Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.2000, Blaðsíða 2

44 ÁRA GÖMUL KANTATA EFTIR
KARL O. RUNOLFSSON FRUMFLUTT
KANTATAN Hátíðarljóð op. 42
eftir Karl 0. Runólfsson verður
flutt í fyrsta sinn á Skálholtshá-
tíð á morgun, sunnudag, kl.
16:30. Verkið var samið fyrir
samkeppni sem efnt var til í til-
efni af níu alda afmæli biskups-
stóls í Skálholti árið 1956 og
hafnaði þar í fjórða sæti.
„Svo virðist sem kantötunni
hafi verið pakkað niður þegar
dómnefndin var búin að kíkja á
hana og hún aldrei flutt - fyrr
en nú. Þetta verður því að telj-
ast talsvert rnerkilegur viðburð-
ur,“ segir Hilmar Orn Agnars-
son sem stjórna mun Skálholts-
hátíðarkórnum við flutninginn á
morgun.
Séra Sigurður Einarsson hafði unnið sam-
keppni um ljóð af sama tilefni og voru tón-
skáldin sem þátt tóku, sjö talsins, fengin til
að semja tónverk við ljóðið. Páll ísólfsson
varð hlutskarpastur, Victor Urbancic annar
og Sigurður Þórðarson þriðji. Karl varð svo
fjórði. Hefur kantata Páls oft verið flutt í
Skálholti.
Að auki tók þátt í keppninni sautján ára
gamalt tónskáld, Þorkell Sigur-
björnsson að nafni. Segir Hilm-
ar hann ekki hafa viljað^ sýna
kantötuna sína ennþá. „Eg fæ
hana kannski hjá honum síðar.“
Hilmar segir Karl gera frá-
bæra og fallega hluti í kantötu
sinni, hluti sem ekki hafi heyrst
áður. Verkið er skrifað fyrir
hornaflokk og hugsað til flutn-
ings utandyra.
„Við flytjum þetta reyndar
inni í kirkjunni og minnkum að-
eins hljómsveitarsetninguna.
Gerum þetta með tveimur
trompettum, básúnu og orgeli.
Þá eru þarna glæsilegar aríur
sem Finnur Bjarnason tenór-
söngvari syngur. Það er gaman
að geta flutt þetta nú því í ár eru hundrað ár
liðin frá fæðingu Karls."
Lesari við flutninginn verður Jón Sigur-
björnsson leikari.
Hilmar segir stílinn mjög þjóðernislegan.
„Þetta er tíminn þegar tónskáldin voru á
kafi í þjóðernisást og rómantík fyrir kirkju
og þjóð.“
En hvar hafði Hilmar uppi á kantötunni?
„Skálholtshátíðin 1956 var gefin út á bók
og þar er ein setning sem segir að sjö tón-
skáld hafi skilað inn verki til dómnefndar.
Ekki orð um það meir. Síðan var bara að
fara á stúfana og leita. Leitað var í öllum
skjölum kirkjunnar og ekkert fannst. Þá rifj-
aðist það upp fyrir einhverjum gömlum
manni að öll gögn hefðu verið send niður á
Þjóðskjalasafn. Óllu var umsnúið þar og í
leitirnar kom kassi sem var merktur „Skál-
holtshátíð 1956“. Þar blasti þetta við okkur.“
Kantötunum hefur með öðrum orðum ekki
verið skilað til tónskáldanna á sínum tíma og
eru fyrir vikið ekki til hjá íslenskri tón-
verkamiðstöð.
Fleira verður á döfinni þessa Skálholtshá-
tíð. Á laugardag verður haldin samkirkjuleg
ráðstefna og verða fyrirlesarar þar Tord
Ström frá sænska samkirkjuráðinu, prófess-
or Horace Allen frá Boston og dr. Pétur Pét-
ursson.
Kl. 15.30 á laugardag heldur ítalski kórinn
Collegium Musicum frá háskólanum í Bol-
ogna viðamikla tónleika undir stjórn David
Winton.
Báða dagana verður tjaldmarkaður í Skál-
holti þar sem á boðstólnum verða ýmsar af-
urðir úr héraðinu.
Karl 0. Runólfsson
Morgunblaðið/KrisHnn
Pólski organistinn Andrzej Bialko frá Kraká.
PÓLSKUR
ORGANISTI
í HALL-
GRÍMS-
KIRKJU
PÓLSKI organistinn Andrzej Bialko frá
Kraká leikur á Hádegistónleikum í Hall-
grímskirkju í dag, laugardag, kl. 12 og hann
leikur einnig á fjórðu tónleikum Sumarkvölds
við orgelið, sem verða í Hallgrímskirkju í
annað kvöld, sunnudagskvöld, kl. 20.
Andrzej Bialko er organisti við Kirkju
heilagrar Önnu í Kraká en hún er ein feg-
ursta barokkkirkjan í Kraká, ríkulega
skreytt. í henni eru m.a. helgir dómar heil-
ags Jóhannesar frá Kety en kirkjan þjónar
bæði sem háskóla- og sóknarkirkja.
