Lesbók Morgunblaðsins - 23.09.2000, Síða 6
ISLENSKUR GULLSMIÐUR EINI UTLENDINGURINN I FELAGSSKAP DANSKRA SILFURSMIÐA
Það mun vera mikill heið-
ur fyrir gullsmið að vera
boðin þátttaka í félags-
skap silfursmiða.TfeÍagi'
danskra silfursmiða er
einn gullsmiðurog hann
er ennfremur eini út-
lendingurinn í hópnum;
íslendingurinn Pétur
Tryggvi. MARGRÉT
SVEINBJÖRNSDÓTTIR
sótti hann heim á verk-
stæði hans í Gentofte
og spurði hann út í
fagið og ferilinn.
VÐ aðalgötuna í Gentofte -
sem vitanlega heitir
Gentoftegade - hefur lengi
verið gullsmíðaverkstæði og
-verslun í húsinu númer 68.
Þar ræður nú ríkjum gull- og
silfursmiðurinn Pétur
Tryggvi, sem hefur verið
búsettur í Uanmörku síðan 1988. Fyrst um
sinn var hann með verkstæði heima en hús-
næðið á Gentoftegade keypti hann árið 1992 af
gömlum gullsmið sem þá var að hætta störfum.
„Hér hafði þá verið gullsmiður í um áttatíu
ár,“ segir Pétur, sem í fyrstu hafði einungis í
hyggju að mála og flytja svo inn en komst fljótt
að því að meira þurfti til. Svo fór að hann fékk
Pálmar Kristmundsson arkitekt til að endur-
skipuleggja og innrétta húsnæðið frá grunni og
óhætt er að segja að það hafi breytt um svip.
Grófur múrsteinn, járn, glóandi hraun og gler
setja svip sinn á verslunina og á einum veggn-
um gefur að líta feiknastórt og fagurblátt mál-
verk eftir færeyska myndlistarmanninn Trónd
Patursson. Inn af versluninni er verkstæði Pét-
urs, þar sem hann smíðar jöfnum höndum fín-
gerða skartgripi fyrir kröfuharða kaupendur í
Japan, kaleika og annað kirkjusilfur fyrir ís-
lenskar kirkjur - og stóra og smáa gripi úr
silfri, sem hann hefur að undanförnu sýnt á
samsýningum danskra silfursmiða við góðan
orðstír.
Silfursmiðir halda
fast við handverkið
Segja má að Pétur hafí gullsmíðina í blóðinu,
því hana lærði hann hjá föður sínum, Hjálmari
Torfasyni gullsmið. Seinna hélt hann til náms í
Gullsmíðaháskólanum í Kaupmannahöfn „og
þá fyrst kynnist ég því hvað silfursmíði er,“
segir hann og bætir við að reyndar sé það við-
tekin skoðun meðal silfursmiða að gullsmiðir
geti ekki smíðað úr silfri nema skartgripi.
Sjálfur segist hann alltaf hafa notað hamar við
gullsmíðina - sem er annars ekki vel séð í því
fagi - og það hafi auðveldað honum aðganginn
að silfrinu, þar sem hamarinn gegnir lykilhlut-
verki.
„Nú er ég ekki með sveinsbréf í silfursmíði
en kollegar mínir í silfursmiðahópnum vilja
eiginlega heldur kalla mig siifursmið en
gullsmið. Nú orðið gengur gullsmíði mest út á
að steypa en það hefur ekkert með smíði að
gera. Það er þetta með smíðina og handverkið
sem silfursmiðirnir vilja halda fast við,“ segir
Pétur. Hann talar um þrennskonar tækni í
silfursmíðinni: „I fyrsta lagi er það dýpkun, þar
sem maður slær alla plötuna upp innan frá á
einu járni, í öðru lagi uppdráttur, en þá er plat-
an slegin upp utan frá á tré, og í þriðja lagi er
svo það sem ég kalla að „klippa og kh'stra" -
þegar silfrið er klippt niður og lóðað saman eða
brennt - og í mínum augum á það ekkert skylt
við smíði.“
Byggist ó tilfinningu
og æfingu
Vinna með stórar silfurplötur eins og Pétur
er að kljást við þegar blaðamaður heimsækir
hann útheimtir mikil líkamleg átök. Hann sam-
sinnir þegar hann er spurður hvort það sé ekki
hörkupúl að vinna með svo stórar plötur og
„Draumurinn" er titillinn sem Pétur Tryggvi hefur valið þessu verki úr sterlingssilfri og 18 karata gulli sem hann vann á verkstæðissýningunni í
Herning á síðastliðnum vetri og sýndi einnig á sýningunni Danskt silfur 2000 á Koldinghus í sumar. Lengd 60 sm.
