Lesbók Morgunblaðsins - 08.07.2000, Blaðsíða 11

Lesbók Morgunblaðsins - 08.07.2000, Blaðsíða 11
Dominique Perrault, Frakklandi Richard Meier, Bandaríkjunum. itu arkitektum heims yrði boðið að hanna ódýr smáhýsi af n tagi sem almenningur reisir í garðlöndum utan við stór- rrgir. Tveimur árum síðar, þegar Kaupmannahöfn var enningarhöfuðborg Evrópu, var sýning á líkönum og ikningum arkitektanna opnuð í nýrri listamiðstöð, Arken, íágrenni Kaupmannahafnar. Enn fremur fengu aðstand- ídur sýningarinnar úthlutað svæði í Vallensbæk fyrir rsta útigarðinn í Danmörku sem eingöngu er helgaður /ggingarlist, eins konar „garðhúsabær" með smáhúsum ■kitektanna í fullri stærð. Verkefninu lauk ekki með þess- ■i sýningu heldur hefur garðhúsabærinn smám saman irið að vaxa. Árið 1998 var sýningin í Stokkhólmi sem liður ramlagi ArkitekturMuseet til dagskrár menningarborg- •innar þar. I tengslum við sýninguna risu þrjú ný hús eftir ■kitektana Ralph Erskine frá Svíþjóð, Josef Paul Kleihues á Þýskalandi og Heikkinen & Komonen frá Finnlandi, og )i*u þauflutt í garðinn í Vallensbæk að sýningunni lokinni. Þátttakendurnir í sýningunni eru flestir úr hópi kunn- 3tu arkitekta heims, virtir hönnuðir sem mótað hafa fram- ndu og hugmyndafræði byggingarlistar í lok 20. aldar eð verkum sínum. I tillögugerð sinni fengu þeir algerlega jálsar hendur, eina kvöðin var sú að húsin yrðu að jafnaði íki stærri en 7.5 fm. að grunnfleti. Þær átján útgáfur af garðhúsum sem getur að líta á sýn- igunni eru ólíkar. Þó er það ekki mikið sem skilur á milli innuðanna, hvorki í tíma né rúmi. Þeir eru allir Vestur- ndabúar utan einn og flestir fæddir á fjórða eða fimmta *atug aldarinnar. Sá elsti er Bretinn Ralph Erskine, sem ngst af hefur starfað í Svíþjóð, og þau yngstu eru Danim- Spren Robert Lund og Karina Tengberg. Garðhúsabær- in sýnir svo ekki verður um villst þá breidd sem einkennir yggingarlist samtímans. Við höfum annars vegar Hans og rétu hús Léons Krier og hins vegar hús Bretans Richard ogers sem hefur ekki aðeins tekið tæknina í sína þjónustu eldur losað húsið frá jörðinni fyrir fullt og allt svo allur aimurinn verður að garðbletti þess sem ferðast um í húsi ans. í rauninni stríða húsin á sýningunni gegn þeirri hug- lyndafræði sem garðhúsabæir byggja á. Húsin eru aka- smísk og hafa takmarkað notagildi. Hefðbundin garðhús *u hins vegar yfirieitt byggð af eigendunum úr afgan- stimbri eða endumýttu hráefni til þess að þjóna sem skjól rrir veðram bæði fyrir fólk og verkfæri. Þó eiga garðhús Mario Botta, Sviss. Aldo Rossi, ftaiíu. það sameiginlegt með húsum arkitektanna að vera eins konar stöðutákn, tákn fyrir smekk eigandans eða arkitektsins. Ólíkt því sem gerist þegar fólk byggir sér íbúðarhúsnæði eða arld- tekt hannar byggingu hafa allir frjálsar hendur í garðhúsabænum, þar er allt leyfilegt. Hefðbundin garðhús era andstæða stíl- og stefnumeðvitaðra húsa arkitekta. Eigendur garðhúsa hafa oft og tíðum leitað fanga í þekkt- um byggingum þegar þeir hafa skreytt hús sín. Til dæmis má í garðhúsabæjum umhverfis Kaupmannahöfn sjá smækkaðar útgáfur af tm’num og öðram kennileitum borgarinnar. Sama viðhorf má finna í húsum ítalans Aldo Rossi og Bandaríkjamannsins Michael Graves. Súlur, gaflhlöð og annað skraut úr gengnum stíltegundum setja svip á hús þeirra enda er hér um tvo af postulum póst-módemismans að ræða. Spánverjinn Enric Miralles fer allt aðra leið að sama marki, hans hús er líkara skúlptúr Leon Krier, Lúxemborg. islenska húsið á sýningunnl er eftir arkitekt- ana Hjördisi Sigurgísladóttur og Dennis Jó- hannsson. en húsi. Hann hugsar húsið sem umgjörð utan um hreyfingar ungrar dóttur sinnar en ekki sem skýli undir verkfæri eins og garðhúsin vora upphaflega hugsuð. Aðrir feta sömu braut, hús Svisslendingsins Mario Botta og Finnanna Heikkinen og Komonen era fyrst og fremst leikur með form. Sá sem víkur hvað lengst frá viðteknum hug- myndum um hús er Frakkinn Dominique Perrault. í húsi hans er hvorki skjól til að verja verkfærin ryði né til að drekka kaffi þegar rign- ir. Húsið er þaklaus glerkassi, sem rennur átakalaust saman við náttúrana. Það afmarkar eignarrétt á landskika en veitir öðram tækifæri til að njóta náttúrannar með eigandanum. Öldungarnir í hópi arkitektanna, þeir Ralph Erskine sem er fæddur árið 1914 og Daninn Henning Larsen sem er fæddur árið 1925, reisa sér báðir tuma. Kannski er það tilraun til að láta bernskudraum um hús hátt uppi í tré ræt- Richard Rogers, Bretlandi. ast eða til að hafa útsýni og geta varist aðsteðj- andi hættu. Verkefnið Garðhúsabær er tilraun til að láta arkitekta kljást við verkefni sem fram til þessa hefur verið í höndum leikmanna, þeim er gefið tækifæri til að losa bindishnútinn og bregða á leik. Á sýningunni, sem nú stendur yfir á Kjar- valsstöðum, má sjá dæmi um þá fjölbreytni sem einkennt hefur arkitektúr síðari hluta 20. aldar og fá innsýn inn í vinnubrögð nokkurra þekkt- ustu arkitekta heims. Pétur er forstöðumaður Byggingarlistardeildar á Kjarvalsstöðum og Ágústa staríor þareinnig. Heimildir: Páll Lfndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund. 2. bindi H-Þ, Rvk. 1987, bls. 106. Eggert Þór Beraharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin 1940-1990. Fyrri hluti, Rvk. 1998, bls. 44-51. \R í æðra veldi LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 8. JÚLÍ 2000 1 1

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.