Tíminn - 18.04.1968, Blaðsíða 6

TÍMINN
FIMMTUDAGUR 18. april 1968
Leikfélag Reykjavíkur:
HEDDA GABLER
Eftir: Henrik Ibsen
Leikstjóri: Sveinn Einarsson
Guðmundur Pálsson leikur
maim hennar, lærðan fræði-
mann, góðmennið og roluna,
sem á sér víst embætti, laiun og
möguleika til álits og rólegs
borgaralegs lífs. Honum giftist
Hedda í heygulskap sínum en
á ekki heldur sjáilfsvald til þess
að taka því hlutskipti sínu og
gera úr því líf. Guðmundur fer
að ýmsu leyti haglega með það
h'lutverk og sýnir eigindir
þessa manns sikýrt, en þó of
leikur hann ro'lumennskuna.
Nóg hefði verið, encla nær sk'i'ln
ingi höfundar, að gera hann
svo sem meðalmann að skap-
höfn. Munurinn á þeim hjón-
um er of mikill, og þetta er
ef til vill eina sprungan á
heildarmynd leiksins.
Ejlert Lövborg leibur Helgi
Sfcúlason, gáfaðan lífssóunar-
mann, bölsýnissfcáld, mann með
þá eiginleika, sem ást Heddu
hneigist að en hún á ekki mann
dóm ti‘1 þess að deila lífi við.
Þannig er sjálfhelda hennar,
og sjálfsmorðið raunar tákn-
ræn endalok og sjálfgefin frem
ur en hápunfctur leiksins, enda
látið gerast bak við sviðið. Leik
ur Helga er með afbrigðum
sterkur í mjúfcum tökum sín-
urn, og samhæfður leik Helgu.
Theu Elvsted, unga eigin-
konu, sem hlaupizt hefur frá
manni sínum vegna ástar á
Lövborg leikur Guðrún Ás-
mundsdóttir. Hún fer mjög vel
með það hlutverk og túlkar á
mjög sannfærajidi og sterkan
hátt hina fómfúsu ást, hina
góðu konu, sem vill græða og
bæta og telur enga gjöf of
stóra. Þessi ást hefur snert Löv
borg hinn bölsýna og gefið hon
um á skammri sólskinsstund
nýja lífstrú og skáldskapar-
þrótt, en vald Heddu er meira,
og því hlýtur hann að lúta
— tortímingunni.
Jón Sigurbjörnsson leikur
Brack assessor, kaldrifjaðan
nautnasegg, sem hifclaust beitir
penin’gavaldi sínu til þess að
öðlast lífsgæðin. Jón leikur af
hæglátum þrótti, og þar birtist
raunar það vald, sem Hedda
verður að lúta og hrekur hana
í þá gröf, sem hún hefur sjáilf
grafið sér. Það er hann, sem
hrefeur hana fram af nöfinni,
mieð því að sýna henni framan
í veruleikann sem hún óttast
mest — hneykslið.
Júlíönu Tesman, aldna
frænfcu Jörgens manns Heddu,
leikur Þóra Borg, og hún fer
þannig með þetta litla hlut-
verk, að hún heyjaði sér hrifn
ingarsamúð leikhúsgesta. Hlý-
leg og alva-rleg umhyg/;ja henn
ar og móðurleg forsjá og um-
burðarlyndi birtist ljóslifandi
sem hinn bezti eiginleiki kon-
unnar, og kímni hennar rataði
beint til hjartans.
Áróra Halldórsdóttr fór
mjög smefcklega og hófsamlega
með hlutverk vinnukonu.
Norskur maður, Snorre Tind
berg, hefur gert leifctjöldin, og
var yfir þeim sami nœrfærni
vandvirknisbragurinn sem á
allri sýningunni, það var sem
skilningur á verkinu og sam-
löðun með því geislaði þar
frá hverjum hlut og drætti.
Þýðing Árna Guðnasonar er
afar trú og vandaverk og
gædd reisn og fegurð, málfarið
í senn hvasst og mjúkt og átti
allar tíðir til.
Um leikstjórn Sveins Einars-
sonar er það að segja, að hann
á ekki lítinn hlut í ágætum
þessarar sýningar. Allt yfir-
bragð hennar ber vott um djúp
an skilning á verkinu, næman
listrænan smekk og vandvirkni
sem vitnar um þekkingu og
hæfileika.'
Hedda Gabler er stórbrotið
listaverk oe bað er flutt af
snilld á sviðinu i Iðnó. Og við
töfcur Ieikhúseesta sýndu glöggt
að sú list hafði ekki verið flutt
fyrir daufum eyrum. Menn
klöppuðu lengi af hita og hrifn
ingu. AK.
SMITH - CORONA
30 GERÐIR
Stórfcostlpgt úrval rit-og reikni-
véla til sýnis og reynslu i nýjum
glæsilegum sýningarsal;
ásamt Taylorix bókhaldsvélum og
fullkomAum samstæbum skrifstofu-
húsgögnum
SKRIFSTOFUTÆKNI
yinmíla 3, sími 33 900.