„ÉGVILHELDURHLÆJA ÚT
UM LÍTINN GLUGGA EN
GRÁTA ÚT UM STÓRAN"
Kanna úr sterlingssilfri með hanka úr 18
karata gulli. Hæö 33 sm. Nú í eigu safnsins
í Koldinghus.
bætir við að svo krefjist það kerfisbundinnar
nákvæmni. „Maður verður að hitta með hamr-
inum nákvæmlega þar sem platan nemur við
steðjann, annars beyglast hún bara. Maður sér
ekki steðjann undir plötunni, svo allt byggist
þetta á tilfinningu og æfingu," segir hann og
bætir við að það sé langt frá því að silfursmiður
sé útlærður þegar ha.nn fær sveinsbréfið, það
sé eiginlega fyrst þá sem hann byrjar að læra -
af reynslunni. „Og reynslu getur maður ekki
lært af bókum, silfursmíðin byggist á því sem
hefur verið kallað „leaming by doing“. Það tek-
ur mjög langan tíma þangað til maður getur í
alvöru farið að kalla sig silfursmið. Og þess
silfursmiðir í hópnum.Pétri Tryggva
var boðin innganga árið 1995. Hann
þáði boðið með þökkum enda mikill
heiður fyrir hann sem gullsmið - og
ekki síður sem útlending - að vera
boðin þátttaka í félagsskap danskra
silfursmiða. A þessu ári hefur sýning-
arhópurinn verið sérlega virkur og
staðið fyrir tveimur stórum og vel
sóttum sýningum í Danmörku og á
næsta ári er stefnan tekin á Berlín.
Morgunblaðið/Margrét Sv.
í þessum kaleik mætast þrjú ólík efni; sjálfur bikarinn er
úr silfri, bankaður upp úr einní plötu þannig að botninn
er miðjan á plötunni, stílkurinn er úr 18 karata gulli og
fótinn sagaði Pétur út úr gamalli rennusteinsrist.
vegna er það sem flestir silfursmiðir fara út í
einhverja aðra vinnu - það er ekki nema einn
og einn sem nennir að standa í þessu því þetta
er mikið þolinmæðisverk,“ segir Pétur.
Enda var svo komið um miðjan áttunda ára-
tuginn að silfursmíðafagið var hættulega nærri
því að deyja út í Danmörku - en áður fyrr hafði
hróður dansks silfurs borist um veröld víða. Þá
var það að þeir silfursmiðir sem þó voru eftir
ákváðu að hefja fagið aftur til vegs og virðingar
og stofnuðu sýningarhópinn Danske
splvsmede, sem síðan hefur staðið fyrir reglu-
legum sýningum og kynningu á faginu. Stofn-
endurnir voru ellefu talsins og nú eru sextán
Fagleg vakning
Það var þáverandi formaður
Danske splvsmede og einn af stofn-
endum hópsins, Ib Andersen, sem
bauð Pétri að ganga í hópinn. „Þá
hafði hann séð kirkjusilfrið sem ég
gerði fyrir Vídalínskirkju í Garðabæ,"
segir Pétur og bætir við að Ib And-
ersen hafi einmitt verið skólastjóri
Gullsmíðaháskólans þegar hann var
þar við nám. „Alla tíð síðan höfum við
verið mjög góðir vinir en hann dó í
maí í vor, aðeins 68 ára gamall. Það er
stórt skarð höggvið í hóp silfursmiða
hér við fráfall hans, því hann hefur
borið þetta fag á herðunum," segir
Pétur, sem nú er sjálfur kominn inn í
stjórn félagsins og farinn að vinna af
krafti að framgangi silfursmíðinnar,
m.a. með því að fá nýtt blóð inn í hóp-
inn og stuðla að faglegri vakningu.
Meðalaldurinn í faginu hefur verið
býsna hár og Pétur er með þeim
yngstu, 44 ára gamall. „Sú yngsta er
29 ára en annars er meðalaldurinn
um 60 ár,“ segir hann.
Danskir silfursmiðir hófu árið 2000 með því
að halda fimm mánaða verkstæðissýningu á
Listasafninu í Herning á Jótlandi. Fimm silf-
ursmiðir unnu í einn mánuð hver á opnu verk-
stæði á safninu, þar sem gestir og gangandi
gátu fylgst með þeim að störfum, auk þess sem
sett var upp sýning með verkum þeirra allra.
Fyrstur til að vinna á opna verkstæðinu var
einmitt Pétur Tryggvi, sem var þar að störfum
allan janúarmánuð. Þar gátu safngestir séð
listaverk verða til, stórt og mikið silfurfat með
gullskál ofan í, en verkið gefur einmitt að líta
hér á síðunni. A eftir honum fylgdu svo silfur-
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 23. SEPTEMBER 2000