Alþýðublaðið - 02.07.1986, Blaðsíða 10

10 Miðvikudagur 2. júlí 1986
Jónas Jónsson í viðtali hjá Alþýðublaðinu:
Framleiðslustjórnun á
allar tegundir kjötmetis
Jónas Jónsson, búnaðarmálastjóri.
,,Pað er hvergi á byggðu
bóli látið eins illa við
landbúnað eins og hér á
íslandi,“ sagði Jónas.
»Löggjöfin 1979 hélt ekki nógu
vel. Það sáu menn ekki fyrir. Ef um
sök er að raeða þá er hún ekki síður
stjórnmálamannanna, en forystu
bændasamtakanna. — Þegar fram-
leiðslan var orðin of mikil þurftu
menn að geta slegið af“, sagði Jón-
as Jónsson búnaðarmálastjóri m.a.
í viðtali við Alþýðublaðið um það
sem efst er á baugi i íslenskum land-
búnaði.
Hvernig gengur aö innleiða nýjar
búgreinar í íslenskan landbúnað,
Jónas?
Það var byrjað á refarækt upp úr
1980, hún hefur gengið vel og við
erum bjartsýnir með hana. Það eru
núna komnir um 200 bændur með
loðdýr og það er búið að byggja
skipulega upp fóðurstöðvar sem er
forsenda fyrir því að það sé hægt að
reka loðdýrarækt. Þessar fóður-
stöðvar hafa verið byggðar upp
skipulega fyrir ákveðin svæði
þannig að það er raunverulega búið
að skipta landinu upp í loðdýra-
ræktarsvæði. Leyfi hafa verið veitt í
samræmi við það að menn ættu að-
gang að fóðurstöð. Við höfum náð
þokkalegum árangri hvað varðar
framleiðsluna, að vísu ekki eins
góðum og frændur okkar á Norð-
urlöndum. Við vitum að minka-
ræktin er öruggari en refaræktin að
því leyti að það hefur sýnt sig að
það eru minni sveiflur í minkarækt-
inni. Danir hafa hagnast vel á
minkarækt og ég er ekki í nokkrum
vafa um það að við getum hagnast
á henni líka. Ég er viss um að loð-
dýraræktin er atvinnuvegur sem við
eigum að reyna. Við megum ekki
gleyma því að við erum þarna að
breyta verðlitlum úrgangi í verð-
mætar vörur.
Varðandi fiskeldi, þá er ekki
nokkur vafi á því að hérna eru
möguleikar til fiskeldis miklir. Við
höfum stundað eina grein fiskeldis
með mjög góðum árangri, það er
seiðaframleiðsla. Það er ólíklegt að
það verði varanlegur atvinnuvegur.
Það er vitað að Norðmenn banna
innflutning á seiðum, en hafa veitt
undanþágur. Það má alveg reikna
með að innan fárra ára verði þeir
sjálfum sér nógir í seiðafram-
leiðslu. Þar með loka þeir á inn-
flutning á seiðum. Það er um marg-
ar greinar af fiskeldi að ræða, en sú
grein sem ég hef mesta trú á er mat-
fiskeldi alfarið í fersku vatni. Þar
gæti verið um að ræða lax, bleikju,
íslenskan urriða og regnbogasilung.
Þessa atvinnugrein er hægt að
stunda þar sem fyrir er nægilegt
ferskt vatn og jarðhiti en það er
ákaflega víða á landinu. Það er tal-
ið að það sé hægt með góðu móti að
ala lax í fersku vatni upp í 2—3 kg.
Það er markaður til fyrir lax af
þessari stærð í katólsku löndunum,
sem Norðmenn hafa ekki getað
sinnt, vegna þess að seiðaverðið er
svo hátt hjá þeim. Við getum fram-
leitt seiðin á lægra verði.
Það er einnig möguleiki fyrir
okkur í að ala hér ferskvatnsfiska
sem þurfa hátt hitastig til að lifa
við.
Við erum að þróa ferðaþjónustu
í sveitunum, sem er mjög fjölbreytt
hjá okkur s.s. gisting, hestaleiga á
sveitaheimilum, leiga á sumarhús-
um o.s.frv.
