Alþýðublaðið - 27.02.1988, Blaðsíða 21

Laugardagur 27. febrúar 1988
21
LEIKLIST
Eyvindur Erlendsson skrifar
Karlrembusvin og
kontrabassaleikarar
Aftur á móti væri spandérandi I það papplr og prentsvertu að reyna að gera sér grein fyrir hvað veldur þvl að sú íhygli, sú kyrrláta alvara, sú
trú eöavissa um að verið sé að geraeinmitt það sem geraá, sú spriklandi, áreynslulausa gamansemi sem býr i þessum tveim sýningum, hefur
verið að grafaum sig undanfariðog nærtoppi í „Séra Jóhanni — að allt þettaskuli birtast svo skýrt einmitt nú...“ skrifar Eyvindur m.a. um leikhús
og listmennt liðandi stundar.
Pistill þessa dags verður
rýr, því miður. Sennilega lika
ruglingslegur. Það er vegna
þess að umfjöllunarefnið er
of stórt, alltof margt sem þarf
að drepa á í sambandi við
það en vitið ekki meira en
Guð gaf og Alþýðublaðið allt-
of lítið. Þessvegna verða góð-
ir menn og konur að taka við,
— beita innsæi sínu til að
geta í eyður það sem vansagt
er en gleyma því sem ofsagt
kann að virðast og reyna að
setja saman úr hraflinu heil-
stæða mynd, — fá út úr
þessum hér, reikulu hugleið-
ingum, skynsamlegt vit. Ev-
angelíum dagsins hef ég val-
ið tvær nýuppkomnar sýning-
ar; Don Giovanni, eða Séra
Jóhann, eins og hann ætti að
heita á íslensku — og
Kontrabassann hjá Frú Emil-
íu að Laugavegi 55b. Um sýn-
ingarnar tvær, er fátt eitt að
segja utan það sem þegar
hefur verið tekið fram í blöð-
unum, að þetta eru næstum
alfullkomin verk, hvort á sinn
hátt, báðar fyrir einlægni
sína og mannlega mýkt og
Don Giovanni, þar að auki,
fyrir virtuositet (verkfimi) í
hverri grein. Að vísu mætti
mörgu hrósa sérstaklega og
einnig að mörgu finna. Það
mætti segja að meðferð
Þeirra Kristins Simundssonar
og Bergþórs Pálssonar á hin-
um mjúku og glettnu söngva-
samtölum Mozarts væru met,
að Ólöf Kolbrún tæki fullmik-
ið á söngvum þessa mikla
lipurmennis í mússfkinni og
að Árni Pétur Guðjónsson —
í Kontrabassanum — mætti
æfa sig enn meir en hann
hefur gert í því að bera skýrt
fram, hversu hratt sem hann
talar. En slikt væri sparða-
tínsla. Ólöf Kolbrún er kraft-
mikil söngkona, orðin það
sem hún er einmitt fyrir sína
ágætu eftirfylgju og nær til
áhorfenda sinna og hlust-
énda einmitt fyrir það og
með því. Árni Pétur er leikari
geðsveiflunnar, stemmingar-
innar og innlifunarinnar og
skilar höfundinum til áhorf-
enda sinna fyrir það og með
þvi. Ef honum þykir hann ná
betur til fólks með nákvæm-
ari framburði þá tekur hann
sig saman i andlitinu með
það sjálfur, — sömuleiðis
Ólöf Kolbrún ef hún telur sig
geta haldið sinum eiginlega
krafti hið innra jafnframt því
að mýkja hann hið ytra, þá
gerir hún þaö. Hér er um jafn-
vægisspursmál að ræða þar
sem hver og einn sviðslista-
maður verður að velja um
hvort honum sé óhætt að
ganga lengra í að fága eitt án
þess að eiga á hættu að
skemma annað og er nánast
einkamál viðkomanda en ekki
til þess að fjasa um á prenti.
Aftur á móti væri spandér-
andi i það pappirog prent-
svertu að reyna að gera sér
grein fyrir hvað veldur þvi að
sú íhygli, sú kyrrláta alvara,
sú trú eða vissa um að verið
sé að gera einmitt það sem
gera á , sú spriklandi,
áreynslulausa gamansemi
sem býr í þessum tveim sýn-
ingum, hefurverið að „grafa
um sig“ undanfarið og nær
toppi i „Séra Jóhanni" — að
allt þetta skuli birtast svo
skýrt einmitt nú, upp úr fjöl-
miðlafárinu, eftir a.m.k. þrjá-
tíu ára handapat í öllum is-
lenskum listum (með sérvitr-
inga að undantekningu) og
næstum þvl jafnlangan,
hreinræktaðan vitleysisgang
í evrópskri listmennt, þar
sem háskólarnir hafa síst lát-
ið sitt eftir liggja. Hvað er
það, i framtíöinni, sem kallar
á slfkt? Og hvað er það, í for-
tíðinni, sem fæðir það af
sér?
Eins og gefur að skilja og i
upphafi var tekið fram, er Al-
þýðublaðið allt of litið til að
kryfja slíkt mál, hvað þá
þessi eina síða. Hver og einn
lesari verður þvf að taka við
hér að spekúlera út forsend-
ur og finna svör. Þó má reyna
að gefa nokkrar ábendingar
eða „stikkorð" til hjálpar.