Á hádegistónleikunum leikur Bialko Prél-
údíu og fúgu í a-moll eftir J.S. Bach, Elegíu í
fís-moll eftir pólska tónskáldið Mieczyslaw
Surzynski, sem var uppi um og eftir síðustu
aldamót, Introduction og passacaglíu í d-moll
eftir Max Reger og Salamanca eftir Guy
Bovet.
Fyrst á efnisskrá kvöldtónleika Bialko er
Tokkata og fúga í F-dúr BVW 540 eftir
Johann Sebastian Bach. Þetta er ein af
þekktustu tokkötum meistarans en hún ein-
kennist m.a. af kröftugum fótspilseinleik.
Eftir Felix Mendelssohn leikur hann Sónötu
í c-moll op. 65 nr. 2. Hún er í fjórum þáttum
og er ein hinna sex sónata op. 65 sem byggja
á hinu þekkta sálmalagi Faðir vor.
Franska tónskáldið César Franck var mik-
ill spunasnillingur og við hið fagurlega hljóm-
andi Cacaille-Coll orgel í St. Clotilde
kirkjunni í París samdi hann verk sín. Kórall
hans í h-moll hefur m.a. 16 takta aðalstef í
fótspilinu og gefur verkinu því yfirbragð
passacaglíu.
Eftir pólska tónskáldið Mieczyslaw
Surzynski (1866-1924) leikur Andrzej Bialko
Tilbrigði (Variations) í a-moll op. 38 en tón-
leikunum lýkur á Fantasíu og fúgu í d-moll
op. 135b eftir Max Reger. Sem tónskáld tók
hann upp þráðinn frá César Franck við að
aðlaga orgeltónlistina að hljómi síðróman-
tískrar sinfóníuhljómsveitar. Áuk þess tengdi
hann tónmál og hljómanotkun rómantíkur-
innar við formgerðir barokktímans og
pólýfóníu.
Ándrzej Bialko er einn af þekktustu orgel-
leikurum Póllands. Hann er fæddur árið 1959
í Kraká og lauk prófi með láði frá tónlistar-
háskólanum þar í borg undir leiðsögn pró-
fessors Joachim Grubich. Bialko tók þátt í
ýmsum orgelkeppnum eftir að námi lauk,
meðal annars í Danmörku og Liechtenstein.
Hann hlaut fyrstu verðlaun í alþjóðakeppni
orgelleikara í Róm árið 1984 og ári síðar
sigraði hann í Bach-orgelkeppninni í Gdansk.
Andrzej Bialko hefur enn fremur tekið
virkan þátt í ýmsum orgelhátíðum og komið
fram á tónleikum bæði austan hafs og vestan.
Árið 1994 lék hann öll orgelverk Bachs á 16
tónleikum. Fyrir utan að vera þekktur orgel-
leikari þá kennir hann orgelleik við tónlistar-
háskólann í Kraká. Þá er hann orgelleikari
við háskólakirkjuna sem kennd er við heilaga
Önnu. Bialko hefur gert margar hljóðritanir
fyrir pólska ríkisútvarpið.
Sumarkvöld við orgelið er með tónleika öll
sunnudagskvöld fram til 3. september. Að-
gangseyrir er 1.000 krónur.
ALÞJÓÐLEG RÁÐSTEFNA UM MIÐLUN
ÞEKKINGAR A LANDAFUNDUM
ALÞJÓÐLEG ráðstefna um miðlun þekk-
ingar í hinum enskumælandi heimi á landa-
fundum norrænna manna á miðöldum, vest-
urförunum og landnámi Islendinga í
Ameríku verður í Þjóðmenningarhúsinu við
Hverfisgötu dagana 31. ágúst til 2. septem-
ber næstkomandi.
Viðfangsefni ráðstefnunnar verða:
a) fræðsla í skólum og á netinu;
b) safnasýningar;
c) þýðingar á fornbókmenntum;
d) skáldskapur um landafundi og vestur-
ferðir;
e) ljósmyndir frá íslendingabyggðum og
kvikmyndir um landafundi og vesturferðir.
Fyrirlesarar verða: Anna H. Yates, Böðvar
Guðmundsson, Carin Orrling, Daisy Neij-
mann, David Arnason, Elisabeth Ward, Gísli
Sigurðsson, Guðjón Arngrímsson, Guðmund-
ur Ingólfsson, Gunnar Karisson, Haraldur
Bessason, Hjörleifur Stefánsson, Inga Huld
Hákonardóttir, Joan Clark, Joel Berglund,
John Tucker, Jóhanna Karlsdóttir, Jón Egill
Bergþórsson, Jónas Kristjánsson, Judith
Jesch, Kári Schram, Keneva Kunz, Rafn
Rafnsson, Rögnvaldur Guðmundsson, Sigrid
Johnson, Sigurjón Jóhannsson, Valgeir Þor-
valdsson og Örnólfur Thorsson.
Leif the Lucky one
Leikhúsið 10 fingur sýnir Leif the Lucky
one eftir Helgu Arnalds í leikstjórn Þórhalls
Sigurðssonar.
Þátttakendum gefst kostur á að skoða
sýningu um landafundina, sem nú stendur
yfir í Þjóðmenningarhúsinu, og taka þátt í
ferðalagi á söguslóðir í Dölum 3. september.
