Alþýðublaðið - 06.05.1989, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 6. maí 1989
MÞBWBMÐIfl
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Auglýsingastjóri: Steen Johansson
Dreifingastjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38
Prentun: Blaöaprent hf., Síðumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 900 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakiö.
MIKILVÆGT FRUMKVÆÐI
Flestum er enn í fersku minni kafbátaslysió viö Bjarnarey í
fyrri mánuði þegar eldur braust út í sovéskum kjarnorkukaf-
bát meö þeim afleiöingum aö báturinn sökk til botns og
fjöldi skipsverja fórst. Óhugnaöurinn sem fylgdi í kjölfar
þessa dapurlega atviks var fyrst og fremst tilhugsunin um
þaö sem kynni aö ske, ef geislavirk efni sem kafbáturinn hef-
ur aö geyma, slyppu út í sjóinn og menguðu hafiö. Um leið
opnaöi kafbátaslysiö augu okkar sem í Norðurhöfum búa,
fyrirþeirri geysilegu hættu sem okkurstafarsífellt af kjarna-
knúnum kafbátum, búnum kjarnorkuvopnum. Sem beturfer
viröast allar skýrslur benda til þess aö þetta afmarkaða atvik
muni ekki draga dilk á eftir sér. En hugsunin um hættuna af
völdum kafbátaslysa er enn í hugum okkar alla. Jón Baldvin
Hannibalsson utanríkisráöherra upplýsti í ræðu sinni um
skýrslu utanríkisráðherra á dögunum á Alþingi, aö sovéska
kafbátaslysiö væri síðuren svo einangraö fyrirbæri. 628 slys
eöahættuleg atvik hafaátt sér stað á Norðurhöfum átímabil-
inu 1965 til 1986 sem tengjast kjarnavopnum bandaríska
hersins. Um sovésk slys af sama toga á sama tímabili er enn
óupplýst um. Spurningin er því ekki HVORT kjarnorkustór-
slysiö gerist í Noröurhöfum vegna vopnabrölts stórveldanna
í hafinu, heldur HVENÆR.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráöherra hefur tekið
mikilvægt og lofsvert frumkvæöi aö stööva vigbúnaðar-
menguninaá höfunum. I ræðu sinni á Alþingi þ. 24. mars sl.,
benti utanríkisráðherra á þá staöreynd, að umtalsverður
árangur í samningsbundinni afvopnun á meginlandi Evrópu
geti freistaö stórveldanna til aö auka vígbúnaö á höfunum í
staöinn. Síðan sagói utanríkisráðherra orðrétt: „Ég er því
þeirrar skoöunar aö íslendingar eigi, í samstarfi viö nánustu
bandalagsþjóöir sínar að taka sérstakt frumkvæöi í þessum
rnálurn." Og síöar í ræðu sinni, sagöi utanríkisráðherra: „Sér-
fróöum aðilum ber saman um að framkvæmd og eftirlit af-
vopnunar á og í höfunum sé eðli málsins samkvæmt flókn-
asti og vandmeðfarnasti þáttur afvopnunarviðræðna. Eng-
um stendur þó nær en þeim þjóöum sem beinlínis byggja af-
komu sína á lífríki hafsins, að knýja á um að slíkar samninga-
viöræöurhefjist og aö þærverði vandlega undirbúnar. Þaö er
m.a. tilgangurnýbirtratillagnaum endurskipulagningu utan-
ríkisþjónustunnar, að fela sérstökum starfsmönnum þjón-
ustunnar frumkvæði og ábyrgð á slíku undirbúningsstarfi
bæði að því er varðar alþjóðasamstarf að vörnum gegn
mengun hafsins sem og þessum þætti afvopnunarmála. Þaó
er gert meö vísan til þeirrar yfirlýstu stefnu aö íslenska ríkiö
hafi í þjónustu sinni sérfróöa aðila til aö leggja sjálfstætt
mat á öryggishagsmuni þjóðarinnar út frá bæöi tæknilegum
og pólitískum forsendum."
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra hefur með
þessu mikilvæga frumkvæði sínu tekið undir hugmyndir Jo-
han Jörgens Holsts varnarmálaráðherra Noregs um fækkun
eða bann viö kjarnorkukafbátum á höfunum, ekki aðeins
með tilliti til alvarlegrar mengunarhættu, heldureinnig til að
tryggja öryggi siglingaleiða milli Bandaríkjanna og Evrópu.
Mikilvægt erfyrir ísland að frumkvæði utanríkisráðherra ís-
lands hljóti sem víðtækastar undirtektir sem stuðla megi að
heildarsamningum stórveldanna sem falla inn í afvopnunar-
viðræðurnar í heild.
