Tíminn - 18.04.1968, Blaðsíða 5

hefur átt sér sta'ð í Qpiuber-
Grenjaðarstaðir
Guðmundur Thoroddsen,
fiyrr'V'erandi prófessor, skrifar:
„Gre-nj aðarstaðir í Þitigeyj-
arsýslu hafa um langan aldur
verið prestssetur og öndvegis-
jörð, enda vel í sveit sett og
Iþví efcki ósennilegt, að hún sé
lamdniámsjörð. Öðru máli gegn
ir um. |það, hvort iaindnámsmað
urinn hefur heitið Grenjaður.
Ég er ekki svo vel að mér í
íslenzbum fræðum, að ég viti
hvort iþað nafn þekkist ann-
ars staðar frá, en landnáms-
maðurinn gæti vel hafa verið
ættaður frö Jaðri í Noregi.
Land’slagi er svo háttað
þarma, að þar eru mikil tún
og grasgefiin, en ofar er þarna
afdalutr, sem heitir Þegjanda-
dalur. Þangað sækja kindurn-
ar frá toænum oig ekki sízt um
sauðburðinn. En'þangað toafa
snemma sótt aðrir gestir ó-
tooðinir, sem ó^jama hafa vilj-
að haf’a samneyti við fólkið á
bænum en þótt gott til fanga
í afdalnum. Það eru refir, og
þar hafa þeir því gren sín,
en jaðar skilur á milli dals-
ins og toújar'ðariinnar, þar sem
engir refir eru, og sizt í grenj-
•um. Þegar alit kemur til alls
er því ekki óeðlilegt, að ein-
toverjum hafi diottið í huig að
kaila aðalhýlið Grenjaðarstaði.
Guðmundur Thoroddsen.
Hlúið að æskunni
Hrafnkell Grímsson skrifar:
„Kæri Landfari.
Margir eru erfiðleikar æsk-
unnar, og svo hefur alttaf ver-
ið. Æskan er í deiglunnd, og
veltur á mi'klu, að vel sé að
henni hilúð meðan hún kanin
ekki fótum sínurn forráð. Mikl
ar þakkir eiga þeir skiidar,
sem verja tíma, fé og kröft-
uim til að leiðbeina æskunni.
Þeir eiga þiátt í því að skapa
einstaklingum hamingju, og
þjóðfélagið á þeim stærri
skuld að gjailda eri oft liggiur
í auigum uipipi, þar eð því
fleiri góöa borgara, sem hvert
þjóðfélag á, þvi styr-kari verða
siöferðisstoðir þess.
Á himn bóginin taka þeir á
sig voðalega ábyrgð, sem eiga
hlut að því að grafa undan
heilibrigðu man-niliífi og Skapa
unigu-m og öldnum þær freist-
ingar, sem erfitt er að stand-
ast. Þaö er kvartað um villu-
ráf-andi unglinga, taumieysi,
svall og annaö í þeiim dúr, og
víst er miikið um slíkt, þó að
mikill hiluti æskuin-nar sigld
f-rarn hjá þeim skerj-um. En
mörgum sést yfir samhein-gið
milli orsaka og afleiðinga.
Hvað segja menn t.d. um þá
staðreynd, að hér eru sýndar
kvikimyndir, sem frægastar eru
fyrir lýsing-ar á kynniiök.um o-g
léttúð?
Gengið of langt
Einn blaðagagnrýnandinm
fja'Uaði um slíka my-nd nýlega
og sa-gði -um höfundin-n, að sem
klámhundur ætti han-n ekki
sin-n líka. Myn-d han-s -h-efur ver
ið bömnuð í a.m.k. ein-u skandi
navisku la-ndi, enda segir áður
nef-ndur gagnrýnandi, að í
myndinmi sé ge-riígdð lengra í
kynlýsing-um en n-o-kkurn tí-ma
um kvikmyndum. Ég býst við,
að hér sé niðurstaða sú s-arna
og erlendis, að þ-orri þei-rra,
sem sækja þessa o-g sllíkar
miyn-d.ir, séu ungli-ngar á mót-
unarske-iði.
