Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1999, Síða 7

Ég hef ekki séð annað en hrós um þetta
leikrit, enda segir gangur þess sína sögu. Og
það fékk verðlaun, sem kennd eru við
Laurence Olivier, og veitt eru því leikriti,
sem bezt þykir í hópi nýrra verka. Leikstjóri
er Ian Rickson.
Sannkallaður
senuþjófur
Þeir leika grimmt í Chichester, bæði á litlu
sviði og stóru. Fram í miðjan júlí er leikrit
Oscar Wilde, The Importance of Being Ear-
nest, sem í þýðingu Guðjóns Olafssonar heit-
ir Hreinn umfram allt, annað tveggja leikrita
á sviði Festival Theatre. Þetta leikrit er með
beztu gamanleikjum brezkum. Textinn er
leiftrandi fyndinn, Oscar Wilde upp á sitt
bezta. Og í söguþráðinn heldur ástin höndum
tveim gegnum misskilning á misskilning of-
an, unz allt endar í tvöföldu brúðkaupi ham-
ingju, nú eða hentugleika, allt eftir eðli hvers
og eins. Þetta allt undir vökulu auga snobb-
aðrar yfirstéttar.
Ungu pörin; Algernon og Cecily og Jack
og Gwendol, eru skemmtilega leikin af Alan
Cox, Rebecca Johnson, Adam Godley og Sa-
skia Wickham, en senuþjófurinn er Patricia
Routledge í hlutverki lafði Bracknell. Þeir,
sem þekkja til hennar í sjónvarpsþáttunum
Sókn í stöðutákn ( Keeping up Apperance ),
vita hversu vel hún getur túlkað snobbið og
yfirstéttarbragðið. Enda fór ekkert á milli
mála, að áhorfendur í Festival Theatre töldu
sig eiga von á góðu, þar sem hún var, því þeir
fögnuðu henni með lófataki um leið og hún
birtist.
Lafði Bracknell er ögn hófstilltari persóna
í höndum Patriciu Routledge, en frú Bucket,
enda er hún orðin sú aðalskona, sem hin
Suez-málinu og geti því tekið Susan sem
þeim manneskju, sem hún sjálf er. Til þess
er Cate Blanchett nógu ung og það kann að
hafa auðveldað henni að fara í föt Susan og
bera þau með þessu stóra og margbrotna
fasi, sem hæfír konu, sem kann svo vel að
vinna stríðið, en má ekki annað en tapa frið-
inum.
En þetta er ekki bara leikrit um Susan
Traherne, þótt hún sé þungamiðjan. Það
koma fleiri við sögu. Julian Wadham fer
mjög vel með hlutverk eiginmannsins og
Debra Gillett leikur Alice Park, vinkonu Sus-
an. Richard Johnson fer á kostum í hlutverki
sendiherra af gamla skólanum; Leonard
Darwin, sem heiðurs síns vegna getur ekki
horft upp á framferði Breta í Suez-deilunni
átölulaust, en segir af sér í mótmælaskyni.
Þá er Jeremy Child eftirminnilegur í hlut-
verki Andrew Charleson; diplómatans sem
er staðráðinn í að ganga í gegn um þá úr-
kynjun, sem Leonard Darwin getur ekki
horft upp á. Og fyrir þá, sem það muna, er
ánægjulegt að sjá Burt Kwouk, sem fór með
hlutverk Cato, hins átakamikla þjóns
Clousou í myndunum um Bleika pardusinn,
en í leikritinu fer hann með hlutverk M.
Aung, sendiherra Burma.
Leikstjóri Gulls og grænna skóga er Jon-
athan Kent og höfundur stórkostlegrar
sviðsmyndar er Maria Björnson. Leikritið er
sýnt á sviði Albery Theatre við St. Martin’s
Lane og við hliðina er Duke of York’s
Theatre. Þar segja menn írskar draugasögur
við mikinn orðstír.
Kvöldstund á kránni
Leikritið Stíflan (The Weir) er eftir írann
Conor McPherson. Það er búið að ganga
lengi í London og ekkert lát er á aðsókninni.
Búið er að skipta einu sinni um áhöfn, því sú,
sem byrjaði í London leikur nú á Broadway,
en afleysingamennirnir láta hvergi deigan
síga.
Leikritið gerist eina kvöldstund á af-
skekktri krá á írlandi. Fastagestimir era
mættir; Brendan, Jack og Jim, einmana,
ógiftir karlar, æðrulausir og vindbarðir
heimalningar. Mætir ekki vinurinn Finbar
með dömuna Valerie upp á arminn, sem er
nýtt andlit á þessum slóðum. Og meðan ölið
rennur, en daman drekkur hvítvín, reynir
hver karlinn af öðram að ganga í augun á
konunni með sem draugalegustum lífs-
reynslusögum. En á endanum er það hún,
sem snýr á þá með svo magnaðri sögu, að
þeim er öllum lokið og kvöldinu um leið.
Ljósmynd/Clive Barda
PATRICIA Routledge í hlutverki lafði Bracknell.
Ljósmynd/lvan Kyncl
CATE Blanchett og Julian Wadham í hlutverkum Susan Traherne og Raymond Brock.
rembist eins og rjúpan við staurinn að sýn-
ast. En látbragðið og það, hvemig og
hvenær hún segir hlutina, er stórkostleg list.
Þeir era ekki margir, sem geta bætt við
texta Osear Wilde, en Patricia Routledge er
honum fullkomlega samboðin og auðgar
hann með persónusköpun sinni. Og þar er nú
ekki bægslaganginum fyrir að fara, heldur
er leikur hennar yfirvegaður og hárfínn.
