Alþýðublaðið - 02.07.1986, Blaðsíða 9

Alþýðublaðið - 02.07.1986, Blaðsíða 9
Miðvikudagur 2. júlí 1986 9 ttir, blaðamaður: MÍnaður á heljarþröm . 4| s gxy mmm mmm m£mÉé< mBaSBB 'ívV': mnm s ip m w&mm V: m >*Tc-Vt-,1-. Blifjllíii IjilÉii ffpis '- • •• #!wfÍcwý-^^W . i HHM -:■' smm | v- afe iSéís'i íVVíí-Vv/® jpagaSSísQsia Éí^ ?í,Styi= jföÉH Mw&mM stjórnsýslueiningu, en Búnaðarfé- lagið um sterka stofnun innan stjórnkerfisins. Þetta er skýrt dæmi um það samráðskerfi sem ríkjandi er á íslandi. (Samráðskerfi er stjórnkerfi þar sem ákveðnar blokkir skrifræðis eru áhrifamiklir aðilar í stefnumörkum.) Þróun og uppbygging Sambands íslenskra samvinnufélaga hefur tengst þróun landbúnaðarmála órjúfanlegum böndum. Með það í huga skulum við rifja upp nokkra punkta í þeirri þróun. Kaupfélag Þingeyinga var stofn- að árið 1882 til þess að annast sauðasölu og vörupantanir frá út- löndum. Á árunum fram til 1896 fóru bændur víða um land að svip- að og Þingeyingar og stofnuðu verslunarfélög á samvinnugrund- velli. Sláturfélag Suðurlands var stofn- að árið 1907 sem samvinnufélag bænda og var á vegum félagsins reist sláturhús í Reykjavík, sem tók til starfa þá um haustið. Sama ár voru reist sláturhús á Akureyri á vegum Kaupfélags Eyfirðinga og á ja stefnu þegar í stað brjósti og framtíð íslenska land- búnaðarins, hljóta að staldra við og spyrja sig: „Er ekki kominn tími til áð menn fari að læra af mistökum sínum og snúa þróuninni við?“ Það verður að marka nýja stefnu og snúa niðurlægingu hins íslenska landbúnaðar í nýja sókn til fram- tíðarinnar. Stofnanauppbygging á íslandi virðist hafa verið tilviljunnarkend og lítil umræða farið fram um hana. Framkvæmdavaldið á íslandi hefur haft tilhneigingu til að þróast á ókerfisbundinn hátt, tekið mið af persónulegum hagsmunum ein- staka ráðherra eða flokkspólitík t.d. þegar Gylfi Þ. Gíslasson bjó til Viðskiptaráðuneytið eða deilur um hvenær félagsmálaráðuneytið varð til. Tilviljunarkennt var hvað af þessum nýju verkefnum, sem stjórnvöld fengu til að fást við, lentu í ráðuneytum eða í öðrum stofnunum. Landbúnaðarráðu- neytið er þannig dæmi um veika Húsavík á vegum Kaupfélags Þing- eyinga. Árið 1909 höfðu ellefu sam- vinnufélög reist tólf sláturhús víðs vegar um landið. Samband ísl. samvinnufélaga var stofnað árið 1902, af þrem þing- eyskum kaupfélögum. Erfiðleikar félaganna vegna afurðasölunnar áttu stóran þátt í stofnunni. Með tilkomu sláturhúsanna má segja að vörn samvinnufélaganna hafi verið snúið í sókn. í stað þess að vera varnarbandalag samvinnufélag- anna varð Sambandið vettvangur fyrir sókn samvinnuhreyfingarinn- ar til aukinna áhrifa og umsvifa. Sorgleg afleiðing framleiðslustjórnunar í landbúnaði. Rúndýrar fjár- festingar í sveitum vannýttar. Upp úr 1920 var samvinnuhreyfing- in orðin ráðandi afl í verslunar og afurðamálum bænda. Framleiðsla landbúnaðarvara fór vaxandi eftir stríðið, þar á meðal framleiðsla á mjólk og mjólkuraf- urðum. Innvegin mjólk í mjólkur- samlögum landsins jókst úr því að vera 24,3 þúsund tonn árið 1945 i það að vera 66,4 þús tonn árið 1957. Óhætt er að fullyrða að stigi of- framleiðslu mjólkurafurða hafi verið náð þetta ár. Mjólkurfram- leiðslu- og mjólkursölusvæði fast- skorðuð í skjóli ríkisvaldsins, verð- jöfnun og verðákvörðun á ostum og smjöri til neytenda í skjóli ríkis- valdsins, var ekki traustur grund- völlur fyrir heilbrigða samkeppni Framhald á bls. 15 SKYHTUR : ;, REYKJAVIK AKUREYRI NJARÐVIK Póstverslun: Sími 91-30980

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.