Lesbók Morgunblaðsins - 12.06.1999, Page 8

ÍSLENSKUR SKÓLAMAÐUR LÍTUR Á
MENNTUN OG MANNLÍF í INDLANDI
EFTIR JÓN BALDVIN HANNESSON
[ septemberbyrjun 1998 fékk greinarhöfundurinn boð
um að kynna sér einkaskóla, City Montessori School
(CMS), í borginni Lucknow í Indlandi. Skólinn hefur
vakið atf íygli um víða veröld fyrir afburða námsárang-
ur sinna 22 þúsund nemenda. í skólanum er mikil
áhersla lögð á manngildi og mótun einstaklinga. Jón
dvalc li í landinu í fimm vikur, lengst af í Lucknow og
segir 1 TC i reyns lu sinni hér og í tveimur næstu blöðum.
GREINARHÖFUNDURINN og gestgjafi hans,
Col. Varma, fyrir utan heimili sitt ásamt hjú-
um sínum.
AKSTUR frá flugvelli og
inní Lucknow var eigin-
lega ólýsanleg skelfing og
með ólíkindum að ekki
dræpust svona þrjátíu
menn og skepnur á leið-
inni. Tvíhjól, þríhjól, þrí-
hjólabflar, sem eru leigu-
bflar, lítil gömul Suzuki bitabox, einstaka
vörubflsgarmur, beljur, asnakerrur og gang-
andi fólk var allt ein iðandi kös og bitaboxið
sem ég var í sveigði og beigði á alla kanta og
flautaði nokkurn veginn stöðugt á þá sem
fóru hægar og áttu að víkja eða vita af því
fara framúr. Ætli flautan hafi ekki verið
þeytt svona 700 sinnum þessar tuttugu mín-
útur. Meðfram götum blasti við eymd og fá-
tækt, fólk að selja alls konar drasl í bland við
eitthvað skárri vörur, flestir tötralega
klæddir. „Búðir“ voru opnir múrsteinakass-
ar, oftast á að giska 15-20 fm, skítugar og
ljótar. Fyrsta skynjun ferðalangs úr vestur-
álfu felur að öllu jöfnu í sér blendnar tilfínn-
ingar. Gífurleg fólksmergð, augljós eymd,
blanda dýra og manna, óskipuleg umferð,
hiti, skordýr, betlarar, hávaði, mengun, lykt,
starandi fólk. Auk fjölda annarra áreita leit-
ar þetta sterkt á huga aðkomufólks og getur
valdið miklu álagi. Dæmi eru um að fólk hafi
snúið við á stundinni og yfirgefið landið þeg-
Á SJÓNVARPSLOFTNETUM og gervihnattadiski má sjá að þetta er húsnæði betur
stæðra en alls ekkert fátækrahverfi.
ar það stóð frammi lyrir svo ógnvænlegu
umhverfi.
Lucknow
A miðri norðanverðri Gangessléttunni er
borgin Lucknow (ca. 2 millj.), höfuðborg ríkis-
ins Uttar Pradesh (ca. 200 millj.), fjölmenn-
asta rfldsins á Indlandi. Borgin var áður höf-
uðborg mógúlaríkis sem íslömsk furstaætt
stýrði fram á miðja 18. öld. Á þeim tíma þró-
aðist þar sérstök menning í dansi, ljóðum,
tónlist og skrautritun.
í upphafi reynist ekki einfalt fyrir vest-
rænan ferðamann að koma auga á fegurð
Lucknow. Athyglin dróst að því sem var nýtt
og framandi og það var ekki fyrr en maður
vandist manngrúa, fátækt, sóðaskap, dýrum
og mengun að í ljós komu margar fallegar
byggingar sem leyndust bak við hrjúfa
ásýndina. Parna mátti sjá tígulegan arki-
tektúr í höllum sem mógúlarnir reistu sér.
Þær eru nú aðdráttarafl fyrir ferðamenn
þrátt fyrir að vera í mikilli niðurníðslu.
í Lucknow flæddi manngi’úinn um allt án
þess að borgaryfirvöld hefðu undan að koma
lagi á grundvallaratriði eins og frárennslis- og
sorpmál. Lögregla og yfirvöld höfðu gefist
uppá að stöðva fátækt fólk við að koma sér
fyrir undir tjöldum, plastdúk eða jafnvel strá-
þaki á gangstéttum, opnum svæðum eða bók-
staflega hvar sem fannst lófastór blettur.
Mengun og hreinlseti
Þykkt mengunarský lá jafnan yfir borginni.
