Alþýðublaðið - 30.12.1989, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 30.12.1989, Blaðsíða 5
Laugardagur 30. des. 1989 Þjóðir Evrópu risu undur fljótt úr rústum heimsstyrjaldarinnar með dyggilegri aðstoð Bandarikja Norð- ur-Ameríku. Sumar þessara þjóða upplifðu efnahagsleg kraftaverk um skeið. En þau voru fljótt við þau endimörk vaxtar, sem smá- og miðl- ungsríki stóðu frammi fyrir. Evrópu- búar skynjuðu, að þeir gátu ekki haldið sínum hlut í samkeppni við risaheildir annarra heimshluta, Bandaríki Norður-Ameríku, Japan og hin rísandi Kyrrahafsveldi, nema með því að sameina kraftana. Að- eins með því móti gætu þeir bægt frá hættu á stöðnun, hnignun og aft- urför. Hin nýja Evrópa Með einingarlögum Evrópu sem tóku gildi 1. júlí 1987, og áætluninni um framkvæmd hins fjóreina frelsis Rómarsáttmálans (Hrifbókinni frá júní 1985) voru leystir úr læðingi kraftar, sem voru í reynd ómótstæði- legir fyrir aðrar Evrópuþjóðir, sem stóðu einangraðar og utan gátta. Evrópa 12 þjóðríkja með 320 millj- ónir íbúa er á hröðu mótunarskeiði. lnnbyrðis landamæri heyra sögunni til. Við tekur eitt viðskipta- og mark- aðssvæði. Vöruviðskipti verða hindrunarlaus um allt svæðið, innan ramma tollabandalags. Einn sam- eiginlegur fjármagns- og þjón- ustumarkaður. Einn vinnumarkað- ur og búseturéttur einstaklinga og fjölsky Idna tryggður um allt svæðið, án mismununar vegna þjóðernis. Samræmd skattapólitík. Vaxandi pólitískt samráð gagnvart aðilum utan bandalagsins. 011 hefur þessi þróun haft ómótstæðilegt aðdráttar- afl fyrir aðrar þjóðir Evrópu. Þetta nýja Evrópubandalag mun leysa úr læðingi öfl sem stuðla að vaxandi hagvexti og stórbættum lílskjörum. Þróunin einkennist af samruna fyrirtækja, samstarfi á sviðum vísinda og tækni, stórauk- inni hagræðingu, bættri nýtingu framleiðslutækja, stórauknum fjár- festingum, aukinni ávöxtun fjár- magns vegna stærri markaðar, örari tækninýjungum o.s.frv. Hin nýja Evrópa mun fyrirsjáan- lega taka í eigin hendur aukna ábyrgð á málefnum álfunnar, einnig í öryggis- og varnarmálum. Það táknar því að vissu leyti endalok þess ástands, sem skapaðist við lok seinni heimsstyrjaldarinnar, líkt og sú þróun, sem nú á sér stað í Austur- Evrópu. En munurinn er mikill. Það sem við blasir í Sovétríkjunum og Aust- ur-Evrópu er ósigur, uppgjöf, hrun þess þjóðfélagskerfis, sem þar var komið á með vopnavaldi. í Vestur- Evrópu blasir við stórkostlegur ár- angur hins blandaða hagkerfis og samstarfs lýðræðisríkjanna, hvort heldur er á sviði efnahagsframfara eða öryggis- og varnarmála. Þess- um þjóðfélögum hefur tekist að tryggja þegnum sínum frelsi og vel- mengun. Lýðræðisþjóðfélagið hefur sannað að það er nægilega sveigj- anlegt til þess að laga sig að breyti- legum aðstæðum og leysa vanda- mál minnihlutahópa með því að veita þeim hlutdeild í verðmæta- sköpun með jöfnun lífskjara. Sigurganga Þegar lýðræðisþjóðir Vestur-Evr- ópu komu út úr hörmungum styrj- aldarinnar, niðurbrotin á sál og lík- ama, mátu þau rétt þá hættu, sem þeim stafaði af hinum morðóða