Alþýðublaðið - 02.07.1986, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 2. júlí 1986
Landbúnaður
á heljarþröm
Framhald af bls. 9
milli osta- og smjörframleiðenda.
Þegar síðar offramleiðsla þessara
afurða var orðin staðreynd, varð
ekki við óbreytt ástand unað. Því
var þetta kerfi stokkað upp. Eftir
mikla fundi og nefndastörf varð
niðurstaðan sú, að stofna sjálfstætt
fyrirtæki sem yrði sameignafélag
Sambandsins og Mjólkursamsöl-
unnar. Þetta fyrirtæki var nefnt
Osta- og smjörsalan, stofnað 1958.
Hér að framan hefur verið gerð
gréin fyrir þróun afurðasölumála á
sjötta áratugnum. Ef treyst hefði
verið á markaðsverðmyndun, hefðu
íslenskir bændur aldrei komist upp
með að framleiða umfram það sem
hægt var að selja fyrir viðunandi
verð, né auka framleiðsluna jafn
gífurlega og raun varð á.
Án afskipta hins opinbera hefði
því bændum án efa fækkað og
sveitir langst í eyði. í stað offram-
leiðsluvandamála hefðu þess í stað
ýmis önnur vandamál skotið upp
kollinum, tengd nýsköpun atvinnu-
lífs og búferlaflutningi úr sveitum.
Þau vandamái hefðu hins vegar
tengst sókn þjóðarinnar til aukinn-
ar velsældar en ekki varnaraðgerð-
um vegna skakkafalla.
Á vegum Stéttarsambands
bænda var árið 1950 gerð víðtæk
áætlun um framkvæmdir í þágu
landbúnaðarins áratuginn 1950—
1960. Tíu ára áætlunin, eins og hún
hefur verið nefnd. Hún hefur síðan
verið höfð til hliðsjónar, er fjárfest-
ingamál landbúnaðarins hafa verið
á döfinni.
Á því skal vakinn sérstök athygli,
að hvergi er í heildaráætluninni
gerð grein fyrir áætlaðri sölu bú-
vara, hvorki á innlendan eða er-
lendan markað. M.ö.o. landbúnað-
aráætlunin var framkvæmanleg
miðað við tiltekna opinbera fjár-
magnsfyrirgreiðslu.
Með útgáfu bráðabirgðalaga 15.
des. 1959 var mikilvægum ákvæð-
um bætt við framleiðslulöginn frá
1947. Þau voru síðan efnislega stað-
fest á Alþingi í mars 1960. Með
þessum lögum hófst nýtt tímabil
niðurgreiðslna og útflutningsbóta.
Það sem mest áhrif hafði var
ákvæðið um hámark ríkisábyrgðar
vegna útfluttra búvara sem stóð
óbreytt í lögum þar til vorið 1985,
en þá voru sett í lög ákvæði þess
efnis að stefna bæri að því að
ábyrgðin færi niður í 4% af verð-
mæti búvöruframleiðslunnar og að
því fé sem þannig sparaðist skyldi
m.a. varið til eflingar nýrra bú-
greina. Það var Ingólfur Jónsson,
þáverandi landbúnaðarráðherra,
sem beitti sér fyrir samþykkt lag-
anna 1960. Fram til ársins 1975 var
ástandið ekki óviðunandi, en eftir
það fór að síga á ógæfuhliðina og
bilið stækkaði sífellt milli innan-
landsverðsins og þess sem fékkst
fyrir vörurnar íútflutningi. í upp-
hafi verðlagsársins 78/79 hafði enn
sigið á ógæfuhliðina og vantaði
fjárhæð til útflutningsbóta sem
a.m.k. svaraði til yfir 50% af því
sem lögboðið var. Flestir voru sam-
mála um það að auknar útflutn-
ingsbætur og niðurgreiðslur úr rík-
issjóði myndu að öðru óbreyttu að-
eins gera illt verra, kalla á enn meiri
framleiðslu og ríkisframlög í fram-
tíðinni. Því var lögum breytt og inn-
leidd opinber framleiðslustjórnun.
Nú er svo komið, að landbúnað-
urinn er á heljarþröm. Bændur sitja
uppi með dýrar fjárfestingar, sem
sr
LJOSIIM
ökuljósin
kosta lítið og því
er um að gera að
spara þau ekki í ryki og
dimmviðri eða þegar
skyggja tekur. Best af
öllu er að aka ávallt
þeir geta ekki komið í verð. Þeim er
úthlutaður kvóti til að framleiða
upp í, sem engan veginn nægir þeim
til að reka búin. í stað þess að
hjálpa þeim bændum sem gjarnan
vildu snúa sér að öðru, er fjármagni
áfram eytt í útflutningsbætur. í
þessu sambandi má nefna, að
kostnaður vegna offramleiðslu er
samtals 604 milljónir.
Að lokum skal undirstrika það,
að miðað við stöðu landbúnaðarins
í dag þarf að losa hann úr þeim
fjötrum sem stjórnvöld hafa
hneppt hann í. Marka verður nýja
stefnu þegar í stað og hrinda henni
i framkvæmd. Stöðva verður vöxt
þess kerfis sem núverandi stefna
hefur leitt af sér og afnema það
skref fyrir skref.
Ingvi
Framh. af bls. 14
Hrossabeitin vandamál.
tímum þegar verið er að draga úr
framleiðslu sauðfjárafurða.“
„Hefurðu áhyggjur af vaxandi
hrossabeit?“
— „Já. Nú eru í landinu 60—70
þús. hross, sem taka sennilega jafn
mikið fóður af úthaga og sauðfé.
Þetta er því orðið stórt vandamál,
sem taka þarf áí‘
„Fær RALA nægilegt fjármagn
til að sinna sínu hlutverki?“
— „RALA gegnir mikilvægu
hlutverki í íslenskum landbúnaði,
ekki sist af því að við búum við svo
sérstök skilyrði. Það er ekki nema
að takmörkuðu leyti sem við getum
hagnýtt erlendar niðurstöður. Við
verðum að afla eigin þekkingar og
með það í huga er það fé sem rennur
til rannsókna skammarlega lítið, og
engan veginn í samræmi við það
mikla hlutverk sem Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins á að
gegna.“
ÞEGAR TVEIR
STERKIR STANDA
AÐ ÞJÓNUSWNNI...
Van Leeuwen erstærsta lagerfyrirtæki röra og fylgihluta þeirra
í Evrópu. Sindra Stál rekurstærstu birgðastöð fyriríslenskan
málmiðnað.
Ölfugtsamstarf við V. Leeuwen gerir okkur kleift að bjóðafjölbreytt
úrval afsvörtum og galvaniseruðum pípum, prófílpípum,
heildregnum pípum og suðutengjum.
Skjót og öflug þjónusta vegna sérverkefna!
VAN LEEUWEN ÍSÉ
SINDRAi jéj .STÁLHE
Pósthólf 880, Borgartúni 31, 105 Reykjavík, sími: 27222.