Þátttöku í ráðstefnunni þarf að tilkynna
fyrir 15. ágúst nk.
Það er Stofnun Sigurðar Nordals sem
gengst fyrir ráðstefnunni með stuðningi
Landafundanefndar.
MENNING/
LISTIR
NÆSTU VIKU
MYNDLIST
Árbæjarsafn: Saga Reykjavíkur.
Árnastofnun: Handrit við árþúsunda-
mót. Safnið er opið alla daga í sumar,
kl. 13-17 til 31. ág.
Ásmundarsafn: Verk í eigu safnsins.
Til 1. nóv.
Byggðasafn Hafnarfjarðar:
Vaxmyndasýning. Til 30. sept.
Galleri@hlemmur.is: Hildur Jóns-
dóttir. Til 13. ág.
Gallerí OneoOne: Egill Sæbjörnsson.
Til 8. ág.
Gallerí Sævars Karls: Tumi Magnús-
son. Til 17. ág.
Gallerí Reykjavík: Loes Muller. Til 5.
ág.
Gerðarsafn: Safn Péturs Arasonar og
Rögnu Róbertsdóttur. Til 8. ág.
Hafnarborg: ísland með augum
Fransmanna. Til 7. ág. Keizo Ushio.
Til 28. júlí.
Hallgrímskirkja: Karólína Lárusdótt-
ir. Til 1. sep.
i8, Ingólfsstræti 8: Elina Brotherus.
Til 7. ág.
Kjarvalsstaðir: Jóhannes S. Kjarval.
Myndir úr Kjarvalssafni. Garðhúsa-
bærinn. Til 23. júlí.
Listasafn Akureyrar: Dyggðirnar sjö.
Til 27. ág.
Listasafn ASÍ: Kristín Geirsdóttir og
Ása Ólafsdóttir. Til 30. ág.
Listasafn Einars Jónssonar: Opið alla
daga, nema mánudga, kl. 14-17. Högg-
myndagarðurinn opinn alla daga.
Listasafn Islands: Sumarsýning úr
eigu safnsins. Til 27. ág.
Listasafn Reykjavíkur, Hafnarhús-
inu: Gestur Þorgrímsson og Rax Rinn-
ekangas. Til 27. ág.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Valin
verk eftir Sigurjón Ólafsson.
Listaskálinn í Hveragerði: Jóhanna
Bogadóttir. Til 10. sep.
Listhús Ófeigs, Skólavörðustíg: Jouni
Jappinen. Til 9. ág.
Ljósaklif, Hafnarfirði: Keizo Ushio.
Til 23. júlí.
Mokkakaffi: Gunnlaugur Árnason. Til
11. ág.
Norska húsið, Stykkishólmi: Hlíf Ás-
grímsdóttir. Til 1. ág.
Norræna húsið: Flakk. Til 13. ág
Nýlistasafnið: Gústav Geir Bollason,
Peeter Maria Laurits og Herkki Erich
Merila. Til 6. ág.
Safnahús Reykjavíkur: Marisa Nav-
arrou Arason og Roberto Legnani. Til
31. júlí.
Safnasafnið, Svalbarðsströnd: Sex
listamenn. Til 29. ág.
Sjóminjas. fsl., Hafnarf.: Jón Gunn-
arsson. Til 1. sep.
Skaftfell, Seyðisfirði: Olaf Christ-
opher Jensen. Til 17. sept.
Slunkaríki, ísafirði: Hallgrímur
Helgason. Til 23. júlí.
Stöðlakot: Bubbi. Til 17. ág. Steinþór
Marinó Gunnarsson. Til 23. júlí.
Þjóðarbókhlaða: Verk Ástu Sigurðar-
dóttur. Til 31. ág.
Upplýsingamiðstöð myndlistar:
www.umm.is undir Fréttir.
TÓNLIST
Laugardagur
Hallgrímskirkja: Andrzej Bialko frá
Kraká. Kl. 12.
Skálholtskirkja: Kór _ og hljómsveit
Háskólans í Bologna á Ítalíu. Kl. 15:30.
Sunnudagur
Hallgrímskirkja: Andrzej Bialko. Kl.
20.
Akureyrarkirkja: Sigi’ún Hjálmtýs-
dóttir og Björn Steinar. Kl. 17.
Skálholtskirkja: Skálholtshátíðakór-
inn, hornaflokkur og Finnur Bjarna-
son flytja Hátíðakantötu Karls Ó.
Runólfssonar. Kl. 16:30.
Þriðjudagur
Langholtskirkja: Kór og hljómsveit
Háskólans í Bologna á Italíu. Kl. 20.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Ingi-
björg Guðlaugsdóttir og Judith Þor-
bérgsdóttir. Kl. 20.30.
Norræna húsið: Björn Thulin baritón
og Love Derwinger píanóleikari. Kl.
20.30.
LEIKLIST
Tjarnarbíó: Með fullri reisn, sun. 23.,
fös. 28. júlí.
Iðnó: Björninn, lau. 22., mið. 26., í'im
27. júlí.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 22. JÚLÍ 2000