„Nú hefur orðið verðfall á loð-
skinnum og veröhrun á eldislaxi á
markaði í Bandaríkjunum. Breytir
þetta viðhorfi þínu eitthvað til þess-
ara nýju búgreina?“
— Nei, menn verða að gera sér
grein fyrir að á þessum mörkuðum
eru sífelldar verðsveiflur og verða
að vera tilbúnir að taka þeim.
„Menn hafa rennt hýru auga til
hersins í Keflavík í von um nýja
markaði. Telur þú að íslenskt
nautakjöt hafi gæði til að standast
samanburð við það kjöt sem fyrir
er?“
— Ég tel að íslenskt nautkjöt sé
betra en amerískt nautakjöt, enda
er það alþekkt staðreynd að kjöt af
skepnu sem alin er á grasi er miklu
bragðbetra en þeirri sem alin er á
korni. Hinsvegar er þykkt vöðv-
anna meiri, en á íslensku nauta-
kjöti. Það er náttúrlega alveg
dæmigert fyrir íslendinga að spyrja
svona spurninga, því að pólitík
heilla flokka er byggð á því að ís-
lenskur landbúnaður sé annars
flokks landbúnaður.
Fjölmiðlamenn spyrja gjarnan
svona spurninga af einhverjum
hrolli vanmáttarkenndarinnar og
trú því að það sé ekki hægt að reka
hér landbúnað samkeppnishæfan
við annan landbúnað. Það er hvergi
á byggðu bóli látið eins illa við land-
búnað eins og hér á íslandi. Þetta er
staðreynd sem hefur háð íslenskum
landbúnaði verulega. Þetta álít ég
vera vanmáttarkennd fólksins, sem
komið er í þéttbýlið og vegna þekk-
ingarskorts. I skjóli þessa hefur ver-
ið rekin hin fáránlegasta upplýs-
ingaþjónusta um landbúnaðinn
sem hefur skaðað þjóðina geysilega
mikið.
Á stéttarsambandsfundi bænda
sagði Ingi Tryggvason m.a. „Að
framleiðsla sé mikil í landbúnaði
t.d. hafi kjötframleiðsla aldrei verið
meiri, hinsvegar hefur heildar-
markaður fyrir kjöt ekki aukist.
Þetta leiðir af sér að landbúnaður-
inn situr uppi með svipaðan heild-
arvanda og áður, þrátt fyrir árangur
í sambandi við aðgerðir til sam-
dráttar í kindakjötsframleiðslu".
„Hvert er álit þitt á þessari fram-
leiðslustjórnun?“
— Það er alveg ljóst að þessi
framleiðslustjórnun sem fólgin er í
því, að takmörkuð er kindakjöts-
framleiðsla en engin takmörkun á
öðru kjötmeti, er alveg vonlaus.
Þessar framleiðslugreinar þurfa, á
framleiðslustjórn að halda og þeir
sem framleiða svínakjöt og ali-
fuglakjöt eru búnir að sjá þetta
núna. Ég á von á að til alhliða fram-
leiðslustjórnar komi og það komist
eitthvert jafnvægi á hvernig kjöt-
markaði er skipt.
Hvað fór úrskeiðis?
— Það hefur aldrei verið sett á
framleiðnistjórn á alifuglakjöt,
svínakjöt eða hrossakjöt.
Framleiðslusjóður hefur heimild
til að kaupa eða leigja búmark af
bændum. Hvernig hefur þessi
heimild verið notuð?
— Hún hefur verið notuð þann-
ig að þeir sem vilja draga saman og
afsala jörðinni framleiðslurétti,
þeim er greitt ákveðið fyrir það.
Þetta er hliðstætt því að borga
mönnum eftirlaun fyrir tímann.
Markmiðið er að flýta fyrir því að
það verði ákveðin aðlögun að fram-
leiðslunni. Að það séu ekki of
margir að berjast of lengi við að
framleiða það magn sem hægt er að
selja. Það eru of margir sem hafa
framfæri sitt af framleiðslu kjöts
og mjólkur.
Menn hafa gagnrýnt forystu
bændastéttarinnar og stjórnmála-
menn fyrir það að hafa stjórnað
framleiðslumálunum og byggða-
þróun illa. Hverju svarar þú þessu?