Mikið af því kom frá gömlum vanstilltum bfl-
um, ekki síst þríhjólaleigubflum sem voru
með tvígengis dísilvél. I umferðinni voru
margir með klúta fyrir vitum til að reyna að
verja sig en astmi og öndunarvandræði eru al-
geng. Þegar ferðast var í bfl með opnum
glugga, nauðsynlegt vegna hitans, að ekki sé
nú talað um aftaná opnum farartækjum, þá
fylltust nef og augu af sóti og ryki, jafnvel svo
að erfitt varð að depla augunum. Erfitt var að
aðlagast viðmiðum um hreinlæti og snyrti-
mennsku. Inni á salernum voru ævinlega
plastfata og lítil plastkanna ofaní henni, voru
þetta hefðbundin áhöld fyrir afturendaþrif. í
gistiálmu skólans var yfirleitt salernispappír,
enda var þar gistiaðstaða fyrir fólk alls staðar
að úr heiminum. Á aðalskrifstofum skólans,
þar sem unnu um hundrað manns, var hvorki
salernispappír né handþurrkur. Þar náðu
slöngur úr pissuskálum ekki einu sinni niður
að ristuin í gólfi og varð því allt klístrugt og
ógeðfellt. Algengt var að sjá fólk gera þarfir
sínar meðfram vegköntum. Á götum Lucknow
voru opin ræsi í meira mæli en lokuð. Oft voru
þau stífluð af drasli sem hafði verið fleygt í
þau, gerði sumt fólk einnig þarfir sínar í þau
þegar svo bar undir. .
Vatnsdælur við brunna um alla borg
gegndu bæði hefðbundnu hlutverki og voru
jafnframt nýttar af mörgum til baða. Borð-
tuskur í eldhúsi gistiálmu voru svartari en svo
að hvarflað hefði að nokkrum manni að nota
þær við gólfþrif á Islandi. Á gólfi herbergja
gistiálmu voru gróf kókosteppi og fólust þrif á
þeim í því að berfættur Indverji sópaði yfir
þau með grófum „galdranomakústi“ þannig
að allra stærstu flugurnar og örðumar náðust
upp en annað sópaðist ofaní rákirnar eða útaf
teppinu þar sem það náði ekki útað veggjum.
Matur, vatn og veður
Ég fékk oftast góðan mat þótt verulega
skorti uppá hreinlæti við matargerðina þar
sem ég sá til. Drykkjarvatn var síað á betri
heimilum til að hreinsa úr því sem mest af
gerlum og annarri mengun. Þegar ég veiktist
var mér ráðlagt að nota eingöngu vatn úr inn-
sigluðum flöskum. Var mér seinna sagt að
meira að segja Indverjar sem fara úr landi í
fáeinar vikur verði að gæta sín vel þegar þeir
koma til baka, t.d. með því að drekka flösku-
vatn fyrstu dagana svo þeir veikist ekki. Mest
allan tímann var hiti á bilinu 33-36 gráður og
raki í lofti mikill. Hitanum fylgdu auðvitað
skorkvikindi í milljarðavís. Éngisprettur á
stærð við löngutöng að stærð flugu stundum á
mann eða fylltu anddyri gistiálmunnar ef
hurð stóð opin og moskítóflugur voru skæðar,
sérstaklega kvölds og morgna. Mýs í gistiálm-
unni voru ekkert til að æsa sig yfir. Froskar í
sundlauginni ásamt milljónum flugna og ann-
arra kvikinda gerði það að verkum að ég not-
aði hana aldrei.
Til að byrja með velti ég fyrir mér hvort
ljósgrænar eðlur, ca. 10-20 cm langar, væru
nokkuð til að óttast. Þær gerðu sig heima-
komnar í húsum og skutust eftir veggjum á
miklum hraða milli þess sem þær voru graf-
kyrrar tímunum saman. Ég komst að því
seinna að þær gerðu ágætt gagn með því að
gæða sér á flugum og skorkvikindum en
gerðu mönnum ekki mein. Tvær slíkar eðlur
komu reglulega inní herbergi mitt. Kallaði ég
þær Edvald og Erling og voru þeir orðnir nk.
gæludýr sem var ágætt að spjalla við á kvöld-
in.
Þjóðin og vandamál hennar
í raun er Indland hálfgerð heimsálfa.
Landið er 3.287.000 ferkílómetrar að stærð og
íbúar eru um einn miljarður. Læsi er um 64%
meðal karla og 39% meðal kvenna. Töluverð-
ur munur er á lífsháttum og lífsgæðum milli
þorpa og borga. Trúarbrögð: Hindúar um
80% (800 milljónir), múslimar 10%, Kristnir
tæp 3%, síkar rúm 2%, búddistar innan við
1%, aðrir færri. Tungumál og mállýskur: yfir
800, flestir tala hindí, sem er hið opinbera
stjómsýslumál ásamt ensku. Allir sem ég
kynntist reyndust vera ákaflega alúðlegir og
hjálplegir þótt ýmis mistök væru gerð við
skipulagningu heimsóknar minnar, sérstak-
lega í upphafi. Fólk og aðstæður virtust þó
full af mótsögnum. Um leið og starfsmenn
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 12. JÚNÍ1999