Ég held, að ég hafi efcki farið
þakkilátari í huga úr leikhúsi í
annað sinn á þessum vetri en
að lokinni sýningu á Heddu
Gabtter eftir Ibsen hjá Leikfé-
lagi Reykjavíkur á dögunum.
Af lófatafcinu í leikslok og inni
legri hyllingu leifchúsges.ta
hygg ég, að svo hafi verið um
fleiri. Öll þessi sýning var ekki
aðeins með þeim ágætum að
heildarsvip og vandvirfcni,, ég
vil leyfa mér að segja að list-
rænni lotningu, hettdur einnig
að túlkun sem lagði manni imn
tak þessa skáldverks á hjarta.
Hedda Gabler er óneitanlega
umbrotamikið og ástríðufullt
verk í öllu eðli, en samt var
yfri þessa-ri túlkun furðulegur
hógværðarblær. Hún var innlif.
un, sem gerði öll ytri tiiþrif
óþörf og raunar óviðeigandi.
Ég man vel eftir túlkun Gerd
Grieg, reisn hennar, gusti og
gerðarþokfca í þessu hlutverki
hið fyrra sinn, sem Hedda Gabl
er var sýnd í Iðnó, en þegar
ég bar í huganum saman hand
Sendum ókeypis
verðlista yfir
frímerki og
frimerkjavörur.
ritsbrennuna nú og þá, fannst
mér meira til um bæglæti
Helgu Bachmann og rósaman
örlagaiþunga.
Ýmsir hafa talið, að Hedda
Gabler væri speglun úr norsku
þjóðlífi á efri árum Ibsens, en
ég hetd, að það sé engin átt-
vísi, þóft auðvitað séu hin ytri
atvik og aðstæður af því bergi.
Þótt arinninn sé norsikur er
eldurinm, sem þar logar af öðr
um og/sammannttegri toga, og
það er eldurinn sem máli skipt
ir. Ég hef ætíð litið á Heddu
Gabler sem hugleik Ibsens eða
krufningu á kveneðli og mótun
þess í deiglu mannfélagsins,
eins konar uppgjör kvenma-
kynna hans, niðurstaða, sem
verður þegar allt kemur til
alls samdóma aldagama'li
reynslu og á sér ótal hliðstæð
ur í sígildum bófcmenntum. En
Ibsen er sbáld, sem getur láitið
þetta eldfoma tema rísa í nýj
um'lit og hljómi, gert það hug
tækt í samtímanum og fellf
það i ramma hans.
Augljóst virðist, að inntak
verksims sé hvorki þjóðfélags
ádeila né aldarfarsmynd, held
ur aflið í átökum andstæðnanna
í kventtegri náttúru og örlaga
vald þess yfir kárlmanninqm —
það vald, sem styrkur 1 hans
megnar aldrei að rísa gegn
og hefur hann að leiksoppi.
Þessum andstæðum stillir hann
upp, öðrum megin Heddu Gabl
er og hinum megin Theu Elv
sted. Ástin er blóð þeirra
beggja, en blómstrunin tveir
gerólíkir heimar. Annars vegar
er sjálfselskan misttamnarlaus,
skelfd og rög þegar á hólminn
kemur og endar í tortíming-
unni einni, hins vegar fómar-
líundin ósíngjÖTn og bjartaheit
AIRAM RAFHLÖÐUR
Stál og plast fyrir Transistortæki og vasaljós.
RAFTÆKJAVERZLUN ÍSLANDS
Skólavörðustíg 3. Sími 12975/76
Helga Bachmann er orðin
þroskuð leifcfcona og hefur vax
ið með hverju stóru hlutverki
seinni árin, og þetta er vafa-
lítið mesti leiksigur hennar,
tekur Höllu fram. Hedda er í
hennar höndum persóna, s#m
seint gleymist. Yfir henni er
reisn og fyrirmennska í fasi,
fríðleikinn mikill. Kuldaleg ró
semigríman er haldgóð með
afbrigðum, en þó sýnt með mifc
illi hnitmiðun, hve þunn hún
er. Vald Helgu yfir örlitlum
snöggum svipbreytingum, blæ
brigðum í máli og hreyfingum,
sem segja meira en tilþrif, er
oft aðdáunarvert.
en um leið vanmáttug og ráða
fá. Hvorugt er karlmanninum
sá styrfcur, sem hann þarfnast,
hvort tveggja ber að einum
ósi. Samt dylst það ekki, að það
er kvengerð Heddu Gabler, sem
höfundurinn er að skýra. Hitt
fólkið á sviðinu þjónar aMt því
hlutverki.
Annars skal ekki farið út í
lengri bollaleggingar um hið
margræða skáldverk Ibsens
um Heddu Gabler. Þegar allt
feemur til alls er það málsni'l-
in, sfcörp rökvísi og skáldlegt
hugarflug og innsæi, samfara
persónugerðinni, sem bindur
huga manns.