Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1999, Blaðsíða 2

KVARTETT UM ENDALOK TIAAANS OG VERK EFTIR JON NORDAL I HAFNARBORG
EINS OG AÐ KLÍFA
ÞRÍTUGAN HAAAAR
Morgunblaðið/Kristinn
PETER Máté, Guðný Guðmundsdóttir og Gunnar Kvaran ásamt gesti sínum Sigurði
Snorrasyni klarínettuleikara.
ETTA verk er, eins og öll stór-
kostleg tónlist, kröfuhart. Ég
hef leikið það þrisvar eða fjórum
sinnum áður og finnst það alltaf
eins og að klífa þrítugan hamar,
bæði í tæknilegu og listrænu til-
liti,“ segir Gunnar Kvaran selló-
leikari í Tríói Reykjavíkur sem
flytur Kvartett um endalok tímans eftir
franska tónskáldið Olivier Messiaen á
lokatónleikum vetrarins í tónleikaröð Tríós
Reykjavíkur og Hafnarborgar annað kvöld.
Tónleikamir hefjast kl. 20 og eru verk eftir
Haydn og Jón Nordal einnig á efnisskrá.
Tríó Reykjavíkur skipa sem fyrr Guðný
Guðmundsdóttir fiðluleikari, Gunnar Kvaran
sellóleikari og Peter Máté píanóleikari. Gest-
ur þeirra á tónleikunum verður Sigurður I.
Snorrason klarínettuleikari.
Kvartett um endalok tímans á sér merka
forsögu. „Verkið er samið í fangabúðum nas-
ista í Görlitz árið 1940,“ segir Gunnar, „þar
sem Messiaen var í haldi, og frumflutt í janú-
ar árið eftir að viðstöddum 5.000 þúsund
áheyrendum, sem flestir voru fangar. Hljóð-
færaskipan réðst af því hvaða hljóðfæraleik-
arar voru meðal samfanga Messiaens.“
Gunnar segir að tónskáldið hafi verið í um
tvö ár í haldi í Görlitz. „Sú dvöl hlýtur að hafa
markað djúp spor í sál hans. Pað hefur verið
skelfilegt að vera innilokaður í þessari eymd
og sennilega hefur Messiaen þurft að semja
þetta verk til þess eins að lifa af, ekki síst
andlega. Heiti verksins og kaflanna í því eru
tilvitnanir í Opinberunarbók úr Jóhannesar-
guðspjalli og líklegt má telja að Messiaen hafi
óttast að endalokin væru í nánd.“
Að sögn Gunnars eru margir honum sam-
mála um að Kvartett um endalok tímans sé
eitt merkasta og stórbrotnasta kammerverk
þessarar aldar - „og er þá mikið sagt, því af
nógu er að taka“.
„Það hefur tvisvar sinnum komið fyrir mig
að sérkennilegir dulrænir atburðir hafa átt
sér stað meðan á flutningi hefur staðið," segir
Gunnar. „Styrkur verksins er mikill og boð-
skapurinn geysilegur. Trúarkrafturinn er eig-
inlega án hliðstæðu, nema ef vera skyldi hjá
Bach.“
Messiaen var sannkaþólskur maður og seg-
ir Gunnar hann hafa hrifist mjög af fuglum.
Notaði tónskáldið fuglastef oftsinnis í verkum
sínum. „Þar sem ég er dulrænt sinnaður kem-
ur í þessu samhengi upp í huga mér nafn ann-
ars geysilega trúaðs manns, heilags Frans frá
Assisi, en sagt er að hann hafi notið sérstakr-
ar hylli fugla, sem þyrptust að honum og
sýndu honum lotningu. Ég held raunar að
þeir séu nátengdar sálir, Olivier Messiaen og
heilagur Frans frá Assisi, svo ég segi ekki
meira. Þeir boðuðu báðir kærleika, hvor á
sinn máta.“
Haydn alltaf viðkvæmur
Tónleikarnir annað kvöld hefjast á vínar-
klassísku verki, Tríói í C-dúr eftir Joseph Ha-
ydn, sem samið er á síðasta áratug 18. aldar
og tileinkað Esterhazy furstynju. „Þótt tón-
mál Haydns geti virst sakleysislegt er hann
ætið viðkvæmur í flutningi,“ segir Gunnar.