— Það hefur ekki verið stjórnað
nógu vel. Hvað varðar forystu
bændastéttarinnar, þá hefur Stétta-
samband bænda barist fyrir því síð-
an 1968 að fá löggjöf til þess að geta
stjórnað. Löggjöfin sem sett var
1979 hélt ekki nógu vel. Það sáu
menn ekki fyrir. Ef um sök er að
ræða þá er hún ekki síður stjórn-
málamannanna. Eftir að löggjöfin
var sett 1979 varð forysta bænda-
samtakanna að stjórna og að mínu
mati var sú löggjöf ekki nógu þétt.
Stjórnin var of seinvirk, sem kemur
fram í því að menn fengu of seint að
vita um fullvirðisréttinn sinn á
þessu ári. Jafnframt voru þeir að fá
núna snemma árs 1976 að vita um
skerðinguna sem þeir fengu á fram-
leiðslu 1984 og 1985. Þetta var
stjórnun eftir á, sem ekki var nógu
virk.
Hver er munurinn á verkefnum
Stéttasambands bænda og Búnað-
arfélags íslands?
— Þetta eru tvær aðskildar
stofnanir, þannig tengdar að bún
aðarfélög hreppanna eru grunnein-
ingar beggja samtakanna. Stétta-
samband bænda eru hagsmuna-
samtök bændanna. Búnaðarfélag
íslands sér um annað í þessum mál-
um en það sem flokkast undir bein
hagsmunamál. Aðal verkefni þess
er leiðbeiningaþjónustan í öllum
greinum landbúnaðarins, forysta í
búfjárkynbótum og þriðja megin
verkefnið er að fara með þau fram-
lög til landbúnaðarins sem eru í
gegnum jarðræktarlög, búfjár-
ræktarlög, lög um forfallaþjónustu
o.s.frv.
Það hefur verlð hlutskipti ís-
lenska landbúnaðarins að vera of
seinn að átta sig á nýjum straum-
um, of seinn að aðlaga sig að breytt-
um aðstæðum. Var þetta ekki ein-
mitt hlutverk Búnaðarfélags ís-
lands?
— Þetta er ekki rétt landbúnað-
urinn hafi verið of seinn að átta sig
á hlutunum. Búnaðarfélag íslands
og bændasamtökin hafa haft það
hlutverk að leiða landbúnaðinn
áfram til framfara. Þróunin hefur
verið landbúnaðinum og þjóðfélag-
inu ákaflega hagkvæm. Við byrjuð-
um 1968 að vara við offramleiðsl-
unni. Stjórnmálamennirnir voru of
seinir að taka við sér. Það varð að
stefna upp á við, auka framleiðsl-
una og hagkvæmnina, en þegar
framleiðslan var að verða of mikil
þá áttu menn að slá af. Búnaðarfé-
lagið hefur stuðlað að framförum í
landbúnaði og framfarirnar hafa
orðið geysilega miklar, framleiðni
aukningin orðið mikil. Það sem
þessi öfl sem básúna þetta og eru
búin að búa til ranga þjóðarvitund
um íslenskan landbúnað, þau hafa
ekki áttað sig á því að hér eru minni
framlög til landbúnaðar en í
nokkru sambærilegu landi. Ef við
ættum að hafa landbúnað hér sem
væri án framlaga þá gætum við
ekkert gert.
Á vegum Verslunarráðs íslands
hefur verið gefin út skýrsla, sem ber
heitið: „Þróun afurðasölu- og verð-
lagsmála landbúnaðarins — nauð-
syn nýrra leiða og markmiða". Höf-
undur hennar er Steingrímur Ari
Arason. Hvert er álit þitt á henni?
— Ég hef séð þessa skýrslu, en
ekki haft tíma til að kynna mér
innihald hennar og vil því ekki segja
neitt um hana nema að höfundur-
inn hefur líklega kynnt sér þessi mál
rækilega og fjallar því væntanlega
af víðsýni um þessi mál.
Jónas hefursem búnaðarmálastjóri beittsérfyrir eflingu nýrra búgreinas.s. refa- og minkarœkt.