Éættulegar myndir
í öðru bíói er sýnd mynd
a-f tveimur ástsjúku-m kon-um..
Það veit hver .reynduir og heil-
vita m-a-ður, að sl-íka-r myindir
haf-a afska-p-lega djúp áihrif á
unglingm-n, auka mjög á -um-
hu-gsun ’hans u-m kynferðismiál
og te-fja fyrir því, að h-a-nn geti
beint huga sínum að heilbrigð
um hu-gsjénrim og eðlilegu lífi
-ungliin-gsins eða unigs mainns.
Og ljóst er, að þei-r, sem veik-
ir eru fiyrir eða boma-s-t í
hæ-pna aðs-töðu, láta sér e-kki
næ-gj-a að sjá á tj-aldi, hvernig
fó-lk -gefur ástríðum s-ínuim laus
an tauminn, heldur vi-lja þeir
reyn-a sjálfir. Á því leikur ekki
vafi, að kynlífsmyndir auka
mjög á þamn ólifinað, sem vit-
að er, að margir unglingar
bíða ó-sigur fyrir og aðrir pitga
í har'ðri baráttu við. Þó að
læknar hafi gefið í s-kyn á op-
inberuim vettvangi, að kynlíf
ungs fólks fyrir hj-ónaband
ei-gi rétt á sér er ég þess fuil-
viss, að venjuleg m-óðir mundi
frernur g-náta en brosa af því
að vita af börnum sínum, þótt
stálp-uð séu, í ,,eðliiegu geimi
með jafnöldrum sí-n-u-m fram á
nótt.
Átakanleg lýsing
Mér þó-tti eiinniig áta-kanlegt
a-ð le-sa lýsin-g.u nýlega í Tím-
anum fná samk-omu skemm-ti-
-k-rafta. Þar má sjá, að klám
og gilæfratízka er leidd til önd-
ve.gis, e-nda _ höfðar það ti-1
áistriðnamna. Úr einu-m da-ns-
skólainum dansaði par ,,o-g
hristi og sk-ók mjaðmirnar í á-
kafa eða vingsaði fótunum í
eins koinar nútímaútgáfu af
Can Can í .glæfralega stuttu
pilsi“,.p-g igefið er í -skyn, hvaða
hugsanir m-und-u hafa bærzt í
hug-um un.gu piltainna, sem
siátu á fremsta bekk.
Ein-hver All-i Rúts hóf fram-
laig sitt á þessari skem-mt-u-n
með gamanvís-u um misheppm-
að kvennafar, segir í blaðinu,
en a-n-nað atriði Al-la Rúts v-ar
,,k.Mmvísa um gamalmenm-
ið, sem endu-rheiim-ti karlmann
legt stolt sitt í strætó“ e-n enn
var vís-a sem var -tvíræð, án
þess að vera gróf, eiin-s ,og bom
izt e-r að orði.
En rúsínan í pylsuenda-num
var Óm-a-r Ragnarsson, „ein
mér finnst hann fuUgrófu-r“,
segir fréttamaðurinn, enda
v-ar „ekki verið að fara
miilivegiinin, heldur var -kMmið
bert -o-g ód-uilið“.
Skora á þá að skoða
hug sinn
Ég hef heyrt, að Ómar sé
bindindismað-u-r, og vaf-a-laust
fer -han-n efcki dult með það,
ef svo er, og ha-nn hefur m-ik-
il áhrif á u-ng-linga í þá átt,
ef hann vill, enda eru ungLinig
a-rndr rnjög hrifndr af honum.
En sorgleg-t er að heyra, að
þessi átTÚnaða-rgoð æskunnar
víla ekki fyrir sér að troða
upp með bert klám -á samkom-
•uim æ-skuinnar. Þetta er sárara
en tárum taki, og ef þessir
tveir piltar l-es-a orð mín, -skora
ég á -þá að skoða h-u-g sinn og
gera það að min-nsta kosti fyr-
ir o-kkur, sem h-öfum áíhyggjur
Framlhald á bls. 16.
Athugið:
í Finnlandi eru 700 þús.