„Tónlist hans er tær og gegnsæ, þannig að
allar misfellur heyrast greinilega. Það á svo
sannarlega við um þetta verk sem er mjög fal-
legt.“
Þá verður flutt verkið Andað á sofinn
streng sem Jón Nordal samdi að beiðni Tríós
Reykjavíkur og frumflutt var í Iðnó á Lista-
hátíð í Reykjavík í fyrra. „Þetta fagra ljóð-
ræna heiti, Andað á sofinn streng, sem tekið
er úr ljóði eftir Snorra Hjartarson, segir allt
sem segja þarf um andrúm og eðli þessa tón-
verks. Það er ákaflega fallegt og kyrrlátt.
Okkur þykir afar vænt um þetta verk og sér-
staklega gaman að spila það.“
Gunnar kveðst hæstánægður með starf
vetrarins. Tríóið hafi fengið til sín góða gesti
og flutt margvíslegt efni. „Mest höfum við
glaðst yfir því hvað við höfum fengið fastan og
áreiðanlegan áheyrendahóp til að sækja tón-
leikana okkur. Þetta er níunda starfsár okkar
í Hafnarborg og þegar nýjabrumið fer af tón-
leikaröð sem þessari má alltaf búast við að að-
sókn dragist saman. Það gerðist líka hjá okk-
ur á sínum tíma. Við héldum hins vegar
ótrauð áfram, fastur kjarni hélt við okkur
tryggð og okkur hefur tekist að koma röðinni
þannig áleiðis að núorðið eru tónleikamir
alltaf vel sóttir. Skapast hefur hefð. Fyrir það
erum við afar þakklát, ekki síst ef horft er til
þess að framboð á menningarefni hér á landi
er orðið gifurlegt og sanikeppnin milli lista-
manna um að ná athygli fólks fer stöðugt
harðnandi. Ekki spillir heldur fyrir að hafa
fast aðsetur í jafn fallegu listasafni og Hafn-
arborg. Við horfum því vongóð til framtíðar.“
Og Tríóið er þegar farið að huga að næsta
vetri. „Við munum halda fimm tónleika starfs-
árið 1999-2000 og bjóða til okkar nokkrum
góðum gestum, meðal annars Philip Jenkins
píanóleikara og Finni Bjarnasyni baríton-
söngvara. Meðal verka sem við ætlum að
flytja má nefna Silungakvintettinn fræga eftir
Schubert og tríó eftir bæði Fauré og Chaus-
son sem á hundrað ára dánarafmæli á þessu
ári. Þá munum við flytja sérstaka dagskrá
með slavneskri tríótónlist, meðal annars verk
eftir Smetana, Rakhmanínov og Sjostakovítsj.
Á lokatónleikum í apríl verða flutt verk eftir
íslensk tónskáld, auk annaiTa."
CIRKUS CIRKÖR SÝNIR LISTIR
I LOFTKASTALANUM
FJÖLLISTAHÓPURINN Cirkus Cirkör er
í leikfór um Norðurlöndin og sýnir þrisvar
sinnum hér á landi. í gærkvöldi var sýning
á Akureyri og tvær sýningar verða í Loft-
kastalanum; á morgun, sunnudag og mánu-
daginn 29. mars, kl. 20 báða dagana. í dag
kl. 16 verður haldin námstefna í Norræna
húsinu.
Cirkus Cirkör hefur starfað í fjögur ár og
er einn fremsti fjöllistahópur Norðurlanda.