Veruleikinn i raun-
veruleikanum
Það er ekki bara Plenty, sem nú gengur í
endurnýjun lífdaganna í ensku leikhúsi.
Fimmtán áram eftir að Tom Stoppard skrif-
aði Raunveraleikann (The Real Thing) er
leikritið aftur sýnt á sviði í London.
Með Raunveraleikanum sýndi Stoppard á
sér nýja hlið. Benedict Nightingale, gagn-
rýnandi The Times, segir að fram að því að
Raunveruleikinn sást á sviði 1982 hafi Tom
Stoppard fyrst og fremst birzt sem fágaður
gáfumaður, eins konar vitsmunalegur
loftfimleikari og sérstakur snillingur í orða-
leikjum. Engum hafi komið til hugar að á
persónur hans rynni æði, að þær æptu af
kvölum eða reiði eða fyndu yfir höfuð nokkuð
til. En með Raunveruleikanum sýndi Stopp-
ard að hann gat skrifað með hjartanu ekki
síður en heilanum. Og Raunveraleikinn var
engin tilviljun. Það hefur Stoppard sýnt og
sannað með Sælustað (Arcadiu) og Uppgötv-
un ástarinnar (The Invention of Love) og nú
síðast með sínum hlut í handriti kvikmyndar-
innar Astfanginn Shakespeare.
Raunveruleikinn hefst reyndar ekki á
veruleika. I fyrsta atriðinu era hjón að ræða
saman og kemiu’ þar tali þeirra, að konan
viðurkennir framhjáhald. En vart hefur
áhorfandinn sett sig í stellingar en það sýnir
sig, að fyrsta atriðið er ekki leikritið sjálft,
heldur leikrit innan leikritsins. Hjónin era
reyndar hjón; leikritaskáld og leikkona, en
þau vora ekki að leika sitt líf, heldur fara
með atriði í leikriti eftir hann. En þegar svo
rétta leikritinu vindur fram, þá kemur í ljós,
að þar er ástin líka margræð og menn halda
fram hjá ástinni sinni með ást á vör.
Þegar til stóð að setja þetta leikrit aftur á
svið komu fram efasemdir um réttmæti þess,
þar sem þetta væri hans fyrsta leikrit þeirr-
ar náttúra og hann hafi gert svo vel síðan.
En endurflutningurinn í leikstjórn David
Leveaux hefur mælzt mjög vel iyrir. Nú
segja menn að Raunveraleikinn sýni allar
beztu hliðar Tom Stoppards sem leikrita-
skálds og Leveaux og leikararnir lyfti verk-
inu £ nýjar hæðir.
Lárviðarskáld
á leiksviði
Nýgengið lárviðarskáld Breta, Ted Hug-
hes, kvaddi með tveimur bókum, sem báðar
þykja listrænt stórvirki. Nú hefur efni ann-
arrar verið sett á leiksvið og hin selzt enn
svo vel að dæmalaust er um ljóðabók.
Ljóðabókin Birthday Letters hefur allar
götur síðan hún kom út fyrir rúmu ári setið
sem fastast í hópi tíu mest seldu bókanna á
bóksölulista bókablaðs The Sunday Times.
Ég hef ekki við höndina fjölda þeirra ein-
taka, sem hafa selzt, en í síðustu viku einni
seldust rösklega 2.000 eintök af kiljuútgáfu
bókarinnar. Þessi ljóð Hughes um hjóna-
band hans og Silviu Plath hafa átt svo greiða
leið að hjörtum brezkra ljóðaunnenda að
undrun sætir, jafnvel þótt ljóð eftir Ted
Hughes eigi í hlut.
Hin bókin og sú, sem nú er orðin að sviðs-
verki, er Sagnir Ovíds (Tales from Ovid) þar
sem Hughes enduryrkir hluta af Myndbreyt-
ingum Ovids. Publius Ovidius Naso var róm-
verskt ljóðskáld, uppi frá 43 fyrir Krist til 17
eftir Ki-ist. Eftir hann er m.a. Myndbreyt-
ingar (Metamorphoses), langt kvæði, ort
undir hexametri um efni fornra goðsagna.
Árið 1994 kom út í Englandi bókin Eftir
Ovíd, þar sem ung skáld og eldri lögðu út af
Myndbreytingunum. í þessum hópi vora
m.a. Seamus Heany og Simon Aj-mitage, en
mest þótti mönnum koma til framlags Ted
Hughes. Þessi glíma heillað lái-viðarskáldið
svo, að hann hélt henni áfram til bókarinnar
Sagnir Ovíds. Hún komst reyndar líka á
metsölulista og var verðlaunuð.
Tim Supple og Simon Reade hafa búið tíu
sagnanna til sýningar á sviði Swan Theatre, í
höfuðstöðvum Shakespeare-félagsins, Strat-
ford upon Avon. Þegar fréttist af tiltæki
þeirra félaga, vora menn ekki allir á einu
máli um ágæti þess að búa ljóðin í leiksviðs-
búning. En þær umsagnir, sem ég hef séð,
benda til þess að vel hafi tekizt til. Og þá er
ekki að sökum að spyrja, því ljóðagerð Ted
Hughes er stórkostlegur efniviður.
Það er svo vel viðeigandi, að þeir Ovíd og
Hughes gangi þar saman um garða, sem
menn mæra William Shakespeare.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 12. JÚNÍ 1999 7