1. Dellan sem allir hinir
ungu, bráðhressu og sjálfum-
glöðu fjölmiðlamenn hafa
verið að ausa yfir landsmenn
að undanförnu er búin að af-
hjúpa berrössun sína — og
hana ekki fagra — svo hrika-
lega að jafnvel svæsnustu
sinfoniuhatarar eru farnir að
veina: „Látið þið mig fá eitt-
hvað af viti!“
2. Allt kallar á andstæðu
sína. Þegar menn eru búnir
að efla með sér hatur á öllu
sem hefur eilífðargildi nógu
lengi þá vaknar hungur í slíka
hluti, þar á meðal klassíska
list og umhugsun um alvar-
lega hluti, eins og einmanna-
leik þess sem bundist hefur
kontrabassanum, aftast i
hljómsveitinni, en elskar
sópraninn, fremst í Ijósunum.
3. Þótt atómsprengjan sé
orðin svo títtnefnd að allir
eru orðnir „leiðir á henni“ þá
má ekki gleyma þeirri stað-
reynd að hún hefur vofað yfir
— í fullri alvöru — og gert
alla viðleitni manna, þá sem
að frambúð miöar og ekki er
einungis fyrir líðandi stund,
harla fáránlega. Nú eru sumir
farnir aö trúa því aö ef til vill
verði henni bægt frá. Aðrir
eru farnir að hugsa sem svo:
„Nú, þótt maður verði
sprengdur á morgun, þá er á
meðan er og á meöan maður
er, er best að lifa lifinu heils-
hugar og af fullri alvöru, —
einnig að stunda listir fyrir
lengra kornna".
4. Hér á landi, má segja,
var hin leiðandi menntastétt
svívirt og gelt, andlega, þeg-
ar amerlska hernum var
hleypt upp á þetta sem þeir
hafa leyft sér að kalla
„ósökkvandi flugmóðurskip"
en við kölluðum „helgi þjóð-
arinnar", með öllu þvl smá-
skltabraski, niðurlægjandi
kvennafari og lágmenningar-
rusli ætluðu til að svæfa
óróa illa gefinna hermanna
fjarri heimahögum, sem
fylgdi, og ævinlega fylgir að-
vífandi her. Herfræðin segir
að það sé nauðsynlegt að
byrja á því að kasta sprengj-
um og beita stórskotaliði en
stríð verði ekki unnið nema í
návígi og ekki að fullu fyrr en
búið sé að komast yfir stelp-
urnar og niðurlægja með þvi
karlpeninginn, einkum þá
sem eru að espa upp stolt
með viðkomandi þjóð. Nú eru
sárin frá þeirri tió eitthvað
tekin að svía og reyndar
komnar nýjar kynslóðir sem
ætla sér að lifa áfram í land-
inu, þrátt fyrir allt. Líka að
rækta alvöru listmennt.
Ég bið svo afsökunar á því
að hafa eytt plássinu í svodd-
an hugleiðingar í staö þess
að hrósa þeim stöllum, Þór-
hildi Þorleifsdóttur og Unu
Collins svo og söngvaraliði
þeirra og þakka þeim öllum
fyrir þeirra mjúku handfjöllun
um þann eitraða syndasel
Don Giovanni. Jafnvel skraut-
kápan sú hin mikla sem
skálkurinni ber er með þeim
listum ger að, enda þótt litir
hennar skeri í augu, þá trufla
þeir á engan hátt anda Moz-
arts heldur magna hin áfengu
áhrif þessarar tónlistar, sem
er slíkt meistaraverk að það
er llkt og hún hafa aldrei ver-
ið samin en liðið fullsköpuð í
einni andrá af vörum meistar-
ans eftir sælan miðdegislúr.
Af öllu er Ijóst að þær elska
Jóhann, þrátt fyrir allt, þess-
ar elskur, eins og vera ber, ár-
ans kjóann, jafnvel þó hann
sé eins og hann er. Nú halda
menn að ég ætli að gleyma
hljómsveitarstjóranum en
það er öðru nær. Hann er
auðvitað sá maður sem vert
er að geta sérstaklega. Allir
vita að á meðferð tónlistar-
innar veltur allt sem á eftir
kemur og á þeim grunni ris
öll bygging. Hann heitir
Antony Hose og mun frá
Wales. Veri hann æva vel-
kominn. Hér er sem sagt
kominn upp fyrsti vísir að
irsk-íslensk-welska bandalag-
inu sem einn ungur, sið-
skeggjaðurog úlpuklæddur
maður — Ijóngreindur hélt
ákaft fram við mig á kráa-
randi í London að hefði átt
að stofna fyrir löngu. Hann
var frá Wales, ákaflega þjóð-
ernissinnaður. Taldi raunar
bæði íra og íslendinga til
sinnar þjóðar, var bullandi
sagnfróður og sagðist hafa
rannsakaö skáldskapinn hjá
þeim báðum og að faðerniö
leyndi sér ekki. Menn ættu
að athuga þetta.
Það er merkilegur ung-
meyjarþokki yfir öllum verk-
um Þóhildar og ríkir hér sem
endranær, sem alltaf varðveit-
ist meö henni, þrátt fyrir
baráttusamt Iff, langt hjóna-
band og fimm börn. Það er
þessi þokki sem er hennar
mikla verðmæti og lögmæt
afsökun fyrir öllum dugnaðin-
um.
Mozart var aftur á móti
karlrembusvin, enda þótt
hann skrifaði svona fínlega
og fima mússik. En það var
nú lika tiska tímans á hans
tíð. Ef hann lifði á okkar tfm-
um væri hann sjálfsagt rétt
eins og við, hinir strákarnir;
duglegir að vaska upp, ryk-
suga og gera við bílinn.