Hópurinn tilheyrir hinni svokölluðu ný-
sirkus-hreyfmgu, sem hefur átt vinsældum
að fagna víða um heim undanfarin ár og er
hluti af alþjóðlegu listmáli sem ungt fólk er
að skapa um allan heim. Nýsirkus-hreyfing-
in starfrækir m.a. norrænan nýsirkusskóla í
Stokkhólmi og er einnig með farandskóla og
vinnur nú að stofnun norræns nýsirkushá-
skóla.
Nýsirkus á margt skylt með leikhúsi,
varðandi sviðsetningu og vinnuaðferðir.
Byggt er á gömlum sirkushefðum, með öll-
um þeim brögðum og brellum sem þar er að
finna, en farnar nýjar og ferskar leiðir í út-
færslu. Engin dýr eru notuð í sýningunum.
Sýningar Cirkus Cirkös byggjast á leikni og
fimi, hugarflugi og húmor í litríkri og nú-
tímalegri umgjörð.
Atvinnulausir
listamenn
Hópurinn sem sýnir hérlendis byggist á
sex fjöllistamönnum, sem hafa verið með frá
upphafi. Margir af stofnendum hópsins voru
í hópi atvinnulausra listamanna fyrir fjórum
árum, og hefur hópurinn m.a. þess vegna
lagt mikla áherslu á að starfa með ungu
fólki.
Cirkus Cirkör er væntanlegur aftur til
landsins í sumar.
SAMUEL Gustavsson og
Niclas Stureberg taka lista-
menn í fjöllistahópnum
Cirkus Cirkör.
MENNING/
USTIR
NÆSTU VIKU
MYNDLIST
Ásmundarsafn - Sigtúni Ragnhildur Stefáns-
dóttir. Til 13. maí.
Gallerí Horn Guðbjörg Hákonardóttir,
Gugga. Til 14. apríl.
Galierí Listakot Soffía Ámadóttir. Til 28.
mars.
Gallerí Stöðlakot Jón A. Steinólfsson. Til 28.
mars.
Gallerí Sævars Karls Magnús Kjartansson.
Til 15. apríl.
Gerðarsafn Vestursalur: Rúna Gísladóttir.
Austursalur: Guðrún Einarsdóttir. Neðri
hæð: Mireya Samper. Til 28. mars.
Mcnningarmiðstöðin Gerðuberg Svava
Skúladóttir, Sigurður Einarsson, Hjörtur
Guðmundsson, Þórður Valdimarsson, Sigur-
laug og Guðrún Jónasdætur. Til 9. maí.
Ilallgríinskirkja Kristján Davíðsson. Til 15.
apríl.
Hafnarborg Aðalsalur: Bjöm Bimir, Kiistín
Geirsdóttir og Hlíf Ásgrímsdóttir. Sverrissal-
ur: Arnar Herbertsson. Til 12. apríl.
Háskólabókasafn Orsýning - Bríet Héðins-
dóttir. Til 30. apríl.
Ingólfsstræti 8 Gretar Reynisson. Til 25.
apríl.
Kjarvalsstaðir Jasper Morrison, Marc New-
son og Michael Young. Ljósmyndir Spessa.
Austursalur: Jóhannes S. Kjarval. Til 24. maí.
Listasafn ASÍ Kristín ísleifsdóttir, keramik.
Sigríd Valtingojer, graíík. Arinstofa: Svavar
Guðnason, úr eigu safnsins. Til 28. mars.
Listasafn Árnesinga Ragnheiður Jónsdóttir.
Til 5. apríl.
Listasafn Einars Jónssonar Opið laugardaga
og sunnudaga 14-17. Höggmyndagarðurinn
opinn alla daga.
Listasafn Islands Salur 1: Fjórir frumherjar;
til 11. apríl. Salur 3: Sigmar Polke. Til 28.
mars. Salur 4: Gunnlaugur Scheving, Jóhann
Briem, Jón Engilberts, Nína Tryggvadóttir,
Þorvaldur Skúlason og Snorri Arinbjarnar.