Stal- ínisma, gráum fyrir járnum og á út- þensluskeiði. Lýðræðisríkin brugð- ust við því, í Ijósi reynslunnar frá millistríðsárunum, með því að koma sér upp sameiginlegu öryggis- kerfi lýðræðisríkjanna, innan ramma Atlantshafsbandalagsins. Sameiginlega gengu þau í gegnum raunir kalda stríðsins, vígbúnaðar- kapphlaupsins dg svæðisbundinna átaka, í stað þess að gefast upp, hvert á fætur öðru, eins og varð hlutskipti þeirra frammi fyrir hern- aðarofbeldi nasismans. Sú stefna sem mótuð var á þessum árum inn- an Atlantshafsbandalagsins og í pól- itísku samstarfi lýðræðisríkjanna hefur borið ríkuiegan ávöxt. Vestur- Evrópa hefur nú búið við samfellt friðarskeið lengur en nokkru sinni fyrr í sögu sinni. Hún hefur búið við frelsi og velmegun. Þróun Efnahags- bandalagsins boðar Evrópu nýtt hagvaxtarskeið, sem táknar að hún geti haldið sínum hlut í samkeppni við aðra heimshluta. Og síðast en ekki síst: Lýðræðisríkin í Vestur-Evr- ópu hafa nú næga burði til þess að leggja grannþjóðum sínum í Mið- og Austur-Evrópu lið með svo virkum og áhrifamiklum hætti, að um muni. Sú virka aðstoð getur beinlínis skipt sköpum um það, hvort þróunin í Austur-Evrópu í átt til lýðræðis og efnahagsframfara, getur orðið með friðsamlegum hætti eða ekki. EFTA — EB________________________ Af ýmsum sögulegum ástæðum hafa EFTA-ríkin 6 staðið utan við þessa samrunaþróun innan Evrópu- bandalagsins. Fyrir alllöngu var ljóst, að það gætu þau ekki mikið lengur. Þessi þjóðfélög eru svo eðlis- skyld og svo háð hvert öðru, að þau geta ekki einangrað sig, nema með því að taka afleiðingunum í stöðn- un, hnignun lífskjara, afturför. Sem heild eru EFTA-ríkin tiltölu- lega sterk efnahagslega. Þau geta hins vegar ekki haldið stöðu sinni i framtíðinni, nema með því að tryggja sér hindrunarlausan aðgang að hinum nýja Evrópumarkaði. Mik- ill meirihluti útflutningsafurða okk- ar fer á þennan markað. Fyrirtæki innan EFTA-landanna fjárfesta í EB- löndum og eru í nánu samstarfi við fyrirtæki þar. Framtíðargengi okkar á efnahagssviðinu byggist á því að varðveita samkeppnishæfni við fyr- irtæki innan EB. Við erum Evrópu- þjóðir, sem deilum hinum sameigin- lega menningararfi, sömu lifsgild- um og lífsviðhorfum og hljótum að reyna að tryggja þegnum okkar sambærileg réttindi og starfsskil- yrði. Við eigum ekki annarra kosta völ. Þess vegna hljótum við að móta 5 „Við slculum ekki gleyma þvi að það var Perestroika sem gerði frjáls- ræðisþróunina i Mið- og Austur-Evrópu mögulega. Lausn þjóðanna úr álögum óttans var það sem réði úrslitum. Hver á fætur annarri létu þjóðir Austur- Evrópu reyna á trúverðugleika Perestroiku.