OHNUR SJONARMIÐ
SENUÞJOFURINN
— Hvað er HANN að gera hér?
— Hann var að sýna okkur nokkur atriði úr „Einrœðisherranum“ eftir Chaplin!‘
DAGATAL
Hláturinn styttir lífið
Sagt eraðhláturinnlengilífið. En
hláturinn getur einnig verið
hættulegur.
Heimsbókmenntirnar eru yfir-
fullar af sögum um fólk sem hló á
vitlausum stað og þurfti að líða
fyrir það, jafnvel tapa lífinu. Á
miðöldum var það aðeins hirðfífl-
iðsemmátti segja kímnisögur af
yfirmönnum og valdamönnum.
Það hlógu allir að fíflinu, því fífl-
ið var hættulaust og konungnum
stafaði ekki ógn af fíflinu.
En um leið var fíflið eini gagn-
rýnandi kóngsins.
Sagan endurtekur sig. Urn dag-
inn kom fjármálaráðherra á fund
kennara og bauð þeim sömu kjör
og Sóknarkonur. Þá var hlegið
hæðnislega.
Sá hlátur hefur farið mjög fyrir
brjóstið á Sóknarkonum. Þær
segja, að hlátur þessi sanni, að
kennarar sýni litla samstöðu með
launþegahreyfingunni og fyrirlíti
kjör Sóknarkvenna. Þetta sé litils-
virðing, hneisa og snobb.
Kennararnir hafa hins vegar
hlaupið til og útskýrt Iafmóðir og
sveittir fyrir stéttarsystrum sínum
í Sókn að þær hafi misskilið hlát-
urinn. Kennararnir hafi verið að
hlæja að Ólafi Ragnari en ekki
Sóknarkonum.
En Sóknarkonur hlæja nú bara
að þeirri skýringu.
Ef við heimfærum staðreyndir
dagsins í dag upp á miðaldir, þá
má segja að Ólafur Ragnar sé
hirðfíflið sem sagði kímnisöguna,
Sóknarkonur séu konungurinn,
og kennararnir hirðin. Ef allt væri
eðlilegt eins og á miðöldum, segði
hirðfíflið brandara um kónginn
og hirðin hlæi að kónginum. Eng-
inn reiddist því hirðfíflið er mein-
iaust fíf), en allir vita að bíandar-
inn hefur undirtón og var réttur.
Kóngurinn meturhins vegar stöð-
ina þannig að gott sé að hleypa út
gufunni í hlátri, þannig að aldrei
safnist fyrir óánægja hjá hirðinni
sem getur orðið honum skeinu-
hætt. Og hann sem konungur get-
ur haldið höfði vegna þess að
hirðfiflið segir brandarann, því
eins og allir vita eru hirðfífl
hættulaus og ómarktæk.
En eitthvað fór úrskeiðis á
fundi Ólafs Ragnars og kennara.
Olafur Ragnar sagði dæmisög-
una um launin, kennarahirðin
hló. Konungurinn, í þessu tilfelli
Sóknarkonur, reiddist hins vegar
alvarlegayfirhlátrinum. Konung-
urinn varð æfur út í hirðina fyrir
að hlæja að sér.
Sem fyrr, slapp hirðfíflið. Og
við vitum hvers vegna.
En kannski megi túlka dæmi-
söguna á annan hátt. Ef til vill
hefur konungnum orðið á í mess-
unni.
Sóknarkonur hefðu kannski
ekki átt að reiðast út í kennara,
heldur út í Ólaf Ragnar. Hann
sagði söguna, ekki kennarar. Þeir
hlógu bara að brandaranum um
launin. Sóknarkonur ættu
kannski að skamma fjármálaráð-
herra fyrir að segja kímnisögur af
launakjörum Sóknarkvenna.
Það er líka mjög erfitt fyrir
kennara að afsaka hlátur sinn og
útskýra hvers vegna þeir hlógu.
Það er yfirleitt mjög erfitt að út-
skýra hvers vegna maður hlær.
Maður einfaldlega hlær.
En Ijóst er út frá hefðum mið-
alda að einhver hló á vitlausum
stað, af vitlausu tilefni, af vitlaus-
um brandara, sögðum af vitlaus-
um manni.
En sá hlær best sem síðast hlaír.
Og í þessan dæmisögu erallsekki
víst að hláturinn lengi lífð. Vel má
vera, að hlátur kennara hafi stytt
líf þeirra sem verkfallsmanna.