Til 18. apríl. Ljósmyndir Janniet Eyre. Til 18.
apríl.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar Yfirlitssýn-
ing á verkum Sigurjóns.
Norræna húsið Myndasögur. Til 23. maí.
Nýlistasafnið Rósa Gísladóttir, Ragnheiður
Ragnarsdóttir og ívar Brynjólfsson. Til 28.
mars.
Stofnun Árna Magnússonar, Árnagarði v.
Suðurgötu Handritasýning. Þriðj., mið., fim.
14-16. Til 14. maí.
SI’RON, Álfabakka Sigurður Örlygsson. Til
9. júlí.
Þjóðarbókhlaðan Steingrímur Eyfjörð. Til
20. apríl.
TONLIST
Laugardagur. Ráðhús Reykjavíkur: Stór-
sveit Reykjavíkur o. fl. Kl. 14.
Laugardalshöll: Jesus Christ Superstar. Kl.
17.
Kaffileikhúsið: Francis Poulenc. Kl. 20.
Sunnudagur. Seltjarnarneskirkja: Viera
Manásková organisti. Kl. 20.
Langholtskirkja:Rínar-söngsveitin og Sinfón-
íuhljómsveit æskunnar í Köln. Kl. 20.30.
Hafnarborg: Tríó Reykjavíkur ásamt Sigurði
I. Snorrasyni. Kl. 20.
Ráðhús Reykjavíkur: Djasssveit Menlo-
School. Kl. 14.
Hallgrímskirkja: Kór Menlo-School. Kl. 17.
Þriðjudagur. Salurinn, Kópavogi: Kristinn
H. Arnason, gítarleikari. Kl. 20.30.
Iðnó: Blásaraoktett frá Köln, Kl. 17.
Laugardagur 3. apríl Salurinn, Kópavogi:
Páskabarrokk. Kl. 17.
LEIKLIST
Þjóðlcikhúsið Sjálfstætt fólk: Bjartur, mið. 7.
aprfl. Ásta Sóllilja, fim. 8. apríl. Tveir tvöfald-
ir, fos. 9. apríl. Brúðuheimili, lau. 27. mars.
Bróðir minn Ijónshjarta, lau. 27. mars. Abel
Snorko býr einn, lau. 27. mars. Fös. 9. apríl.
Maður í mislitum sokkum, lau. 27., sun. 28.
mars. Fim. 8. apríl.
Borgarleikhúsið Pétur Pan, lau. 27., sun. 28.
mars.
Horft frá brúnni, lau. 27. mars. Fös. 9. apríl.
Sex í sveit, fós. 10. aprfl. Fegurðardrottningin
frá Línakri, lau. 27., sun. 28. mars. Fös. 9.
aprfl.
Islenski dansflokkurinn Diving, Flat Space
Moving og Kæra Lóló, sun. 28. mars.
Leikfélag Akureyrar Systur í syndinni, lau.
27., sun. 28., mið. 31. mars. Fim. 1., lau. 3.
apríl.
Loftkastalinn Hattur og Fattur, lau. 27.
mars. Lau. 3. apríl. Cirkus Cirkör, sun. 28.,
mán. 29. mars.
Iðnö Hnetan, lau. 27., sun. 28. mars. Fim. 8.
apríl.
Rommí, mið. 31. mars.
Leitum að ungri stúlku, mið. 31. mars. Fim.
1., mið. 4., fim. 5. aprfl.
Tjarnarbíó Svartklædda konan, lau. 27., mið.
31. mars. Fös. 2. aprfl.
Kaffilcikhúsið Hótel Hekla, mið. 31. mars.
Fös. 9. aprfl.
Mögulcikhúsið v. Hlemm Snuðra og Tuðra,
lau. 27. mars
Snúður og Snæida Maðkar í mysunni og
Ábrystir með kanel, lau., 27., mið. 31. mar.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 27. MARZ 1999