SaunabaSstofur. Enda eru
Finnar hraust og göfug
þjóð:
Við flytjum inn frá Finn
landi rafmagnsofna fyrir
GUFUBðÐ
Einnig innréttingar í bað
klefa og sjálfstæðar gufu-
baðstofur og sumarbústaði.
íþróttafélög, Verksmiðj-
ur, starfsmannahópar og
skólar, leitið upplýsinga
hjá okkur.
Byggir hf.
Sími 17672
'iýixixyÚ: xl:

5
Á VlÐAVANGI
Menningarvísitala
I GX,fa
| f gær var á það minnzt hér
I í þessum dálkum, að Gylfa
í menritamálaráðherra, þætti
hart að koma engum vörnum
við í þeirri hörðu gagnrýni,
sem að honum beinist í skóla
og fræðslumálum. Til þess að
sýna einhvern Iit á því að bera
sig karlmannlega, lét hann AI-
þýðublaðið segja þáð í leiðara,
að sem dæmi um skörungsskap
inn „mætti nefna, að árið áð-
ur en Gylfi varð menntamála-
ráðherra var veitt til kennslu
mála 73 millj. kr. en á árinu
19GG (síðasta ár sem ríkisreikn
ingurinn er til um) var upp-
hæðin 560 millj. eða um 800%
hækkun.“
Þarna vildi Gylfi sýna þjóð
inni svart á hvítu menningar-
vísitölu sína — 800 — minna
mátti nú gagn gera. Hér var í
gær bent á, að Alþýðublaðið
hefði heldur misstigið sig í
prósentureikningnum. Hækkun
in, sem blaðið talaði um, væri
aðeins um 750%. Nú hefur
glöggur maður bent blaðinu á,
að þetta sé ekki rétt. Hækkun
in sé ekki 800% og ekki heldur
750% heldur rétt og slétt
667%. Svona lauslega reiknuð
er hún, menningarvísitalan
hans Gylfa.
/
í vondum eða góðum
félagsskap
En menningarvísitalan hans
Gylfa er merkileg fyrir fleira
en reikningsskekkju Alþýðu-
blaðsins. Og nú er bezt að
fletta upp í ríkisreikningunum,
úr því að Alþýðublaðið telur
þessa vísitölu órækt vitni um
stórvirki Gylfa í menntamál-
um.
„Árið áður en Gylfi varð
menntamálaráðherra“ var 1955.
í ríkisreikningnum fyrir það
ár voru heildarrekstrarútgjöld
ríkisins, 512 millj. kr. þar af
liðurinn ,,kennslumál“ 73 millj.
eins og Alþýðublaðið segir, eða
114,3% af rekstrargjöldum rík-
isins. Síðan varð Gylfi mennta
málaráðherra í vinstri stjórn-
inni, og af því að hann var þar
,, í góðum félagsskap, sem vildi
Iauka framlög til skólamála, þá
sýnir ríkisreikningurinn fyrir
árið 1958, síðasta ár vinstri
stjórnarinnar, þessar tölur:
Rekstrargjöld 1958 voru alls
740 millj. kr. þar af liðurinn
„kennslumál“ 127 millj. eða
17,2% af rekstrargjöldum.
Hafði hækkað um nær 3% í
tíð vinstri stjórnarinnar.
Árið 1959 fór Gylfi á vist
með íhaldinu, fyrst í sjálfs-
mennsku en síðan í viiunu-
mennsku. Um þann feril sýnir
mennigarvísitala Gylfa í ríkis-
reikingnum þetta:
Árið 1966, þetta ár sem Al-
þýðublaðið vísar til, eru rekstr
argjöld í ríkisreikningnum
3900 millj. kr. þar af liðurinn
„kennslumál“ 560 milljónir,
eða 14.3% af útgjöldunum.
Gylfi hrapaði sem sagt aft-
ur niður í gamla farið. Þetta
er munurinn á því að vera í
góðum eða vondum félagsskap,
þegar menn eru litlir karlar
sjálfir.
Fyrri Gylfi og seinni
Gylfi.
Um þessa þróun og raunir
Frajnha-ld á bls. 15