ferming-
araldri, fyrst sem sendisveinn en síðustu
árin var hann þar verslunarstjóri. Tryggvi
var um árabil einn kunnasti knattspyrnu-
maður landsins og margfaldur íslands-
meistari í fimleikum. Hann vann einnig til
verðlauna fyrir skautahlaup, sund og
frjálsar íþróttir.
Ekki er hér allt upp talið, því hann var
óvenju listfengur. Hann teiknaði, málaði
og smíðaði, lék í skopleikjum og átti mik-
inn þátt i að senya margar af þeim reví-
um, sem urðu hvað vinsælastar á árunum
milli styrjaldanna.
En sfðast og ekki síst verður Tryggva
minnst fyrir ferðir hans um landið. Þar
var hann einn af brautryðjendunum.
Nokkrir félagar hans voru með honum i
þessu. KöIIuðu þeir sig „Nafnlausa félag-
ið“. Hafði það á stefnuskrá m.a. að efna til
ferða um ókunnar eða lítt kunnar slóðir.
Það félag var fyrirrennari Ferðafélags ís-
lands, sem stofnað var árið 1927 og
starfar enn af fullum krafti.
Tryggvi var kosinn í stjórn Ferðafélags-
ins á stofnfundinum og sat óslitið í henni
til dauðadags eða í tæp 16 ár. Þar markaði
hann spor sem enn sjást.
Tryggvi hafði mikið yndi af vetrarferð-
um á gönguskíðum. Á árunum eftir 1930
fór hann í langar ferðir á jöklum, ásamt
félögum sfnum. Nefndu þeir félagsskap
sinn „Litla skíðafélagið".
Um margra ára skeið eyddu þeir páska-
frfum sfnum á þennan hátt. Fóru þá m.a. á
Langjökul, Eyjaíjallajökul, Mýrdalsjökul
og öðluðust við það mikla og dýrmæta
reynslu, sem aðrir nutu sfðan góðs af.
Þessum ferðum stjórnaði Tryggvi og
TRYGGVI Magnússon í
skipulagði af svo mikilli ná-
kvæmni og fyrirhyggju að
hvorki henti þá félaga óhöpp né
slys, þótt þeir kæmust stundum
í hann krappan. Vorið 1943 um
páska fóru „Litla skíðafélag-
ið“ á Langjökul. Það varð
hans sfðasta útileguferð því
1. nóvember sama ár andað-
ist hann 47 ára að aldri.
Félagar hans í „Nafnlausa félaginu“
og aðrir sáu þar á bak traustum og góð-
um félaga og vini. Festu þeir minningar-
skjöld með áletrun honum til heiðurs á
stórt bjarg sem stendur við gamla Kjal-
veginn skammt sunnan við sæluhúsið f
Hvítárnesi.
/14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 4. APRÍL 1998