## okkur stefnu um það, með hvaða hætti við gætum hagsmuna okkar innan Evrópusamstarfsins. Þetta er viðamesta verkefni sem íslensk stjórnvöld hafa tekist á við frá stofnun lýðveldis á íslandi. Nið- urstaðan mun skipta sköpun um alla framtíð íslensks þjóðfélags á næstu árum og áratugum. Stefna ríkisstjórnarinnar Núverandi ríkisstjórn hefur tekist á við þetta verkefni af myndarskap, áræði og raunsæi. Við höfum metið vandlega hverra kosta við eigum völ. Við höfum ekki efni á að ein- angra okkur frá samrunaþróuninni í Evrópu. Við eigum heldur ekki ann- arra kosta völ, að því er varðar okk- ar markaðsmál. Við njótum i stórum dráttum fríverslunarkjara á Banda- ríkjamarkaði, þótt margt megi gera til að auka markaðshlutdeild okkar þar. Þrátt fyrir vaxandi útflutning til Japan og Asíulanda getur sá mark- aður ekki komið í staðinn fyrir Evr- ópu. Efnahagsástandið í Sovétríkj- unum og Austur-Evrópu býður ekki upp á mikla vaxtarmöguleika í ná- inni framtíð. Staðreyndin er sú, að meira en 70% heildarútflutnings okkar íslendinga fer á markað hins fyrirhugaða sameinaða efnahags- svæðis. Við hljótum því að gera allt sem í okkar valdi stendur til að tryggja hagsmuni okkar á þessum megin mörkuðum. Um það er full- komin pólitisk samstaða, eftir því sem best er vitað, að aðild að Evr- ópubandalaginu er ekki á dagskrá. Við höfnum því að aðgang að mark- aði þurfi að kaupa með því að veita aðgang að þeirri auðlind, fiskimið- unum við landið, sem við byggjum afkomu okkar á. Á þessum forsend- um höfum við mótað þau megin- markmið sem keppa beri að: að tryggja íslensku atvinnulífi í framtíðinni hindrunarlausan að- gang að mörkuðum hins samein- aða evrópska efnahgassvæðis — stærsta markaði í heimi. að tryggja íslensku atvinnulífi að- stöðu til samkeppni á jafnréttis- grundvelli á þessum mörkuðum. að fá viðurkenningu á grundvallar- reglunni um fríverslun með fisk- afurðir, sem eru okkar iðnaðaraf- urðir. að afla viðurkenningar Evrópu- þjóða á sérstöðu Islendinga, vegna fámennis og einhæfni at- vinnulífsins, í samfélagi Evrópu- þjóða. að tryggja íslenskum ríkisborgurum þátttökurétt á jafnréttisgrund- velli í samstarfsverkefnum Evr- ópuþjóða á öllum sviðunu ekki hvað síst varðandi rannsóknir og visindi, aðgang að menntastofn- unum, samstarf að umhverfis- vernd og félagsleg réttindi. að tryggja að íslenska þjóðin geti haldið til jafns við grannþjóðirn- ar um lífskjör í framtíðinni. Ríkisstjórnin hefur reynt að stuðla að samstöðu með hagsmunahópum og þjóðinni allri um þessi markmið og þær leiðir, sem færar eru til að ná settu marki. Það höfum við gert með því að koma upp kerfisbundnu samráði við samtök atvinnulífs og vinnumarkaðar, auk þess sem allar upplýsingar er málið varða hafa verið kynntar jafnóðum og þær liggja fyrir. Stærstu viðfangsefnin___________ Það hefur komið í okkar hlut að leiða undirbúningsviðræður EFTA- ríkjanna við Evrópubandalagið og leggja þannig grundvöllinn að þeim samningum, sem hefjast eftir nokkra mánuði. Þess hefur verið vandlega gætt að ganga tryggilega frá þeim fyrirvörum, sem sérstaða íslands í ýmsu tilliti útheimtir. Og þeim hefur öllum verið vandlega til skila haldið í niðurstöðum könnun- arviðræðnanna. Megin viðfangsefn- in í komandi samningum verða þessi: 1. Við þurfum að tryggja og víkka út þau fríverslunarréttindi í vöru- viðskiptum, sem við höfum feng- ið með gagnkvæmum samning-

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.